Giải bài tập SGK Sinh học 11 Bài 17: Hô hấp ở động vật

Hãy liệt kê các hình thức hô hấp của động vật ở nước và ở cạn.

Phương pháp giải

Liên hệ thực tế, liệt kê các hình thức hô hấp của động vật ở nước và ở cạn.

Hướng dẫn giải

- Các hình thức hô hấp của động vật ở nước:

• Hô hấp qua bề mặt cơ thể (giun ở nước,…)
• Hô hấp bằng mang (cá, tôm, cua,…)
• Một số hô hấp bằng phổi: cá heo, cá voi,… sau khi ở dưới nước một thời gian chúng sẽ ngoi lên mặt nước để thở.

- Các hình thức hô hấp của động vật ở cạn:

• Hô hấp bằng hệ thống ống khí (côn trùng)
• Hô hấp bằng phổi (chim, thú,…)
• Hô hấp qua bề mặt cơ thể (giun đất,…)

Sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở động vật đơn bào và động vật đa bào có tổ chức thấp (ví dụ thủy tức) được thực hiện như thế nào?

Phương pháp giải

Xem lại hô hấp ở động vật, sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở động vật đơn bào và động vật đa bào.

Hướng dẫn giải

Sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở động vật đơn bào và động vật đa bào có tổ chức thấp: Ở động vật đơn bào và đa bào có tổ chức thấp (ví dụ: thủy tức) sự trao đổi khí với môi trường được thực hiện qua màng tế bào hoặc bề mặt cơ thể. Khí O2 và CO2 được khuếch tán qua bề mặt cơ thể hoặc bề mặt tế bào.

Nếu bắt giun đất để lên mặt đất khô ráo, giun sẽ bị nhanh chết. Tại sao?

Phương pháp giải

Giun đất hô hấp qua da.

Hướng dẫn giải

Giun hô hấp qua da, nếu để lên mặt đất khô ráo, da bị khô → giun đất sẽ nhanh chết do khí O₂ và CO₂ không khuếch tán qua da được.

Sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở côn trùng, cá, lưỡng cư, bò sát chim và thú được thực hiện như thế nào?

Phương pháp giải

Xem lại hô hấp của động vật, sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở côn trùng, cá, lưỡng cư, bò sát chim và thú.

Hướng dẫn giải

Sự trao đổi khí với môi trường xung quanh ở côn trùng, cá, lưỡng cư, bò sát chim và thú:

+ Sự trao đổi khí ở côn trùng qua hệ thống ống khí xuất phát từ các lỗ thở ở 2 bên thành bụng, phân nhánh chằng chịt đưa ôxi tới tế bào cơ thể và CO₂ ra khỏi cơ thể.

+ Sự trao đổi khí ở cá qua mang: Ôxi từ dòng nước chảy liên tục qua mang vào mao mạch ở mang theo vòng tuần hoàn đến các tế bào. Đồng thời CO₂ do tế bào thải ra theo vòng tuần hoàn đến mao mạch ở mang khuếch tán ra dòng nước chảy liên tục qua mang.

+ Sự trao đổi khí ở lưỡng cư chủ yếu qua da, phổi (chỉ là 1 túi đơn giản): Lưỡng cư có da trần, phủ chất nhày và ẩm, dễ thấm khí. Bên dưới da có hệ thống mao mạch nên sự trao đổi O₂ và CO₂ giữa cơ thể và môi trường được thực hiện dễ dàng. Sự thông khí ở phổi nhờ sự nâng lên hạ xuống của thềm miệng

+ Sự trao đổi khí ở bò sát, chim và thú được thực hiện qua phổi:

• Phổi bò sát lớn hơn phổi lưỡng cư, cấu tạo nhiều phế nang hơn.
• Phổi của chim và thú rất phát triển và có rất nhiều phế nang nên bề mặt trao đổi khí rất lớn. Riêng chim có thêm hệ thống túi khí làm tăng hiệu quả trao đổi khí ở phổi.
• Ở phế nang có hệ thống mao mạch dày đặc. O₂ từ phế nang khuếch tán vào máu đến tế bào, CO₂ từ tế bào thải ra theo vòng tuần hoàn đến mao mạch ở phế nang khuếch tán qua không khí ở phế nang và được thở ra ngoài qua đường dẫn khí.

Cơ quan hô hấp của nhóm động vật nào dưới đây trao đổi khí hiệu quả nhất? Trả lời bằng cách đánh dấu X vào ô cho ý trả lời đúng:

A. Phổi của động vật có vú

B. Phổi và da của ếch nhái

C. Phổi của bò sát

D. Da của giun đất

Phương pháp giải

Xem lại hô hấp của động vật.

Hướng dẫn giải

Cơ quan hô hấp của nhóm động vật trao đổi khi hiệu quả nhất là phổi của động vật có vú

⇒ Đáp án A

Tại sao bề mặt trao đổi khí của chim, thú phát triển hơn của lưỡng cư và bò sát?

Phương pháp giải

Chim, thú là động vật đẳng nhiệt. Giải thích tại sao trao đổi khí của chim, thú phát triển hơn của lưỡng cư và bò sát

Hướng dẫn giải

Bề mặt trao đổi khí của chim, thú phát triển hơn của lưỡng cư và bò sát vì:

• Chim và thú là động vật hằng nhiệt (đẳng nhiệt) và hoạt động nhiều hơn nên phổi rất phát triển và có rất nhiều phế nang nên bề mặt trao đổi khí rất lớn.
• Riêng chim có thêm hệ thống túi khí làm tăng hiệu quả trao đổi khí.