Lịch Sử 8 Bài 21: Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945)

- Sự xuất hiện chủ nghĩa phát xít Đức, I-ta-li-a, Nhật Bản.

- Những hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới ( 1929 – 1933)

- Chính sách thỏa hiệp và nhượng bộ của Anh, Mỹ, Pháp tạo điều kiện cho khối phát xít phát động chiến tranh.

a. Chiến tranh bùng nổ và lan rộng toàn thế giới ( từ ngày 1/9/1939 đến đầu năm 1943)

- Với chiến thuật chớp nhoáng Đức chiếm hầu hết các nước Châu Âu trừ Anh và vài nước trung lập.

- 22- 6- 1941, Đức tấn công Liên Xô và dần dần tiến sâu vào lãnh thổ Liên Xô.

- 7- 12- 1941, Nhật tấn công hạm đội Mĩ ở Trân Châu Cảng. Quân Nhật chiếm toàn bộ Đông Nam Á và một số đảo ở Thái Bình Dương.

- Ở Bắc Phi, 9- 1940, I-ta-li-a chiếm Ai cập, chiến tranh lan rộng ra toàn thế giới

- Tháng 1- 1942, Mặt trận Đồng minh chống phát xít được thành

b. Quân Đồng Minh phản công, chiến tranh kết thúc từ đầu năm 1943- 8- 1945

Chiến thắng Xta-lin-grat ( 2/1943) của Hồng quân Liên Xô đã tạo nên bước ngoạt của chiến tranh thế giới, Hồng quân Liên Xô và quân Anh – Mỹ liên tiếp phản công trên khắp các mặt trận.

- Mặt trận Xô và Đức:

+ Ngày 2-2-1943: Chiến thắng Xta- lin- grat  ,Hồng Quân Liên Xô  và liên quân Anh – Mĩ  liên tiếp  phản công .

+ Cuối  1944 toàn bộ Liên Xô được giải phóng  và giúp nhân dân Đông Âu  truy quét quân Đức .

+ 5-1943 Đức –Ý hạ vũ khí ở Bắc Phi

+ 6-6-1944 Mỹ- Anh   đổ bộ lên Bắc Pháp .

+ 9-5-1945 Đức hàng không điều kiện , chiên tranh  kết thúc ở Châu Âu .

- Châu Á – Thái Bình Dương:

+ Hồng Quân Liên Xô đánh tan đạo quân Quan Đông của Nhật ở Đông Bắc Trung Quốc.

+ Ngày 6 và 9- 8- 1945 Mỹ thả bom nguyên tử xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-sa-ki làm thiệt hại hơn 10 vạn người.

+  15- 8- 1945: Nhật hàng không điều kiện. Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc.

- Tính chất của chiến tranh: là chiến tranh đế quốc, phi nghĩa,khi Liên Xô tham chiến là chiến tranh chính nghĩa, bảo vệ tổ quốc, giải phóng nhân loại.

- Chủ nghĩa phát xít Đức - Italia

- Nhật sụp đổ hoàn toàn. Thắng lợi vĩ đại thuộc về các dân tộc trên thế giới đã kiên cường chiến đấu chống chủ nghĩa phát xít. Trong đó, 3 cường Quốc Liên Xô, Mĩ, Anh là lực lượng trụ cột, giữ vai trò quyết định trong việc tiêu diệt chủ nghĩa phát xít.

- Gây hậu quả và tổn thất nặng nề nhất trong lịch sử nhân loại, làm cho 60 triệu người chết, 90 triệu người bị thương, thiệt hại về vật chất 4000 tỷ đô la.

- Ý nghĩa: Chiến tranh thế giới thứ hai kết thúc đã dẫn đến những biến đổi căn bản của tình hình thế giới.

Câu 1: Chiến tranh thế giới thứ hai có gì giống và khác với Chiến tranh thế giới thứ nhất?

Gợi ý trả lời

a. Giống nhau

- Cả 2 cuộc chiến tranh này bùng nổ đều bắt nguồn từ mâu thuẫn của các nước đế quốc về vấn đề thị trường và thuộc địa, khi mâu thuẫn đó đạt đến đỉnh cao không thể giải quyết được dẫn đến chiến trang bùng nổ.

- Về tính chất cả 2 cuộc chiến tranh này đều mang tính chất phi nghĩa gây tổn thất nặng nề về sức người sức của của nhân loại, để lại những hậu quả nặng nề.

- Thoát ra khỏi 2 cuộc chiến tranh tất cả các nước dù thắng trận hay bại trận đều phải gánh chịu những hậu quả,tổn thất hết sức nặng nề.

- Sau 2 cuộc chiến tranh đều có một trật tự thế giới được thiết lập.

b. Khác nhau

- Chiến tranh thế giới 1 bùng nổ với sự tham chiến của 2 phe là liên minh ( Đức, Áo- Hung, Italia) và phe hiệp ước ( Anh- Pháp- Nga). Còn Chiến tranh thé giới 2 là mâu thuẫn giữa mặt trận đồng minh chống phát xít và phe phát xít ( Đức, Nhật , Italia).

- Về quy mô mức độ chiến tranh thế giới thứ 2 lớn hơn chiến tranh thế giới 1.

- Chiến tranh thế giới thứ 2 về sau mang tính chất chính nghĩa với sự tham chiến của Liên Xô. Liên Xô đại diện cho thành trì vững chắc của nền hòa bình thế giới, đứng trên lập trường chính nghĩa kêu gọi thành lập đồng minh chống phát xít nhằm bảo vệ nền hòa bình thế giới.

- Chiến tranh thế giới 1 chỉ có các nước tư bản chủ nghĩa tham chiến trong khi đó chiến tranh thế giới 2 có sự tham gia của cả phe đối lập với tư bản chủ nghĩa đó là chủ nghĩa xã hội đó là Liên Xô.

- Sau chiến tranh thế giới 1 nước Đức không bị chia cắt lãnh thổ nhưng sau chiến tranh thế giới thứ 2 nước Đức bị chia cắt thành 2 thành Đông Đức và Tây Đức với 2 chế độ chính trị khac nhau là Xã hội chủ nghĩa và tư bản chủ nghĩa.

- Sau chiến tranh thế giới 1 trật tự thế giới theo hòa ước Vecsai- Oasinhton, chiến tranh thế giới 2 là trật tự 2 cực Ianta Xô - Mĩ.

=> Như vậy điểm mấu chốt dẫn đến sự khác biệt giữa chiến tranh thế giới 1 và 2 là chiến tranh thế giới thứ 2 có sự tham chiến của Liên Xô

Câu 2: Bài học rút ra từ Chiến tranh thế giới thứ hai là gì?

Gợi ý trả lời

Bài học rút ra từ Chiến tranh thế giới thứ hai:

- Cần có 1 tổ chức duy trì hòa bình thế giới

- Nếu có mâu thuẫn hay xung đột thì cần giải quyết trên bàn đàm phán

- Hợp tác kinh tế, bắt tay nhau xây dựng 1 thế giới hòa bình, ổn định, phát triển vững mạnh

- Thay cho các khoản chi phí về quân sự, các nước có thể dùng số tiền đó cho người nghèo, khó khăn, khuyết tật, những người cần giúp đỡ

- Các nước cần có cách chiến lược ngoại giao hợp lí để tránh xảy ra các mâu thuẫn không đáng có

- Có thể mở ra các hoạt động cộng đồng để thắt chặt mối quan hệ giữa các nước

Kết thúc bài học, các em cần ghi nhớ nguyên nhân, diễn biến và kết cục của Chiến tranh thế giới thứ hai và nêu được tính chất của cuộc chiến tranh và hậu quả mà nó để lại cho thế giới.