Lịch sử 9 Bài 11: Trật tự thế giới mới sau chiến tranh

- Trật tự hai cực I-an-ta do Xô và Mỹ đứng đầu

- Hoàn cảnh: vào giai đọan cuối của chiến trnah thế giới thứ hai, ba cường quốc Xô-Mỹ- Anh họp Hội nghị cấp cao ở I-an-ta (Liên Xô) từ 4 đến 11-2-1945, để giải quyết những vấn đề sau chiến tranh.

- Những quyết định của Hội Nghị (nội dung):

• Tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và quân phiệt Nhật.và nhanh chóng kết thúc chiến tranh
• Việc tổ chức lại trật tự thế giới mới sau chiến tranh, và thành lập Liên Hiệp Quốc.
• Thỏa thuận việc đóng quân ở các nước Phát xít bại trận và phân chia phạm vi ảnh hưởng của các nước thắng trận.
• Liên Xô chiếm đóng và kiểm soát Đông Đức, Đông Béc-lin, Đông Âu, Bắc Triều Tiên chiếm lại nam đảo Xa-kha-lin.
• Mỹ –Anh chiếm đóng và kiểm soát Tây Đức, Tây Béc-lin và Tây Âu
• Mỹ kiểm soát Nam Triều Tiên.
• Trả lại cho Trung Quốc: Đài Loan và Mãn Châu.
• Công nhận độc lập của Mông Cổ.
• Phương Tây kiểm soát Đông Nam Á và Nam Á.

- Tác động: sự hình thành trật tự thế giới hai cực Xô và Mỹ (trật tự hai cực Ian ta); sự ra đời của tổ chức Liên Hiệp Quốc, tình trạng “Chiến tranh lạnh” đối đầu giữa hai phe

- Ngày 24-10-1945 Liên Hiệp Quốc thành lập, trụ sở đặt tại New York

- Nhiệm vụ:

• Duy trì, hòa bình và an ninh thế giới.
• Phát triển hữu nghị hợp tác giữa các nước trên cơ sở bình đẳng giữa các quốc gia.
• Thực hiện sự hợp tác quốc tế về kinh tế về kinh tế, văn hóa, xã hội và nhân đạo
• Việc làm của Liên Hiệp Quốc:duy trì hòa bình, an ninh thế giới, đấu tranh xóa bỏ chủ nghĩa thực dân và chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, giúp đỡ các nước phát triển kinh tế văn hóa.

- Mối liên hệ giữa Việt Nam và Liên Hợp Quốc: 9 –1977 Việt Nam gia nhập Liên Hợp Quốc UNO

- Các tổ chức Liên Hợp Quốc hoạt động tại Việt Nam:

• UNICEF: Quỹ Nhi Đồng Liên Hợp Quốc.
• UNESCO: Tổ chức Văn hóa- Khoa Học – Giáo dục Liên Hợp Quốc.
• WHO: Tổ chức Y tế thế giới.
• FAO: Tổ chức Lương – Nông.
• IMF: Quỹ tiền tệ quốc tế.
• ILO:  Lao động quốc tế.
• PU:  Bưu chính.
• ICAO: Hàng không
• IMO:  Hàng hải.
• IAEA: Năng lượng nguyên tử

Việt Nam là thành viên không thường trực của Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc

- Chiến tranh lạnh:là chính sách thù địch về mọi mặt của Mỹ và các nước đế quốc đối với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa.

- Thực hiện:Mỹ và các nước đế quốc chạy đua vũ trang; thành lập các khối quân sự và căn cứ quân sự; đàn áp phong trào giải phóng dân tộc; tiến hành chiến tranh xâm lược.

- Hậu quả: thế giới luôn trong tình trạng căng thẳng, nguy cơ bùng nổ cuộc chiến tranh mới.

- Sau 4 thập niên chạy đua vũ trang, 12-1989 Tổng thống Mỹ Bu-sơ (cha) và Gooc-ba- chop tuyên bố chấm dứt “chiến tranh lạnh “

- Xu hướng sau:

• Một là hòa hoãn và hòa dịu trong quan hệ quốc tế.
• Hai là sự tan rã của trật tự 2 cực I-an-ta, thế giới tiến tới một trật tự thế giới đa cực nhiều trung tâm. Mỹ-đơn cực.
• Ba là dưới tác động của cách mạng khoa học kỹ thuật các nước điều chỉnh chiến lược phát triển lấy kinh tế làm trọng điểm ( EU,ASEAN).
• Bốn là ở nhiều khu vực xảy ra nhiều xung đột quân sự hay nội chiến
• Xu thế chung là hòa bình ổn định và hợp tác phát triển kinh tế.

- Chủ trương của Đảng:

• Thực hiện chính sách đại đoàn kết dân tộc.
• Giữ gìn và phát huy bản sắc dân tộc.
• Tăng cường quốc phòng, an ninh.
• Đẩy mạnh công nghiệp hóa và hiện đại hóa.
• Đối ngoại hòa bình, hữu nghị hợp tác.   

 2. Luyện tập

Câu 1: Hãy nêu lên các xu thế phát triển của thế giới ngày nay?

Gợi ý trả lời:

Các xu thế phát triển của thế giới ngày nay:

- Tháng 12/1989, Mĩ và Liên Xô tuyên bố chấm dứt chiến tranh lạnh, mở ra một thời kì mới trong quan hệ quốc tế:

• Xuất hiện xu thế hòa hoãn, hòa dịu trong quan hệ quốc tế.
• Đang xác lập một Trật tự thế giới mới đa cực, nhiều trung tâm.
• Các nước ra sức điều chỉnh chiến lược phát triển lấy kinh tế  làm trọng điểm.
• Đầu những năm 90 của thế kỉ XX, ở nhiều khu vực lại xảy ra những vụ xung đột quân sự hoặc nội chiến giữa các phe phái.

- Xu thế chung của thế giới ngày nay là hòa bình ổn định và hợp tác phát triển kinh tế.

Câu 2: Nhiệm vụ to lớn nhất hiện nay của nhân dân ta là gì?

Gợi ý trả lời: 

Nhiệm vụ của nhân dân ta hiện nay: Dốc sức vào sản xuất, làm ra nhiều của cải để chiến thắng nghèo nàn lạc hậu, đem lại ấm no hạnh phúc cho nhân dân.

Câu 3: Hội nghị I-an-ta đã có những quyết định nào và hệ quả của những quyết định đó?

Gợi ý trả lời:

Những quyết định quan trọng của Hội nghị Ianta.

- Tiêu diệt tận gốc chủ nghĩa phát xít Đức và chủ nghĩa quân phiệt Nhật để nhanh chóng kết thúc chiến tranh.

- Thống nhất thành lập tổ chức Liên hợp quốc nhằm giữ gìn hòa bình, an ninh và trật tự thế giới sau chiến tranh.
Thỏa thuận việc đóng quân tại các nước phát xít chiến bại và phân chia phạm vi ảnh hưởng giữa các nước chiến thắng.

+ Ở châu Âu: Liên Xô chiếm đóng và kiểm soát vùng Đông nước Đức và phía Đông châu Âu (Đông Âu); vùng Tây nước Đức và Tây Âu thuộc phạm vi ảnh hưởng của Mĩ, Anh.

+ Ở châu Á:

• Duy trì nguyên trạng Mông Cổ, trả lại cho Liên Xô vùng đất phía nam đảo Xa-kha-lin; trao trả cho Trung Quốc những đất đai đã bị Nhật chiếm đóng trước đây (Đài Loan, Mãn Châu...); thành lập Chính phủ liên hiệp dân tộc gồm Quốc dân đảng và Đảng Cộng sản Trung Quốc.
• Triều Tiên được công nhận là một quốc gia độc lập nhưng tạm thời quân đội Liên Xô và Mĩ chia nhau kiểm soát và đóng quân ở Bắc và Nam vĩ tuyến 38.
• Các vùng còn lại của châu Á (như Đông Nam Á, Nam Á...) vẫn thuộc phạm vi ảnh hưởng của các nước phương Tây.

Hệ quả: Những quyết định của hội nghị I-an-ta đã trở thành khuôn khổ của trật tự thế giới mới, thường được gọi là "Trật tự hai cực I-an-ta" do Liên Xô và Mĩ đứng đầu.

Câu 4: Những nhiệm vụ chính của Liên hợp quốc là gì?

Gợi ý trả lời:

Những nhiệm vụ chính của Liên hợp quốc bao gồm:

- Duy trì hòa bình và an ninh thế giới.

- Phát triển mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc trên cơ sở tôn trọng độc lập chủ quyền các dân tộc.

- Hợp tác quốc tế về kinh tế, văn hóa, xã hội và nhân đạo.

Qua bài học này các em cần nắm được nội dung kiến thức sau:  

• Sự hình thành trật tự thế giới 2 cực Ianta
• Sự thành lập Liên Hợp Quốc
• Chiến tranh lạnh tình hình thế giới sau chiến tranh lạnh