Sinh học 10 Bài 9: Tế bào nhân thực (Tiết 2)

Đặc điểm chung của tế bào (tiếp theo)

a. Cấu tạo

- Ty thể được cấu tạo bởi 2 lớp màng giống màng tế bào.

+ Màng ngoài: dày 60Å, bảo đảm tính thấm của ty thể.
+ Màng trong: dày 60Å. Từ màng trong hình thành nên các mấu lồi ăn sâu vào trong xoang ty thể gọi là tấm hình răng lược (cristae). Màng trong chia xoang ty thể thành 2 xoang.

• Xoang ngoài nằm giữa màng trong mà màng ngoài rộng khoảng 60 - 80Å và thông với xoang của các vách răng lược.
• Xoang trong được giới hạn bởi màng trong và chứa đầy chất nền (matrix)

+ Chất nền chứa AND và ribôxôm.

b. Chức năng

- Cung cấp năng lượng cho tế bào dưới dạng ATP, tạo ra nhiều sản phẩm trung gian quan trọng trong quá trình chuyển hoá vật chất.

a. Cấu tạo:

- 2 lớp màng bao bọc, bên trong là chất nền.

• Màng ngoài dễ thấm
• Màng trong ít thấm, không xếp lại thành mào. Màng trong bao bọc một vùng có màu xanh lục được gọi là chất nền (stroma), chứa các enzyme, các ribosome, ARN và ADN.

- Chất nền:

• Trong chất nền có nhiều túi dẹt là tilacôit trên màng tilacôit chứa nhiều diệp lục và enzim quang hợp.
• Nhiều phiến tilacôit xếp chồng lên nhau thành cấu trúc Grana.

b. Chức năng:

-Có khả năng chuyển quang năng thành hóa năng.

a. Không bào

- Các tế bào thực vật chưa trưởng thành chứa nhiều không bào nhỏ. Trong quá trình lớn lên, các tế bào hút thêm nước to ra và nhập lại với nhau thành một không bào lớn chiếm hầu hết thể tích của tế bào trưởng thành. 
- Mỗi không bào được bao bọc bởi 1 lớp màng, bên trong là dịch chứa các chất hữu cơ và các ion khoáng tạo áp suất thẩm thấu cho tế bào.
- Chức năng của không bào phụ thuộc vào từng sinh vật và từng tế bào.

• Ở tế bào lông hút của rễ, không bào có chức năng như chiếc máy bơm.
• Ở tế bào cánh hoa: không bào chứa sắc tố,…

- Một tế bào động vật cũng có thể chứa không bào nhưng có kích thước nhỏ. Các tế bào động vật có thể có các không bào thức ăn (còn gọi là không bào tiêu hóa) và không bào co bóp (có ở một số loại sinh vật đơn bào).

b. Lizôxôm

- Lizôxôm là một bào quan của tế bào động vật được bao bởi một màng lipoproteide (màng tế bào). 
- Kích thước, hình dạng của lysosome rất đa dạng và tuỳ thuộc vào các chất khác nhau mà thể Lizôxôm thu thập vào để phân giải. 
- Lizôxôm là những khối hình cầu đường kính từ 0,2 - 0,4μm, có khi lớn đến 1 - 2μm. 
- Lizôxôm có một lớp màng bao bọc chứa nhiều enzim thuỷ phân làm nhiệm vụ tiêu hoá nội bào, các enzim này phân cắt nhanh chóng các đại phân tử như prôtêin, axit nuclêic, cacbohiđrat, lipit. -- - Lizôxôm tham gia vào quá trình phân huỷ các tế bào già, các tế bào bị tổn thương cũng như các bào quan đã hết thời hạn sử dụng.

- Trong tế bào, nếu lizôxôm bị vỡ ra thì các enzim của nó sẽ phân hủy luôn cả tế bào.

Nêu những điểm giống và khác nhau giữa ti thể và lục lạp về cấu trúc và chức năng?

Hướng dẫn giải:

- Giống nhau giữa ti thể và lục lạp về cấu trúc và chức năng:

• Đều là bào quan của tế bào nhân thực.
• Đều có cấu tạo gồm lớp màng kép bao bọc bên ngoài.
• Đều chứa AND, ARN, ribôxôm, các enzim, protein.
• Có khả năng chuyển hóa vật chất và năng lượng.
• Có thể tự phân đôi độc lập.

- Khác nhau giữa ti thể và lục lạp về cấu trúc và chức năng:

Câu 1: Tại sao lá cây có màu xanh? Màu xanh của lá cây có liên quan tới chức năng quang hợp hay không?

Câu 2: Nêu cấu trúc và chức năng của ti thể?

Câu 3: Nêu cấu trúc và chức năng của lizoxom.

Câu 4: Nêu các chức năng của không bào?

Câu 1: Ở lớp màng trong của ti thể có chứa nhiều chất nào sau đây?

A. Enzim hô hấp
B. Kháng thể
C. Hoocmon
D. Sắc tố

Câu 2: Điểm giống nhau về cấu tạo giữa lục lạp và ti thể trong tế bào là:

A. Có chứa sắc tố quang hợp
B. Có chứa nhiều loại enzim hô hấp
C. Được bao bọc bởi lớp màng kép
D. Có chứa nhiều phân tử ATP

Câu 3: Tên gọi strôma để chỉ cấu trúc nào sau đây

A. Chất nền của lục lạp
B. Màng ngoài của lục lạp
C. Màng trong của lục lạp
D. Enzim quang hợp của lục lạp

Câu 4: Lí do nào không phải là nguyên nhân làm số lượng ti thể có thể thay đổi trong đời sống của tế bào?

A. Ti thể có thể tự nhân đôi làm cho số lượng ti thể tăng.

B. Lizôxôm phân huỷ những ti thể già yếu làm cho số lượng ti thể giảm.

C. Tế bào phân chia làm cho số lượng ti thể cũng bị phân chia theo.

D. Ti thể có thể tự tiêu hủy làm cho số lượng ti thể giảm.

Câu 5: Những bào quan không có màng là

A. Bộ máy Gôngi và Ribôxôm

B. Trung tử và lục lạp.

C. Ribôxôm và Lizôxôm.

D. Trung tử và Ribôxôm. 

Sau khi học xong bài này các em cần:

• Mô tả được cấu trúc và trình bày được chức năng của ti thể.
• Mô tả được cấu trúc và trình bày được chức năng của lục lạp.
• Trình bày được chức năng của không bào và lizôxôm.