Giải bài tập SGK Vật lý 7 Bài 23: Tác dụng từ, tác dụng hóa học và tác dụng sinh lý của dòng điện

Quan sát thí nghiệm khảo sát tính chất của nam châm điện và trả lời các câu hỏi

a. Đưa một đầu cuộn dây lại gần các đinh sắt nhỏ, các mẫu dây đồng hoặc nhôm. Quan sát xem có hiện tượng gì xảy ra khi công tắc ngắt và công tắc đóng

b. Đưa một kim loại nam châm lại gần một đầu cuộn dây và đóng công tắc. Hãy cho biết cực nào của nam châm bị hút, cực nào bị đẩy.

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi trên ta cần nắm:

• Nam châm có tính chất từ vì có khả năng hút các vật bằng sắt hoặc thép.

• Nam châm có khả năng làm quay kim nam châm. Mỗi nam châm có 2 từ cực ( ở đó hút mạnh)

• Các cực tương tác lẫn nhau.

Hướng dẫn giải

a) Đưa một đầu cuộn dây lại gần các đinh sắt nhỏ, các mẫu dây đồng hoặc nhôm. Quan sát xem có hiện tượng gì xảy ra khi công tắc ngắt và công tắc đóng.

• Khi K hở → chưa có dòng điện chạy qua mạch (cuộn dây điện) → các mẫu sắt, đồng, nhôm không có hiện tượng gì xảy ra.

• Khi K đóng → có dòng điện chạy qua mạch điện → mẩu sắt bị hút về phía đầu cuộn dây còn đồng, nhôm thì không.

b) Đưa một kim loại nam châm lại gần một đầu cuộn dây và đóng công tắc. Hãy cho biết cực nào của nam châm bị hút, cực nào bị đẩy.

• Khi đóng công tắc và đưa kim nam chậm lại gần một đầu của cuộn dây, thì một đầu của kim nam châm bị hút, còn đầu kia thì bị đẩy.
• Khi đảo đầu cuộn dây (hay đảo cực của nguồn điện) thì hiện tượng xảy ra ngược lại, nghĩa là đầu của kim nam châm bị hút ban nãy thì giờ đây lại bị đẩy, còn đầu bị dẩy thì bị hút về phía cuộn dây.
• Cuộn dây dẫn cuốn quanh lõi sắt non có dòng điện chạy qua là một nam châm điện.
• Nam châm điện có tính chất từ vì nó có khả năng làm quay kim nam châm và hút các vật bằng sắt, thép.

Quan sát thí nghiệm khảo sát tính chất của chuông điện và trả lời các câu hỏi

Khi đóng công tắc, có hiện tượng gì xảy ra với cuộn dây, với miếng sắt và với đầu gõ chuông?

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi trên ta cần nắm:

• Dòng điện có tác dụng từ vì nó có thể làm quay kim nam châm\
• Nam châm có tính chất từ vì có khả năng hút các vật bằng sắt hoặc thép.
• Nam châm có khả năng làm quay kim nam châm. Mỗi nam châm có 2 từ cực ( ở đó hút mạnh)
• Các cực tương tác lẫn nhau.

Hướng dẫn giải

Theo sơ đồ mạch điện ta thấy: Khi K đóng → tạo thành mạch điện kín → có dòng điện qua cuộn dây làm xuất hiện từ tính → hút miếng sắt, đầu gõ chuông sẽ gõ vào chuông phát ra âm.

Ngay sau đó, mạch điện bị hở. Hãy chỉ ra chỗ hở mạch này. Giải thích tại sao miếng sắt khi đó lại trở về tì sắt vào tiếp điểm.

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi trên ta cần nắm:

• Nam châm có tính chất từ vì có khả năng hút các vật bằng sắt hoặc thép.

• Nam châm có khả năng làm quay kim nam châm. Mỗi nam châm có 2 từ cực ( ở đó hút mạnh)

• Các cực tương tác lẫn nhau.

Hướng dẫn giải

Khi miếng sắt bị hút về đầu cuộn dây đồng thời làm cho chỗ tiếp điểm bị hở → ngắt dòng điện trong mạch làm mất từ tính của cuộn dây, lá thép đàn hồi sẽ kéo miếng sắt trở về tì vào tiếp điểm.

Tại sao chuông kêu liên tiếp chừng nào công tắc còn đóng?

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi trên ta cần nắm:

• Nam châm có tính chất từ vì có khả năng hút các vật bằng sắt hoặc thép.

• Nam châm có khả năng làm quay kim nam châm. Mỗi nam châm có 2 từ cực ( ở đó hút mạnh)

• Các cực tương tác lẫn nhau.

Hướng dẫn giải

• Khi miếng sắt tì vào tiếp điểm (nếu K còn đóng) → mạch điện kín → cuộn dây hút miếng sắt → đầụ gõ chuông, lại gõ vào chuông phát ra âm.
• Lúc này ở chỗ tiếp điểm bị hở, dòng điện trong mạch bị ngắt, cuộn dây bị mất từ tính, lá thép đàn hồi sẽ kéo miếng sắt trở về tì vào tiếp điểm.

Như vậy có sự đóng ngắt mạch điện tự động và liên tục tại tiếp điểm nên chuông điện reo liên tục khi công tắc đóng.

Quan sát thí nghiệm khảo sát tác dụng hóa học của dòng điện và trả lời các câu hỏi

Quan sát đèn khi công tắc đóng và cho biết dung dịch muối đồng sunphat (CuSO₄) là chất dẫn diện hay cách điện?

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi trên ta cần nắm dòng điện đi qua dung dịch muối đồng làm cho thỏi than nối với cực âm phủ một lớp đồng.

Hướng dẫn giải

Khi K đóng thì đèn sáng.

⇒ Chứng tỏ có dòng điện chạy qua mạch (nghĩa là có dòng điện chạy qua dung dịch muối đồng) dung dịch muối đồng sunphat là chất dẫn điện.

Thỏi than nối với cực âm lúc trước đó có màu đen. Sau vài phút thí nghiệm nó được phủ một lớp màu gì?

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi trên ta cần nắm dòng điện đi qua dung dịch muối đồng làm cho thỏi than nối với cực âm phủ một lớp đồng.

Hướng dẫn giải

Phần thỏi than gắn vào cực âm của nguồn điện biến đổi dần từ màu đen sang màu hơi đỏ gạch.

Dòng điện đi qua dung dịch muối đồng làm cho thỏi than nối với cực âm được phủ một lớp đồng.

Vật nào dưới đây có tác dụng từ?

A. Một pin còn mới đặt riêng trên bàn

B. Một mảnh nilông đã được cọ xát mạnh

C. Một cuộn dây dẫn đang có dòng điện chạy qua

D. Một đoạn băng dính

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng ta cần nắm tính chất từ của nam châm:

• Nam châm có tính chất từ vì có khả năng hút các vật bằng sắt hoặc thép.

• Nam châm có khả năng làm quay kim nam châm. Mỗi nam châm có 2 từ cực ( ở đó hút mạnh)

• Các cực tương tác lẫn nhau.

Hướng dẫn giải

Một cuộn dây dẫn đang có dòng điện chạy qua thì có tác dụng từ.

⇒ Chọn đáp án C

Dòng điện không có tác dụng nào dưới đây?

A. Làm tê liệt thần kinh

B. Làm quay kim nam châm

C. Làm nóng dây dẫn

D. Hút các vụn giấy

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng ta cần nắm: Tác dụng từ, tác dụng hóa học và tác dụng sinh lý của dòng điện.

Hướng dẫn giải

Dòng điện không có tác dụng hút các vụn giấy.

⇒ Chọn đáp án D