Công nghệ 12 Bài 16: Thực hành: Mạch điều khiển tốc độ động cơ điện xoay chiều một pha

a. Kiến thức liên quan

- Ôn kiến thức các bài:

• Bài 4: Linh kiện bán dẫn và IC
• Bài 5: Thực hành: Điôt - Tirixto - Triac
• Bài 15: Mạch điều khiển tốc độ động cơ xoay chiều một pha

b. Chuẩn bị dụng cụ:

+ Dụng cụ, vật liệu (cho một nhóm học sinh)

+ Triac BTA6-600 ( I=4A, U=600V) : 1 chiếc

+ Điac DB3: 1 chiếc

+ Tụ 0,1 (μF)-300V: 1 chiếc

+ Điện trở (1kΩ - 0,5W): 1 chiếc

+ Biến trở (50 ÷ 100) kΩ: 1 chiếc

+ Bo mạch thử : 1 chiếc

+ Một quạt bàn sải cánh 400mm, công suất 56W, điện áp 220V, tần số 50Hz, dòng điện 0,26A điều khiển tốc độ bằng phím bấm

+ Dây điện:

• Dây đôi mềm dài 2m có phích cắm;
• Dây cứng một sợi (dây điện thông tin): 10 ÷ 15 đoạn, dài 10cm.

+ Ổ cắm đôi có dây nối không phích cắm

+ Đồng hồ vạn năng

+ Máy dao động kí (nếu có)

+ Máy đo tốc độ của quạt (hay tốc độ gió nếu có)

- Bước 1: Thiết kế mạch điều khiển động cơ một pha.

+ Chọn sơ đồ mạch điều khiển động cơ một pha từ các sơ đồ đã giới thiệu trong bài 15.

+ Tìm hiểu, giải thích hoạt động của sơ đồ đã chọn.

+ Chọn các linh kiện cần thiết cho mạch điều khiển.

+ Tính toán thông số triac theo các công thức sau:

+ Vẽ sơ đồ lắp ráp các linh kiện (từ sơ đồ nguyên lí)

- Bước 2: Lắp ráp mạch điều khiển động cơ 1 pha.

+ Nhận các linh kiện theo sơ đồ thiết kế.

+ Kiểm tra các linh đã nhận.

+ Cách kiểm tra triac theo gợi ý sau:

• Xác định chân triac: Chân triac có cách bố trí chân như trên sơ đồ hình 16.1

• Dùng đồng hồ vạn năng đo kiểm tra các chân theo cả hai chiều.
• Các linh kiện được kiểm tra như đã giới thiệu trong bài 3 (hoặc coi là những linh kiện đảm bảo chất lượng).

+ Lắp ráp mạch theo sơ đồ đã vẽ.

- Bước 3: Giáo viên kiểm tra mạch điện đã lắp.

- Bước 4: Cho mạch làm việc và hiệu chỉnh.

+ Cắm quạt vào nguồn điện. Bấm các phím và theo dõi tốc độ quay của quạt

+ Lắp quạt vào ổ cắm lấy ra từ mạch điện tử điều khiển, để phím bấm của quạt ở tốc độ cao nhất

+ Cấp nguồn cho mạch điện tử điều khiển rồi điều chỉnh chiết áp để điều chỉnh tốc độ. Ghi các trị số đo được (theo chỉ dẫn của giáo viên) điện áp quạt UQ, điện áp trên triac UT, tốc độ quạt (nếu có), đường cong điện áp đưa vào quạt (nếu có dao động kí) vào bảng theo mẫu báo cáo

+ Nhận xét về tốc độ của quạt khi được điều chỉnh bằng phím bấm

- Một số mạch điều khiển đơn giản

- Mạch thực hành:

Mẫu báo cáo

MẠCH ĐIỀU KHIỂN TỐC ĐỘ ĐỘNG CƠ ĐIỆN XOAY CHIỀU MỘT PHA

Họ và tên ………….
Lớp …………………

- Sau khi học xong bài này các em cần nắm vững các nội dung trọng tâm sau:

• Hiểu và phân biệt được sơ đồ nguyên lí và sơ đồ lắp ráp.
• Lắp được một mạch điều khiển đơn giản.