Lịch Sử 8 Bài 15: Cách mạng tháng Mười Nga và cuộc đấu tranh bảo vệ cách mạng (1917 - 1921)

a. Tình hình nước Nga trước cách mạng

- Về chính trị:

+ Đầu thế kỉ XX Nga vẫn là một nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng.

+ Nga hoàng đã đẩy nhân dân Nga vào cuộc chiến tranh đế quốc, gây nên hậu quả kinh tế xã hội nghiêm trọng.

- Về kinh tế: lạc hậu, kiệt quệ vì chiến tranh, nạn đói xảy ra ở nhiều nơi, công nghiệp, nông nghiệp đình đốn.

- Về xã hội:

+ Đời sống của nông dân, công nhân, các dân tộc trong đế quốc Nga vô cùng cực khổ.

+ Phong trào phản đối chiến tranh đòi lật đổ Nga hoàng diễn ra khớp nơi.

b. Cách mạng tháng Hai năm 1917

- Diễn biến:

+ Mở đầu là cuộc biểu tình ngày 23/2/1917 của 9 vạn nữ công nhân ở Pê – tơ – rô – grat.

+ 3 ngày sau, tổng bãi công khắp thành phố -> khởi nghĩa vũ trang.

- Kết quả: Chế độ Nga hoàng bị lật đổ → Tạo ra cục diện hai chính quyền song song cùng tồn tại:

+ Chính quyền Xô Viết (Vô sản)

+ Chính phủ Tư Sản lâm thời (Tư sản)

- Tính chất: Cách mạng tháng 2/1917 ở Nga là cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới

c. Cách mạng tháng Mười năm 1917

- Sau Cách mạng tháng Hai, Nga tồn tại 2 chính quyền song song:

+ Chính phủ lâm thời (tư sản)

+ Xô viết đại biểu (vô sản)

=> Cục diện không thể kéo dài.

- Trước tình hình đó Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích đã xác định đường lối tiếp theo của cách mạng Nga là chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa (lật đổ chính quyền tư sản lâm thời).

- Đầu tháng 10/1917 không khí cách mạng bao trùm cả nước. Lê-nin đã về nước trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.

- Diễn biến khởi nghĩa

+ Đêm 24/10/1917 bắt đầu khởi nghĩa.

+ Đêm 25/10 tấn công cung điện Mùa Đông, bắt giữ các bộ trưởng của Chính phủ tư sản.

=> Khởi nghĩa Pê-tơ-rô-grát giành thắng lợ

+ Ngày 3/11/1918 chính quyền Xô viết giành thắng lợi trên khắp nước Nga rộng lớn.

- Tính chất: Cách mạng tháng Mười mang tính chất của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa

a. Xây dựng chính quyền Xô viết

- Ngày 25/10/1917 chính quyền Xô Viết thành lập do Lê – Nin đứng đầu.

- Thông qua sắc lệnh Hòa bình và sắc lệnh ruộng đất.

- Thực hiện các biện pháp ổn định chính trị và phát triển nền kinh tế đất nước.

b. Chống thù trong, giặc ngoài

- Cuối năm 1918 quân đội 14 nước đế quốc cấu kết với bọn phản trong nước tấn công tiêu diệt nước Nga.

- Đầu năm 1919 chính quyền Xô viết đã thực hiện chính sách cộng sản thời chiến.

- Nội dung của chính sách:

+ Nhà nước kiểm soát toàn bộ nền công nghiệp.

+ Trưng thu lượng thực thừa của nông dân.

+ Thi hành chế độ cưỡng bức lao động.

- Chính sách đã động viên tối đa nguồn của cải nhân lực của đất nước, tạo nên sức mạnh tổng hợp, đến cuối năm 1920 Nga đẩy lùi sự can thiệp của các nước đế quốc, bảo vệ chính quyền non trẻ.

c. Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười

- Đối với nước Nga :

+ Làm thay đổi hòan tòan vận mệnh đất  nước   và số phận  hàng triệu con người Nga .

+ Đưa những người lao động lên chính quyền ,xây dựng chế độ mới – chế độ xã hội chủ nghĩa .

- Đối với thế giới :

+ Dẫn  đến biến đổi lớn lao trên thế  giới.

+ Để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu  cho cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản , nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức .

+ Tạo ra những điếu kiện thuận lợi  cho sự phát triển của phong trào cộng sản  và công nhân quốc tế , phong trào giải phóng dân tộc  ở nhiều nước

Câu 1: Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai đã làm được những việc gì?

Gợi ý trả lời

Cách mạng đã lật đổ chế độ Nga Hoàng, quyền lực chuyển sang Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản Nga và các Xô - viết của công - nông - binh, thực hiện thành công một phần nhiệm vụ của cách mạng tư sản.

Câu 2: “Sắc lệnh hòa bình” và “sắc lệnh ruộng đất” đem lại những quyền lợi gì cho quần chúng nhân dân?

Gợi ý trả lời

- "Sắc lệnh hòa bình" đã đáp ứng mong muốn hòa bình, chấm dứt chiến tranh của đại đa số quần chúng nhân dân lao động, những người đã bị chiến tranh làm cho kiệt quệ, khốn đốn và vô cùng đau khổ.

- "Sắc lệnh ruộng đất" đem lại hơn 150 triệu ha ruộng đất cho nông dân, đáp ứng quyền lợi thiết thực của nông dân. Lần đầu tiên toàn thể nông dân ở Nga có ruộng đất để cày cấy.

Câu 3: Vì sao nhân dân Xô - viết bảo vệ được thành quả cách mạng của mình?

Gợi ý trả lời

Nhân dân Xô - Viết bảo vệ được thành quả cách mạng là nhờ vào sức mạnh và sự ủng hộ của toàn dân, lòng yêu nước dưới chế độ mới được phát huy mạnh mẽ, nhờ chính quyền thực hiện chính sách “ cộng sản thời chiến”, nước Nga đã vượt qua khó khăn về kinh tế có đủ lương thực cho Hồng quân. Hồng quân đã chiến đấu dũng cảm, có chỉ huy quân sự tài ba…

Câu 4: Vì sao Giôn Rit đặt tên cuốn sách là “Mười ngày rung chuyển thế giới”?

Gợi ý trả lời

Giôn Rit đặt tên cho cuốn sách của mình là "Mười ngày rung chuyển thế giới" vì những tác động của Cách mạng tháng Mười đối với thế giới, làm thay đổi cục diện thế giới - chế độ mới, nhà nước đế quốc hoảng sợ. Đồng thời, cuộc cách mạng này cũng để lại nhiều bài học quý báu cho cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và các dân tộc bị áp bức trên thế giới.

Câu 5: Hãy chọn một câu của chủ tịch Hồ Chí Minh nói về cách mạng tháng Mười Nga 1917 mà em thích nhất.

Gợi ý trả lời

“Giống như mặt trời chói lọi, cách mạng tháng Mười chiếu sáng khắp năm châu, thức tỉnh hàng triệu người bị áp bức bóc lột trên trái đất. Trong lịch sử loài người chưa từng có một cuộc cách mạng nào có ý nghĩa to lớn và sâu xa như thế”

Bài học tóm tắt hai cuộc cách mạng ở Nga năm 1917, trong đó nổi bật là cuộc Cách mạng tháng Mười Nga. Qua đó, các em nắm được diễn biến, kết quả và ý nghĩa của cuộc cách mạng này.