Giải bài tập SBT Địa lí 10 Bài 21: Quy luật địa đới và quy luật phi địa đới

Thế nào là quy luật địa đới và quy luật phi địa đới?

- Quy luật địa đới là:........................

- Quy luật phi địa đới là::..................

Phương pháp giải

Dựa vào lý thuyết về khái niệm của quy luật địa đới và quy luật phi địa đới để trả lời.

Gợi ý trả lời

- Quy luật địa đới kà sự thay đổi có quy luật của tất cả các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí theo vĩ độ (từ xích đạo đến cực).

- Quy luật phi địa đới là quy luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bố theo địa đới của các thành phần đị alí và cảnh quan.

Nêu sự khác nhau cơ bản của các nguyên nhân dẫn đến quy luật địa đới và quy luật phi địa đới.

Phương pháp giải

Cần nắm rõ bản chất của quy luật địa đới và quy luật phi địa đới để tìm ra sự khác nhau cơ bản của các nguyên nhân dẫn đến 2 quy luật này.

Gợi ý trả lời

- Nguyên nhân dẫn đến quy luật địa đới:

+ Sự thay đổi có quy luật của các thành phần địa lí và cảnh quan theo vĩ độ (từ xích đạo đến cực). Đây là quy luật phổ biến rộng rãi nhất của tự nhiên trong lớp vỏ địa lí.

+ Những nguyên nhân căn bản của tính địa đới là dạng hình khối cầu của Trái Đất và vị trí của nó so với mặt trời, làm cho sự rọi chiếu của tia sáng mặt trời đến bề mặt trái đất dưới một góc càng nhỏ dần khi đi về phía hai cực. Do đó, chỉ có những hiện tượng phụ thuộc một cách trực tiếp hay gián tiếp vào sự thay đổi góc nhập xạ tới bề mặt đất mới có thể xếp chính xác vào các hiện tượng địa đới.

- Nguyên nhân dẫn đến quy luật phi địa đới:

+ Qui luật phân bố không phụ thuộc vào tính chất phân bố theo địa đới của các thành phần địa lí và cảnh quan.

+ Nguồn năng lượng của quá trình phi địa đới chính là năng lượng trong lòng trái đất. Nguồn năng lượng này đã gây ra những vận động của vỏ trái đất, gây ra hiện tượng biển tiến, biển thoái, hình thành các nếp uốn, các dãy núi, các đứt gãy, … làm thay đội sự phân bố của lục địa và đại dương.

+ Theo kinh tuyến, các đới ngang bị phân cắt bởi độ cao lục địa và tại các vùng núi, sự hình thành hệ thống các vành đai theo độ cao có biểu hiện gần như là sự lặp lại của các đới ngang theo chiều thẳng đứng.

Nêu tên các vòng đai nhiệt, các đai khí áp và các đới khí hậu trên Trái Đất.

a) Các vòng đai nhiệt trên Trái Đất

b) Các đai khí áp trên Trái Đất

c) Các đới khí hậu trên Trái Đất

Phương pháp giải

Dựa vào lý thuyết về các vòng đai nhiệt, đai khí áp và đới khí hậu trên Trái Đất để trả lời.

Gợi ý trả lời

a) Các vòng đai nhiệt trên Trái Đất                

- Vòng đai nóng nằm giữa hai đường đẳng nhiệt năm +20°Ccủa hai bán cầu (khoảng giữa hai vĩ tuyến 30°B và 30°N).

- Hai vòng đai ôn hòa ở hai bán cầu nằm giữa các đường đẳng nhiệt năm +20°C và đường đẳng nhiệt +10°C của tháng nóng nhất.

- Hai vòng đai lạnh ở các vĩ độ cận cực của hai bán cầu, nằm giữa đường đẳng nhiệt +10°C và 0°C của tháng nóng nhất.

- Hai vòng đai băng giá vĩnh cửu bao quanh cực, nhiệt độ quanh năm đều dưới 0°C.

b) Các vòng đai khí áp trên Trái Đất

- Áp cao ở 2 cực 

- 2 Áp thấp ôn đới 

- 2 Áp cao chí tuyến 

- 1 Áp thấp xích đạo 

c) Các đới khí hậu trên Trái Đất: Xích đạo, cận xích đạo, nhiệt đới, cận nhiệt, ôn đới, cận cực.

Trình bày khái niệm, nguyên nhân và biểu hiện của quy luật đai cao và quy luật địa ô.

Phương pháp giải

Cần nắm rõ kiến thức của  quy luật đai cao và quy luật địa ô về khái niệm, nguyên nhân và biểu hiện để trả lời.

Gợi ý trả lời

- Quy luật đai cao:

+ Khái niệm: Sự thay đổi có quy luật của các thành phần tự nhiên theo độ cao địa hình.

+ Nguyên nhân: 

Tại các vùng núi, tính địa đới trở nên phức tạp hơn bởi tính vành đai theo độ cao. Sự thay đổi tình trạng cân bằng nhiệt theo độ cao là nguyên nhân của tính vành đai. Nhiệt độ giảm dần theo độ cao là nguyên nhân trực tiếp tạo nên sự thay đổi cảnh quan và thổ nhưỡng.

+ Biểu hiện:

• Càng lên cao nhiệt và ẩm thay đổi nhanh chóng đã dẫn đến hình thành các vành đai cảnh quan khác nhau giống như sự phân bố các vành đai cảnh quan theo qui luật địa đới trên mặt đất.
• Tuỳ vào vị trí địa lí địa hình thuộc miền khí hậu nào mà sự phân bố các vành đai cảnh quan theo đai cao có khác nhau. Khu vực khí hậu nóng thường có nhiều vành đai cảnh quan phân theo đai cao hơn khu vực khí hậu ôn hòa nếu địa hình có cùng độ cao.
•  Ngoài ra, các hướng sườn khác nhau cũng nhận được lượng nhiệt - ẩm và chế độ chiếu sáng khác nhau, do đó ảnh hưởng tới độ cao nơi bắt đầu và kết thúc của các vành đai cảnh quan khác nhau.

- Quy luật địa ô

+ Khái niệm: Sự thay đổi các thành phần tự nhiên và cảnh quan theo kinh độ.

+ Nguyên nhân:

• Sự phân bố đất liền và biển làm cho khí hậu phân hóa từ đông sang tây (hướng kinh tuyến).
• Tùy theo mức độ cách xa đại dương mà tần suất thâm nhập của các khối khí hải dương càng giảm đi, tính chất lục địa của khí hậu càng tăng – lượng mưa càng vào sâu trong lục địa càng giảm và mức độ chênh lệch của nhiệt độ giữa các mùa trong năm càng lớn.

+ Biểu hiện: 

Những thay đổi về nhiệt và ẩm dẫn đến những thay đổi của các thành phần tự nhiên khác: theo mức độ cách xa bờ diễn ra sự thay thế hợp quy luật của các đặc điểm thủy văn, đất, sinh vật.

Vẽ các mũi tên nối các ô dưới đây sao cho phù hợp.

Phương pháp giải

Cần nắm rõ đặc điểm của quy luật địa đới để vẽ các mũi tên nối các ô cho phù hợp.

Gợi ý trả lời

Nối các ô với nhau sao cho phù hợp.

Phương pháp giải

Cần nắm rõ kiến thức về sự thay đổi có quy luật của các thành phần địa lí và cảnh quan địa lí để nối cho đúng.

Gợi ý trả lời

Nối ô bên trái với ô bên phải sao cho phù hợp.

Phương pháp giải

Dựa vào lý thuyết về biểu hiện của quy luật địa đới và quy luật phi địa đới để nối với các ô bên phải sao cho phù hợp.

Gợi ý trả lời

Quy luật phi địa đới biểu hiện rõ nhất ở những quy luật nào?

Phương pháp giải

Cần nắm rõ những biểu hiện của quy luật phi địa đới để trả lời câu hỏi.

Gợi ý trả lời

Biểu hiện rõ nhất của quy luật phi địa đới là quy luật đai cao và quy luật địa ô.