Giải bài tập SGK Sinh học 8 Bài 51: Cơ quan phân tích thính giác

Trình bày cấu trúc của ốc tai dựa vào hình vẽ

Phương pháp giải

Dựa vào hình vẽ cấu tạo ốc tai và kiến thức đã học về cơ quan thính giác, phân tích cấu tạo ốc tai phù hợp với chức năng.

Hướng dẫn giải

Ốc tai bao gồm ốc tai xương và ốc tai màng.

- Ốc tai màng là một ống màng chạy suốt dọc ốc tai xương và cuốn quanh trụ ốc thành hai vòng rưỡi, gồm màng tiền đình ở phía trên, màng cơ sở ở phía dưới và màng bên áp sát vào vách xương của ốc tai xương. Màng cơ sở có khoảng 24000 sợi liên kết dài ngắn khác nhau : dài ở đỉnh ốc và ngắn dần khi xuống miệng ốc. Chúng chăng ngang từ trụ ốc sang thành ốc.

- Trên màng cơ sở có cơ quan Coocti, trong đó có các tế bào thụ cảm thính giác.

Quá trình thu nhận kích thích của sóng âm diễn ra như thế nào giúp người ta nghe được?

Phương pháp giải

Xem lại cấu tạo cơ quan phân tích thính giác mô tả quá trình thu nhận kích thích của sóng âm để giúp người ta nghe được.

Hướng dẫn giải

Sóng âm từ nguồn âm phát ra được vành tai hứng lấy, truyền qua ống tai vào làm rung màng nhĩ rồi truyền qua chuỗi xương tai và làm rung màng “cửa bầu” và cuối cùng làm chuyển động ngoại dịch rồi nội dịch trong ốc tai màng, tác động lên cơ quan Coocti. Sự chuyển động ngoại dịch được dễ dàng nhờ có màng của “cửa tròn” (ở gần cửa bầu, thông với khoang tai giữa).

Tùy theo sóng âm có tần số cao (âm bổng) hay thấp (âm trầm), mạnh hay yếu mà sẽ làm cho các tế bào thụ cảm thính giác của cơ quan Coocti ở vùng này hay vùng khác trên màng cơ sở hưng phấn, truyền về I vùng phân tích tương ứng ở trung ương cho ta nhận biết về các âm thanh đó.

Vì sao ta có thể xác định âm phát ra từ bên trái hay bên phải?

Phương pháp giải

Xem lại cơ quan phân tích thisng giác, quá trình tiếp nhận sóng âm và truyền sóng âm, giải thích Vì sao ta có thể xác định âm phát ra từ bên trái hay bên phải.

Hướng dẫn giải

Khi một vật dao động và phát ra âm, chúng sẽ tác động lên không khí, làm không khí chuyển động dưới dạng sóng. Sóng lan truyền trong không khí và đến tai của ta, hai lỗ tai có hai màng nhĩ và hai màng nhĩ này tiếp nhận sóng từ không khí lan truyền tới. Nếu vật phát ra âm ở phía nào thì nó sẽ tác động lên tai ở phía đó. Tác động này sẽ được các nơron thần kinh cảm nhận và truyền đến thần kinh trung ương. Ở đây sẽ phân tích âm truyền đến và phát lại phản xạ cho các bộ phận cơ thể.

Hãy làm thí nghiệm sau: Thiết kế 1 dụng cụ giống ống nghe của bác sĩ nhưng dùng 2 ống cao su nối với tai có độ dài khác nhau. Nhắm mắt và thử xác định xem có cảm nhận gì khi gãi trên màng cao su. 

Phương pháp giải

Học sinh làm việc theo nhóm, sử dụng những vật dụng sinh hoạt thường ngày để thiết kế mô phỏng theo dụng cụ ống nghe của bác sĩ.

Hướng dẫn giải

Ta có cảm giác âm thanh phát ra từ phía tương ứng với ống cao su ngắn.