Giải bài tập SBT Vật lý 8 Bài 1: Chuyển động cơ học

Có một ô tô đang chạy trên đường. Câu mô tả nào sau đây là không đúng? 

A. Ô tô chuyển động so với mặt đường.

B. Ô tô đứng yên so với người lái xe.

C. Ô tô chuyển động so với người lái xe.

D. Ô tô chuyến động so với cây bên đường.

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng cần nắm được tính tương đối của chuyển động khi chọn vật làm mốc là

- Mặt đường

- Người lái xe

Hướng dẫn giải

Ô tô đang chạy trên đường thì

- So với mặt đường, với cây bên đường: ô tô chuyển động.

- So với người lái xe: ô tô đứng yên.

=> Phương án C - sai

Chọn C

Người lái đò đang ngồi yên trên chiếc thuyền thả trôi theo dòng nước. Câu mô tả nào sau đây là đúng?

A. Người lái đò đứng yên so với dòng nước.

B. Người lái đò chuyển động so với dòng nước.

C. Người lái đò đứng yên so với bờ sông.

D. Người lái đò chuyển động so với chiếc thuyền.

Người lái đò đang ngồi yên trên chiếc thuyền thả trôi theo dòng nước:

- So với dòng nước và thuyền, người lái đò đứng yên

- So với bờ sông, người lái đò chuyển động

Chọn A

Một ôtô chở khách đang chạy trên đường. Hãy chỉ rõ vật làm mốc khi nói : 

a) Ô tô đang chuyển động.                  

b) Ô tô đang đứng yên.

c) Hành khách đang chuyển động.

d) Hành khách đang đứng yên.

Phương pháp giải

Cần nắm được sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác trong các trường hợp trên để xác định vật làm mốc

Hướng dẫn giải

a) Ô tô đang chuyển động so với cây cối bên đường. => Vật làm mốc là cây cối bên đường.

b) Ô tô đang đứng yên so với hành khách => Vật làm mốc là hành khách.

c) Hành khách đang chuyển động so với cột điện bên đường => Vật làm mốc là cột điện bên đường.  

d) Hành khách đang đứng yên so với Ôtô => Vật làm mốc là Ôtô.

Khi nói Trái Đất quay quanh Mặt Trời ta đã chọn vật nào làm mốc? Khi nói Mặt Trời mọc đằng Đông, lặn đằng Tây, ta đã chọn vật nào làm mốc? 

Phương pháp giải

Dựa vào sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác (vật mốc) để xác định vật làm mốc khi:

- Trái Đất quay quanh Mặt Trời 

- Mặt Trời mọc đằng Đông, lặn đằng Tây

Hướng dẫn giải

- Chọn Mặt Trời làm mốc: Trái Đất quay quanh Mặt Trời

- Chọn Trái Đất làm mốc: Mặt Trời mọc đằng Đông, lặn đằng Tây

Một đoàn tàu hỏa đang chạy trên đường ray. Người lái tàu ngồi trong buồng lái. Người soát vé đang đi lại trên đoàn tàu. Cây cối ven đường và tàu chuyển động hay đứng yên so với:

a) Người soát vé.

b) Đường tàu.

c) Người lái tàu.

Phương pháp giải

Để xác định sự chuyển động của cây cối ven đường và tàu ta cần nắm được kiến thức về tính tương đối của chuyển động khi chọn người soát vé, đường tàu và người lái tàu làm mốc

Hướng dẫn giải

a) So với người soát vé, cây cối bên đường chuyển động, tàu chuyển động.

b) So với đường tàu, cây cối bên đường đứng yên, tàu chuyển động.

c) So với người lái tàu, cây cối chuyển động, tàu đứng yên.

Hãy nêu dạng của quỹ đạo và tên của những chuyển động sau đây:

a) Chuyển động của vệ tinh nhân tạo của Trái Đất.

b) Chuyển động của con thoi trong rãnh khung cửi.

c) Chuyển động của đầu kim đồng hồ.

d) Chuyển động của một vật nặng được ném theo phương nằm ngang.

Phương pháp giải

Để xác định dnagj quỹ đạo và tên của những chuyển độngn trong các trường hợp trên cần nắm được:

- Định nghĩa quỹ đạo: Đường mà vật chuyển động vạch ra gọi là quỹ đạo của chuyển động.

- Các dạng chuyển động: chuyển động thẳng, chuyển động cong, chuyển động tròn

Hướng dẫn giải

a) Chuyển động của vệ tinh nhân tạo của Trái Đất có quỹ đạo đường tròn gọi là chuyển động tròn 

b) Chuyển động của con thoi trong rãnh khung cửi có quỹ đạo là đường thẳng gọi là chuyển động thẳng

c) Chuyển động của đầu kim đồng hồ có quỹ đạo là đường tròn gọi là chuyển động tròn 

d) Chuyển động của một vật nặng được ném theo phương nằm ngang có quỹ đạo là đường cong gọi là chuyển động cong.

Nhận xét nào sau đây của hành khách ngồi trên đoàn tàu đang chạy là không đúng?

A. Cột đèn bên đường chuyển động so với đoàn tàu

B. Đầu tàu chuyển động so với toa tàu

C. Hành khách đang ngồi trên tàu không chuyển động so với đầu tàu

D. Người soát vé đang đi trên tàu chuyển động so với đầu tàu

Phương pháp giải

Dựa vào lí thuyết tính tương đối của chuyển động, dùng phương pháp loại trừ để chọn đap án:

- Cột đèn bên đường chuyển động so với đoàn tàu

- Hành khách đang ngồi trên tàu không chuyển động so với đầu tàu

- Người soát vé đang đi trên tàu chuyển động so với đầu tàu

Hướng dẫn giải

A, C, D - đúng

B - sai vì đầu tàu đứng yên so với toa tàu.

Chọn B

Khi xét trạng thái đứng yên hay chuyển động của một vật, thì vật được chọn làm mốc

A. phải là Trái Đất     

B. phải là vật đang đứng yên

C. phải là vật gắn với Trái Đất

D. có thể là bất kì vật nào

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng cần ghi nhớ: Sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác (vật mốc) gọi là chuyển động cơ học (gọi tắt là chuyển động).

Hướng dẫn giải

Sự thay đổi vị trí của một vật theo thời gian so với vật khác (vật mốc) gọi là chuyển động cơ học (gọi tắt là chuyển động).

Như vậy, bất kì vật nào cũng có thể chọn làm mốc.

Chọn D

Câu nào sau đây mô tả chuyển động của một vật nặng được thả rơi từ đỉnh cột buồm của một con thuyền đang chuyển động dọc theo dòng sông, là không đúng?

A. cả người đứng trên thuyền và trên bờ đều thấy vật rơi dọc theo cột buồm

B. người đứng trên bờ thấy vật rơi theo đường cong

C. người đứng trên thuyền thấy vật rơi thẳng đứng

D. người đứng trên bờ thấy vật rơi thẳng đứng

Phương pháp giải

Vận dụng lí thuyết tính tương đối của chuyển động để nắm được sự chuyển động của một vật nặng được thả rơi từ đỉnh cột buồm của một con thuyền đang chuyển động:

- Người đứng trên bờ thấy vật rơi theo đường cong.

- Người đứng trên thuyền thấy vật rơi thẳng đứng. 

Hướng dẫn giải

Khi vật nặng được thả rơi từ đỉnh cột buồm của một con thuyền đang chuyển động dọc theo dòng sông thì:

- Người đứng trên bờ thấy vật rơi theo đường cong.

- Người đứng trên thuyền thấy vật rơi thẳng đứng. 

Chọn D

Một máy bay chuyển động trên đường băng để cất cánh. Đối với hành khách đang ngồi trên máy bay thì

A. máy bay đang chuyển động

B. người phi công đang chuyển động

C. hành khách đang chuyển động

D. sân bay đang chuyển động

Phương pháp giải

Dựa vào tính tương đối của hành khách so với máy bay, người phi công, sân bay để xét tính chuyển động.

Hướng dẫn giải

Một máy bay chuyển động trên đường băng để cất cánh. Đối với hành khách đang ngồi trên máy bay thì sân bay đang chuyển động

Chọn D

Khi đứng trên cầu nối giữa hai bờ sông rộng nhìn xuống dòng nước lũ đang chảy xiết ta thấy cầu như bị “trôi” ngược lại. Hãy giải thích vì sao ta có cảm giác đó?

Phương pháp giải

Để giải thích vì sao ta có cảm giác cầu như bị “trôi” ngược lại ta dựa vào việc lấy dòng nước lũ làm mốc

Hướng dẫn giải

Khi ta nhìn xuống dòng nước lũ, khi đó ta lấy dòng nước lũ làm mốc, ta có cảm giác cầu như bị “trôi” ngược lại.

Minh và Nam đứng quan sát một em bé ngồi trên vòng đu đang quay ngang. Minh thấy khoảng cách từ em bé đến tâm đu quay không đổi nên cho rằng em bé đứng yên. Nam thấy vị trí của em bé luôn thay đổi so với tâm đu quay nên cho rằng em bé chuyển động. Ai đúng, ai sai? Tại sao ? 

Phương pháp giải

Để giải thích bạn nào đúng ta dựa vào vị trí của em bé luôn thay đổi so với tâm quay đẻ xét sự chuyển động của em bé

Hướng dẫn giải

Nam đúng, Minh sai

Mặc dù khoảng cách từ em bé đến tâm đu không đổi nhưng vị trí của em bé luôn thay đổi so với tâm quay nên em bé chuyển động.

Long và Vân cùng ngồi trong một khoang tàu thủy đang đậu ở bến. Long nhìn qua cửa sổ bên trái quan sát một tàu khác bên cạnh và nói tàu mình đang chạy. Vân nhìn qua cửa sổ bên phải quan sát bên tàu và nói răng tàu mình đứng yên.

Ai nói đúng? Vì sao hai người lại có nhận xét khác nhau?

Phương pháp giải

Để giải thích cả hai nói đúng nhưng nhận xét lại khác nhau ta dựa vào các vật được chọn làm mốc của hai người để xét tính chuyển động

Hướng dẫn giải

Cả Vân và Long đều nói đúng. Hai người có nhận xét khác nhau là vì hai người chọn các vật làm mốc khác nhau để xét chuyển động.

Chuyện người lái tàu thông minh và quả cảm

Năm 1935, trên chặng đường sắt nối giữa hai ga En-nhi-cốp và O-li- san-tra thuộc nước Nga, anh lái tàu Boóc-xép phát hiện từ xa một dãy các toa của đoàn tàu phía trước tuột móc nối, đang lăn ngược về phía mình do tụt dốc. Thật là khủng khiếp nếu cả dãy toa kia băng băng xuống dốc lao thẳng vào đoàn tàu của anh.

Trong giây phút hiểm nguy đó, Boóc-xép liền hãm tàu mình lại rồi cho tàu chạy lùi, nhanh dần cho tới khi nhanh bằng các toa tàu đang tụt dốc. Nhờ vậy, anh đã đón cả dãy toa kia áp sát vào tàu mình một cách êm nhẹ, không bị hư hại gì.

Em hãy giải thích cơ sở khoa học của cách xử lí thông minh của người lái tàu Boóc-xép.

Phương pháp giải

Dựa vào tính tương đối của chuyển động để giải thích: mặc dù các toa tàu tụt dốc rất nhanh nhưng nếu so với tàu của Boóc - xép thì các toa tàu gần như không chuyển động

Hướng dẫn giải

Cơ sở khoa học của cách xử lí thông minh của người lái tàu Boóc - xép là: Boóc - xép hãm tàu mình lại, rồi cho tàu chạy lùi, nhanh dần cho tới khi nhanh bằng các toa tàu nên mặc dù các toa tàu tụt dốc rất nhanh nhưng nếu so với tàu của Boóc - xép thì các toa tàu gần như không chuyển động. Do đó, các toa tàu áp sát vào con tàu một cách êm nhẹ không bị hư hại gì.

Hai ô tô chuyển động cùng chiều và nhanh như nhau trên một đường thẳng. Nhận xét nào sau đây không đúng khi nói về chuyển động của hai xe?

A. Hai xe cùng chuyển động so với cây cối ven đường

B. Hai xe cùng đứng yên so với các người lái xe

C. Xe này chuyển động so với xe kia

D. Xe này đứng yên so với xe kia

Phương pháp giải

Ta thấy vận tốc hai xe như nhau và cùng chiều, nên nếu chọn một xe làm mốc thì xe kia sẽ đứng yên so với nó

Hướng dẫn giải

A, B, D - đúng

C - sai vì hai xe chuyển động nhanh như nhau nên so với xe này thì xe kia đứng yên.

Chọn C

Chọn câu đúng:

Một vật đứng yên khi:

A. Vị trí của nó so với một điểm mốc luôn thay đổi

B. Khoảng cách của nó đến một đường thắng mốc không đổi 

C. Khoảng cách của nó đến một điểm mốc không đối

D. Vị trí của nó so với vật mốc không đổi

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng cần ghi nhớ: Một vật đứng yên khi vị trí của vật đó không thay đổi so với vật mốc

Hướng dẫn giải

Một vật được coi là đứng yên khi vị trí của vật đó không thay đổi theo thời gian so với vật khác.

Chọn D

Có thể em chưa biết

Máy bay thử nghiệm: Trong các phòng thí nghiệm về khí động học (nghiên cứu về chuyển động và tác dụng của không khí lên vật chuyển động), để nghiên cứu các hiện tượng xảy ra khi máy bay đang bay người ta tạo ra những mô hình máy bay có kích cỡ, chất liệu hoàn toàn như thật, rồi thổi luồng gió vào mô hình này.

Hãy giải thích vì sao cách làm trên vẫn thu được kết quả đúng như máy bay đang bay. 

Phương pháp giải

Để giải thích vì sao cách làm trên vẫn thu được kết quả đúng như máy bay đang bay ta cần ghi nhớ: 

Khi lấy luồng gió làm mốc thì máy bay sẽ chuyển động ngược lại

Hướng dẫn giải

Thổi luồng gió vào máy bay đang đứng yên theo chiều ngược với chiều chuyển động thực của máy bay nên nếu lấy luồng gió làm mốc thì máy bay sẽ chuyển động ngược lại. Do đó ta vẫn thu được kết quả như trong thực tế.