GDCD 9 Bài 14: Quyền và nghĩa vụ lao động của công dân

a. Ông An

- Việc làm của ông An: Tạo công ăn việc làm cho nhiều thanh niên trong làng, tăng thêm thu nhập, cuộc sống đỡ vất vả.

- Việc tập trung thanh niên trong làng để làm đồ thủ công mĩ nghệ của ông An : đem lại lợi ích cho bản thân, cho người lao động, cho Xã hội.

b. Chị Ba

- Bản cam kết giữa chị Ba và giám đốc công ty TNHH Hoàng Long : Là hợp đồng lao động vì đã có sự thoả thuận về công việc giữa hai bên, số tiền lương được hưởng.

- Chị Ba không thể tự ý thôi việc mà không báo trước (phá hợp đồng) vì như vậy là vi phạm hợp lao động

a. Khái niệm

Lao động là hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội. Đó là hoạt động chủ yếu của con người, quyết định đến sự tồn tại và phát triển của đất nước và nhân loại.

Ví dụ: Trồng rau, nuôi gà, sáng tác bài hát…

b. Nội dung quyền và nghĩa vụ của công dân

- Quyền: Công dân tự do được sử dụng sức lao động của mình để làm những công việc có ích cho xã hội, đem lại thu nhập cho bản thân và gia đình.

- Nghĩa vụ: Mỗi người phải có nghĩa vụ lao động để nuôi sống bản thân, gia đình, tạo ra của cải vật chất và tinh thần cho xã hội, duy trì sự phát triển đất nước

- Nhà nước có chính sách khuyến khích, tạo điều kiện cho các tổ chức cá nhân trong và ngoài nước đầu tư phát triển sản xuất để tạo việc làm cho người lao động.

- Cấm nhận trẻ em chưa đủ 15 tuổi vào làm việc; Cấm sử dụng người lao động dưới 18 tuổi làm những công việc nặng nhọc, nguy hiểm hoặc tiếp xúc với các chất độc hại; Cấm lạm dụng người lao động dưới 18 tuổi; Cấm cưỡng bức, ngược đãi người lao động.

c. Ý nghĩa

- Lao động là nghĩa vụ đối với bản thân, gia đình đồng thời cũng là nghĩa vụ của mỗi công dân.

- Một xã hội mà không lao động thì điều sẽ xẩy ra: Không tạo ra được của cải vật chất, xã hội không phát triển được, vì vậy mỗi người phải có nghĩa vụ lao động.

Câu 1: Theo em, trong các ý kiến dưới đây, ý kiến nào đúng ? Vì sao ?

a) Trẻ em có quyền học tập, vui chơi giải trí và không phải làm gì ;

b) Con cái có nghĩa vụ giúp đỡ cha mẹ các công việc trong gia đình ;

c) Trẻ em cần lao động kiếm tiền, góp phần nuôi dưỡng gia đình ;

d) Học nhiều cũng chẳng để làm gì, cứ làm ra nhiều tiền là tốt nhất ;

đ) Tuổi nhỏ làm việc nhỏ, tuỳ theo sức của mình ;

e) Trẻ em cộ quyền được chăm sóc, nuôi dạy nên không phải tham gia lao động.

Gợi ý trả lời

Ý kiến đúng: (b), (đ), (e)

Những ý kiến trên đều đúng quy định của pháp luật về quyền trẻ em. Trẻ em ngoài việc học tập có thể làm những việc gia đình vừa sức để giúp đỡ bố mẹ.

Câu 2: Hà, 16 tuổi, học hết lớp 9, do nhà đông em, gia đình khó khăn, Hà muốn có việc làm để giúp đỡ bố mẹ. Theo em, Hà có thể tìm việc bằng cách nào trong các cách sau đây ?

a) Xin vào biên chế, làm việc trong các cơ quan nhà nước ;

b) Xin làm hợp đồng tại Qáàc cơ sở sản xuất kinh doanh ;

c) Nhận hàng của cơ sở sản xuất về làm gia công ;

d) Vay tiền ngân hàng để lập cơ sở sản xuất và thuê thêm lao động.

Gợi ý trả lời

Hà mới 16 tuổi, do đó Hà chỉ có thể tìm việc làm bằng hai cách:

- (b) Xin làm hợp đồng tại các cơ sở sản xuất kinh doanh;

- (c) nhận hàng của cơ sở sản xuất về làm gia công.

Câu 3: Trong các quyền sau, quyền nào là quyền lao động ?

a) Quyền được thuê mướn lao động ;

b) Quyền mở trường dạy học, đào tạo nghề ;

c) Quyền sở hữu tài sản ;

d) Quyền được thành lập công ti, doanh nghiộp ;

đ) Quyền sử dụng đất;

e) Quyền tự do kinh doanh.

Gợi ý trả lời

Quyền lao động là các quyền: (b), (d), (e).

Câu 4: Hãy cho biết ý kiến của em về hai quan niệm dưới đây và giải thích vì sao :

a) Lao động là hoạt động sử dụng sức lao động để tạo ra thu nhập.

b) Chỉ những hoạt động tạo ra của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội mới là lao động.

Gợi ý trả lời

Em đồng ý với ý kiến (b): bởi vì lao động là hoạt động có mục đích của con người nhăm tạo ra của cải vật chất và các giá trị tinh thần cho xã hội.

Câu 5: Để trớ thành người lao động tốt, công dân có ích cho xã hội, ngay từ giờ em cần phải làm gì ?

Gợi ý trả lời

Để trở thành người lao động tốt, công dân có ích cho xã hội, ngay từ bây giờ em phải ra sức học tập, tu dưỡng đạo đức, sống lành mạnh, rèn luyện toàn diện để chuẩn vị hành trang bước vào đời.

Câu 6: Em hãy xác định ai là người có hành vi vi phạm Luật Lao động trong các trường hợp dưới đây (người lao động hay người sử dụng lao động) :

1) Thua trẻ em 14 tuổi làm thợ may công nghiệp

2) Đi xuất khẩu lao động chưa hết thời hạn đã bỏ việc, trốn ở lại nước ngoài

3) Không trả công cho người thử việc

4) Kéo dài thời gian thử việc

5) Không sử dụng trang bị bảo hộ lao động khi làm việc

6) Tự ý bỏ việc không báo trước

7) Nghỉ việc dài ngày không có lý do

8) Không trả đủ tiền công theo thoả thuận

9) Không cung cấp trang, thiết bị bảo hộ lao động cho người làm việc trong môi trường độc hại như đã cam kết trong hơp đồng lao động

10) Tự ý đuổi việc người lao động khi chưa hết hạn hợp đồng

Gợi ý trả lời

- Người lao động vi phạm: (2), (5), (6), (7)

- Người sử dụng lao động vi phạm: (1), (3), (4), (8), (9), (10).

Bài học giúp học sinh hiểu được lao động là gì, quyền và nghĩa vụ của công dân và ý nghĩa của lao động. Qua đó các em biết lao động, phụ giúp gia đình và tạo ra của cải cho xã hội, đồng thời hiểu biết quyền và nghĩa vụ của mình để không bị lừa gạt, thiệt thòi.