Giải bài tập SBT Địa lí 9 Bài 5: Thực hành: Phân tích và so sánh tháp dân số năm 1989 và năm 1999

Quan sát hình 5.1. Tháp dân số Việt Nam năm 1989 và năm 1999 tr.18 SGK

Hoàn thành bảng thống kê theo yêu cầu cụ thể dưới đây

Phương pháp giải

Để tính được tổng độ tuổi chiếm bao nhiêu %, các em phải cộng nhóm tuổi của cả nam và nữ xem chiếm bao nhiêu %, sau đó nhân với tổng số dân để tìm xem ứng với bao nhiêu % đó là bao nhiêu triệu người.

Ví dụ:

Độ tuổi từ 0-14 năm 1989 là: 20,1%+18,9%=39%

Số người độ tuổi từ 0-14 là : (39.64,4)/100 = 25,1 triệu người

Tương tự đối với nhóm tuổi khác.

Tính tỉ lệ dân số phụ thuộc = cộng 2 nhóm tuổi 0 - 14 và trên 60 lại. 

Gợi ý trả lời

Ghi dấu (+) vào ý trả lời đúng về nhận xét so sánh hai tháp dân số ở các mặt:

a)  Hình dạng của tháp

□ Hai tháp dân số (năm 1989 và năm 1999) đều có đáy tháp rộng, đỉnh tháp nhọn.     

□ Chân của đáy tháp (nhóm tuổi: 0-4) của năm 1999 đã thu hẹp hơn so với năm 1989.

□ Sự khác biệt về hình dạng của hai tháp biểu hiện cơ cấu dân số của nước ta có xu hướng thay đổi theo hướng tích cực.

b) Cơ cấu dân số theo độ tuổi          

□ Số người dưới và trong độ tuổi lao động ở hai tháp đều cao.

□ Số người trong và ngoài độ tuổi lao động năm 1999 cao hơn năm 1989.

□ Số người dưới độ tuổi lao động năm 1999 nhỏ hơn năm 1989.

c) Về tỉ lệ dân số phụ thuộc

□ Năm 1989 tỉ lệ dân số phụ thuộc là 7,2%.

□ Năm 1999 tỉ lệ dân số phụ thuộc tăng lên là 8,1%.

d)  Nhận xét chung

□ Từ năm 1989 đến năm 1999, cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta có sự thay đổi theo hướng tích cực: giảm tỉ lệ số người dưới độ tuổi lao động, tăng tỉ lệ số người trong và ngoài độ tuổi lao động.

Phương pháp giải

Để xác định những ý  trên đúng hay sai cần ghi nhớ:

- Ý nghĩa của hình dạng tháp

- Cơ cấu dân số theo độ tuổi

- Về tỉ lệ dân số phụ thuộc

Gợi ý trả lời

a)  Hình dạng của tháp

+  Hai tháp dân số (năm 1989 và năm 1999) đều có đáy tháp rộng, đỉnh tháp nhọn.     

+ Chân của đáy tháp (nhóm tuổi: 0-4) của năm 1999 đã thu hẹp hơn so với năm 1989.

+ Sự khác biệt về hình dạng của hai tháp biểu hiện cơ cấu dân số của nước ta có xu hướng thay đổi theo hướng tích cực.

b) Cơ cấu dân số theo độ tuổi          

+ Số người dưới độ tuổi lao động năm 1999 nhỏ hơn năm 1989.

c) Về tỉ lệ dân số phụ thuộc

Cả 2 ý trên đều sai

d)  Nhận xét chung

+ Từ năm 1989 đến năm 1999, cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta có sự thay đổi theo hướng tích cực: giảm tỉ lệ số người dưới độ tuổi lao động, tăng tỉ lệ số người trong và ngoài độ tuổi lao động.

Nối ô chữ ở bên trái với các ô chữ thích hợp ở bên phải để giải thích đúng nguyên nhân của sự thay đổi cơ cấu dân số theo độ tuổi

Phương pháp giải

Cần nắm được nguyên nhân của sự thay đổi cơ cấu dân số theo độ tuổi:

- Tỉ lệ gia tăng dân số có xu hướng giảm dần.

- Kế hoạch và kế hoạch hóa gia đình đã có tác dụng tốt.

Gợi ý trả lời

Cơ cấu dân số theo độ tuổi có sự thay đổi như trên vì:

- Tỉ lệ gia tăng dân số của nước ta đnag có xu hướng giảm dần.

- Cuộc vận động sinh để có kế hoạch và kế hoạch hóa gia đình đã có tác dụng tốt.

Hãy chọn những cụm từ thích hợp trong các cụm từ cho sẵn để hoàn thành sơ đồ dưới đây.

- Lực lượng lao động dồi dào.

- Về y tế, văn hóa, giáo dục.

- Hằng năm số người bổ sung cho lực lượng lao động lớn.

- Về giải quyết việc làm trong điều kiện nền kinh tế chưa phát triển.

- Dân số tăng nhanh, thị trường tiêu thụ rộng lớn.

- Tỉ lệ phụ thuộc cao.

- Hấp dẫn đầu tư nước ngoài với những ngành cần thiết lao động.

- Vấn đề giải quyết nhà ở.

Phương pháp giải

Cần nắm được sự ảnh hưởng của cơ cấu dân số đối với sự phát triển kinh tế- xã hội, từ đó nêu ra những thuận lợi và khó khăn cũng như biện pháp khắc phục:

- Thuận lợi:

+ Lực lượng lao động dồi dào.

+ Số người bổ sung cho lực lượng lao động lớn.

+ Dân số tăng nhanh, thị trường tiêu thụ rộng lớn.

+ Hấp dẫn đầu tư nước ngoài

- Khó khăn:

+ Về giải quyết việc làm 

+ Tỉ lệ phụ thuộc cao

+ Vấn đề giải quyết nhà ở

Gợi ý trả lời

Ghi chữ Đ vào ý trả lời đúng.

Những biện pháp để khắc phục khó khăn do cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta là

□ a) giảm tỉ lệ sinh.

□ b) vận động mỗi gia đình chỉ nên có từ một đến hai con.

□ c) thực hiện sinh đẻ có kế hoạch và kế hoạch hoá gia đình.

□ d) ban hành chính sách dân số phù hợp với điều kiện ở nước ta hiện nay.

□ đ) đẩy mạnh phát triển văn hoá, y tế, giáo dục, tích cực giải quyết việc làm.

Phương pháp giải

Để chọn đáp án đúng cần nắm được các biện pháp để khắc phục khó khăn do cơ cấu dân số theo độ tuổi ở nước ta:

- Giảm tỉ lệ sinh.

- Vận động mỗi gia đình chỉ nên có từ một đến hai con.

- Thực hiện sinh đẻ có kế hoạch và kế hoạch hoá gia đình.

- Ban hành chính sách dân số 

- Đẩy mạnh phát triển văn hoá, y tế, giáo dục, tích cực giải quyết việc làm.

Gợi ý trả lời

Tất cả đều đúng