Lịch sử 10 Bài 29: Cách mạng Hà Lan và cách mạng tư sản Anh
Để giúp các em tìm hiểu về cuộc đấu tranh của nhân dân Hà Lan lật đổ vương triều Tây Ban Nha từ giữa thế kỷ XVI, chế độ phong kiến châu Âu, mở đường cho lực lượng sản xuất tư bản phát triển eLib đã biên soạn và tổng hợp nội dung bài 29 SGK Lịch Sử 10 dưới đây. Mời các em cùng tham khảo.
Mục lục nội dung
1. Tóm tắt lý thuyết
1.1. Cách mạng Hà Lan.
Hà Lan: Gồm lãnh thổ các nước Hà Lan, Bỉ, Lucxămbua và một số vùng đất này có tên gọi "Nêđéclan" (vùng đất thấp).
a) Bối cảnh - diễn biến
- Từ đầu thế kỷ XVI Nêđéclan là một trong những vùng kinh tế tư bản chủ nghĩa phát triển nhất châu Âu.
- Giai cấp tư sản Nêđéclan ra đời, thế lực kinh tế ngày càng lớn mạnh.
- Tháng 8 - 1566 nhân dân miền Bắc Nêđéclan khởi nghĩa, lực lượng phát triển mạnh, làm chủ nhiều nơi.
- Tháng 8 - 1567, vương triều Tây Ban Nha đem quân sang Nedeclan, và đán áp dã man.
- Tháng 4 - 1572 quân khởi nghĩa làm chủ các tỉnh phía Bắc.
- Tháng 1 - 1579 hội nghị U-trech tuyên bố thống nhất tiền tệ, đo lường và tổ chức quân sự, chính sách đối ngoại.
- Năm 1581, các tỉnh miền bắc thống nhất thành Các tỉnh liên Hiệp hay Hà Lan
- Năm 1609, Hiệp định đình chiến được ký kết, nhưng đến năm 1649 mới được công nhận độc lập.
b) Ý nghĩa - hạn chế
* Ý nghĩa:
+ Là cuộc cách mạng tư sản đầu tiên trên thế giới dưới hình thức chiến tranh giải phóng dân tộc
+ Mở đường cho chủ nghĩa tư bản Hà Lan phát triển.
+ Mở ra thời đại mới - bùng nổ các cuộc cách mạng tư sản.
* Hạn chế: quan hệ sản xuất phong kiến còn tồn tại ở một số nơi, nhân dân không được hưởng quyền lợi về kinh tế, chính trị.
1.2. Cách mạng tư sản Anh
a) Tình hình nước Anh trước cách mạng
* Nguyên nhân sâu xa:
- Kinh tế: đầu thế kỷ XVII, nền kinh tế nước Anh phát triển nhất châu Âu.
+ Nông nghiệp: phương thức sản xuất tư bản thâm nhập vào nông nghiệp.
+ Thủ công nghiệp: Sản xuất công trường thủ công chiếm ưu thế hơn sản xuất của phường hội, số lượng và chất lượng sản phẩm ngày càng tăng như: luyện kim, làm sứ, len dạ.
+ Ngoại thương phát triển mạnh mẽ, chủ yếu là bán len dạ và nuôi nô lệ da đen.
- Xã hội: Nhiều địa chủ vốn là quý tộc chuyển hướng kinh doanh theo lối tư bản chủ nghĩa lấy lông cừu để cung cấp cho thị trường → giàu lên nhanh chóng, dần dần tư sản hóa và trở thành tầng lớp quý tộc mới.
- Chính trị:
+ Chế độ phong kiến kìm hãm lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa. Nhiều thứ thuế được đặt ra, nhà nước nắm độc quyền thương mại và thu thuế thuyền bè. Duy trì nhiều đặc quyền phong kiến → đời sống nhân dân cơ cực.
- Mâu thuẫn giữa tư sản, quý tộc mới với phong kiến.
* Nguyên nhân trực tiếp: xoay quanh vấn đề tài chính.
- Tháng 4-1640, Vua Saclơ I triệu tập quốc hội để tăng thuế nhằm đàn áp cuộc nổi dậy của người Xcốt-len.
- Quốc hội không phê duyệt, và công kích chính sách bạo ngược của nhà vua, đòi kiểm soát quân đội, tài chính và giáo hội.
- Saclơ I dùng vũ lực đàn áp Quốc hội, bị thất bại phải chạy lên phía Bắc Luân Đôn chuẩn bị lực lượng phản công.
b) Diễn biến của cách mạng
- Năm 1642 - 1648: nội chiến ác liệt (Vua - Quốc hội)
- Năm 1649: xử tử vua, nước cộng hòa ra đời, cách mạng đạt đến đỉnh cao.
- Năm 1653-1658: Crôm - oen lập nền độc tài (một bước tụt lùi)
- Năm 1688: Quốc hội tiến hành chính biến đưa Vin-hem Ô-ran-giơ lên ngôi vua, sau đó chế độ quân chủ lập hiến được xác lập.
c) Ý nghĩa
- Lật đổ chế độ phong kiến mở đường cho chủ nghĩa tư bản ở Anh phát triển.
- Mở ra thời kỳ quá độ từ chế độ phong kiến sang chế độ tư bản.
2. Luyện tập
Câu 1: Hãy nêu đặc điểm tình hình nước Anh trước cách mạng?
Gợi ý trả lời:
Kinh tế: Đầu thế kỷ XVII, nền kinh tế nước Anh phát triển nhất châu Âu.
Xã hội: Tư sản, quý tộc mới giàu lên nhanh chóng
Chính trị: Chế độ phong kiến kìm hãm sự lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa
→ Cách mạng bùng nổ
Câu 2: Trình bày diễn biến chính của cách mạng Hà Lan?
Gợi ý trả lời:
- Tháng 8/1566, nhân dân miền Bắc Nê-đec-lan khởi nghĩa, lực lượng phát triển mạnh, làm chủ nhiều nơi.
- Tháng 8/1567, Tây Ban Nha đưa quân sang đàn áp khởi nghĩa nhưng không ngăn trở được sự phản kháng của quần chúng.
- Tháng 4/576, quân khởi nghĩa giải phóng nhiều vùng rộng lớn.
- Ngày 4/11/1579, Quân đội Tây Ban Nha tấn công giết 8000 người, phá hủy một trung tâm thương mại.
- Ngày 23/1/1579, Hội nghị U-trech gồm đại biểu các tỉnh miền Bắc họp tuyên bố thành lập “ Các tỉnh Liên Hiệp”.
- Năm 1648, Tây Ban Nha chính thức công nhận nền độc lập của “Các tỉnh Liên Hiệp”.
Câu 3: Hãy nêu đặc điểm tình hình kinh tế, xã hội Nê-đec-lan trước cách mạng.
Gợi ý trả lời:
* Tình hình kinh tế:
- Đầu thế kỉ XVI, Nê-đec-lan là một trong những vùng kinh tế phát triển nhất châu Âu: Nhiều thành phố, hải cảng xuất hiện và trở thành trung tâm thương mại nổi tiếng như U-trếch, Am-xtec-dam,...
- Nhiều ngân hàng được hành lập có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế.
* Tình hình xã hội: Cùng với sự phát triển công thương nghiệp, giai cấp tư sản Nê-dec-lan sớm hình thành, ngày càng có thế lực về kinh tế nhưng bị cản trở bởi ách thống trị của thực dân Tây Ba Nha.
3. Trắc nghiệm Online
Các em hãy luyện tập bài trắc nghiệm Cách mạng Hà Lan và cách mạng tư sản Anh Lịch sử 10 sau để nắm rõ thêm kiến thức bài học.
4. Kết luận
Học xong bài này, các em chỉ cần nắm những nội dung trọng tâm sau đây:
- Khái niệm "Cách mạng Tư sản" là gì?
- Nguyên nhân, diễn biến, tính chất, ý nghĩa của Cách mạng Tư sản Anh. Và lí giải được nguyên nhân tại sao Cách mạng Tư sản Anh là cuộc cách mạng Tư sản không triệt để.
