Giải bài tập SGK Lịch Sử 11 Bài 10: Liên Xô xây dựng chủ nghĩa xã hội (1921 - 1941)

Nêu những nội dung cơ bản của Chính sách kinh tế mới.

Phương pháp giải

Từ những nội dung cơ bản của Chính sách kinh tế mới và công cuộc khôi phục kinh tế của Liên Xô được trình bày trong chương trình SGK Lịch sử 11 trang 53, 54 học sinh phân tích, để đi tìm câu trả lời

Gợi ý trả lời

Chính sách kinh tế mới (NEP) do Lê-nin đề xướng, bao gồm các chính sách chủ yếu về nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp và tiền tệ.

* Trong nông nghiệp: Thay thế chế độ trưng thu lương thực thừa bằng thu thuế lương thực.

* Trong công nghiệp:

- Tập trung khôi phục công nghiệp nặng, cho phép tư nhân được thuê hoặc xây dựng những xí nghiệp loại nhỏ (dưới 20 công nhân) có sự kiểm soát của Nhà nước.

- Khuyến khích tư bản nước ngoài đầu tư, kinh doanh ở Nga.

- Nhà nước nắm các ngành kinh tế chủ chốt như công nghiệp, giao thông vận tải, ngân hàng, ngoại thương.

- Nhà nước chấn chỉnh việc tổ chức, quản lí sản xuất công nghiệp, phần lớn các xí nghiệp chuyển sang chế độ tự hạch toán kinh tế, cải tiến chế độ tiền lương nhằm nâng cao năng suất lao động.

* Trong thương nghiệp và tiền tệ:

- Tự do buôn bán, trao đổi, mở lại các chợ, khôi phục và đẩy mạnh mối liên hệ giữa thành thị và nông thôn.

- Năm 1924, phát hành đồng rúp mới.

→ Bằng việc thực hiện Chính sách kinh tế mới, chỉ sau một thời gian ngắn, nền kinh tế quốc dân của nước Nga Xô viết đã có những chuyển biến rõ rệt.

Trình bày những biến đổi về mọi mặt của Liên Xô sau hai kế hoạch 5 năm đầu tiên.

Phương pháp giải

Dựa vào nội dung chính của công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô trong những năm 1925 đến 1941 được trình bày ở SGK Lịch sử 11 trang 56-58 để trả lời.

Gợi ý trả lời

Qua 2 kế hoạch 5 năm đầu tiên 1928 - 1932 và 1933 - 1937, Liên Xô đã có những biến đổi về mọi mặt:

* Về kinh tế:

- Công nghiệp:

+ Liên Xô từ một nước nông nghiệp lạc hậu trở thành một cường quốc công nghiệp xã hội chủ nghĩa.

+ Năm 1937: sản lượng công nghiệp chiếm 77,4% tổng sản phẩm quốc dân.

- Nông nghiệp: có bước tiến vượt bậc, từng bước tập thể hóa nông nghiệp với quy mô lớn và cơ sở vật chất - kĩ thuật được cơ giới hóa.

* Về văn hóa - giáo dục:

- Xóa nạn mù chữ, xây dựng hệ thống giáo dục thống nhất.

- Hoàn thành phổ cập giáo dục tiểu học trong cả nước và phổ cập giáo dục trung học cơ sở ở các thành phố.

* Về xã hội:

- Các giai cấp bóc lột bị xóa bỏ. Xã hội chỉ còn hai giai cấp là công dân, nông nhân tập thể cùng tầng lớp trí thức xã hội chủ nghĩa.

- Đời sống nhân dân được nâng cao, chế độ xã hội chủ nghĩa được củng cố.

* Về ngoại giao:

- Từng bước thiết lập quan hệ ngoại giao với các nước Châu Á - Châu Âu và Mỹ.

- Khẳng định và nâng cao vị thế, uy tín trên trường quốc tế.

Qua lược đồ Liên Xô năm 1940, hãy xác định vị trí, tên gọi các nước cộng hòa trong Liên bang Xô viết.

Phương pháp giải

Quan sát lược đồ sau đây và dựa vào những nội dung chính về công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô được trình bày ở SGK Lịch sử 11 trang 56 để trả lời.

Gợi ý trả lời

- Tháng 12-1922, Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết (gọi tắt là Liên Xô) ra đời, gồm 4 nước Cộng hòa Xô viết đầu tiên là Nga, U-crai-na, Bê-lô-rút-xi-a và Ngoại Cáp-ca-dơ.

- Đến năm 1940, Liên Xô gồm 15 nước cộng hòa.

- Qua lược đồ Liên Xô năm 1940, có thể thấy:

- Về vị trí:

+ Liên Xô có diện tích lớn nhất thế giới, nằm ở cả hai châu lục Á, Âu.

+ Liên Xô có đường bờ biển dài. Phía Bắc giáp bắc Băng Dương, phía đông giáp Thái Bình Dương, phía tây và tây nam giáp biển Ban-tích, Biển Đen, biển Ca-xpi.

- Các nước cộng hòa trong Liên Bang Xô viết gồm: Nga, Ca-dắc-xtan, E-xtô-ni-a, Lát-vi-a, Lít-va, Bê-lô-rút-xi-a, U-crai-na, Môn-đô-va, Ác-mê-ni-a, Môn-đô-va, Ác-mê-ni-a, Gru-di-a, A-déc-bai-gian, Tuốc-mê-ni-a, U-dơ-bê-ki-xtan, Tát-gi-ki-xtan, Kiếc-ghi-di-a.