Giải bài tập SBT Vật Lí 9 Bài 50: Kính lúp

Có thể dùng kính lúp để quan sát vật nào dưới đây?

A. Một ngôi sao. 

B. Một con vi trùng.

C. Một con kiến.

D. Một bức tranh phong cảnh.

Phương pháp giải

Kính lúp dùng để quan sát các vật nhỏ

Hướng dẫn giải

- Có thể dùng kính lúp để quan sát một con kiến vì kính lúp dùng để quan sát các vật nhỏ như kiến, ruồi... Các ngôi sao tuy rất to nhưng ở xa nên kính lúp không quan sát được, những con vi trùng thì quá nhỏ nên không dùng kính lúp để quan sát được, còn bức tranh phong cảnh to nên không cần dùng kính lúp, mắt thường vẫn có thể quan sát được.

- Chọn đáp án C

Thấu kính nào dưới đây có thể dùng làm kính lúp ?

A. Thấu kính phân kì có tiêu cự 10 cm.

B. Thấu kính phân kì có tiêu cự 50 cm.

C. Thấu kính hội tụ có tiêu cự 10 cm.

D. Thấu kính hội tụ có tiêu cự 50 cm.

Phương pháp giải

Kính lúp là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn

Hướng dẫn giải

- Kính lúp là một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn nên thấu kính có thể dùng làm kính lúp là: Thấu kính hội tụ có tiêu cự 10 cm.

- Chọn đáp án C

Khi quan sát một vật nhỏ qua kính lúp, ta nhìn thấy ảnh của vật hay nhìn trực tiếp thấy vật? Có thể làm thí nghiệm đơn giản nào để để chứng minh câu trả lời của em là đúng?

Phương pháp giải

Khi quan sát vật qua kính lúp mắt ta nhìn thấy ảnh của vật.

Hướng dẫn giải

- Khi quan sát một vật nhỏ qua kính lúp, ta nhìn thấy ảnh của vật.

- Để kiếm tra, có thể dùng kính để quan sát một chiếc bút chì được nhìn qua kính, phần còn lại nằm ngoài kính. Khi đó phần nhìn qua kính lớn hơn, còn phần nằm ngoài kính thì nhỏ hơn. Như vậy có thể nhìn thấy ảnh của bút chì qua kính.

Dùng kính lúp có số bội giác 2x và kính lúp có số bội giác 3x để quan sát cùng một vật và với cùng điều kiện thì trong trường hợp nào ta sẽ thấy ảnh lớn hơn ? Trong hai kính đó, kính nào có tiêu cự dài hơn?

Phương pháp giải

Áp dụng công thức: f_nx = 25/_n để tính tiêu cự của kính lúp có số bội giác n

Hướng dẫn giải

Dùng kính lúp có số bội giác 3x ta sẽ thấy ảnh lớn hơn khi dùng kính có số bội giác 2x khi quan sát cùng một vật trong cùng một điều kiện quan sát.

- Kính lúp 2x có tiêu cự là: 25/2=12,5cm

- Kính lúp 3x có tiêu cự là: 25/3=8,33

Vậy kính lúp 2x có tiêu cự dài hơn

Một người dùng kính lúp có tiêu cự 10 cm để quan sát một vật nhỏ. Vật đặt cách kính 8 cm.

a. Dựng ảnh của vật qua kính, không cần đúng tỉ lệ.

b. Ảnh là ảnh thật hay ảnh ảo ?

c. Ảnh lớn hơn hay nhỏ hơn vật bao nhiêu lần ?

Gợi ý: Dựa vào hình vẽ để tính.

Phương pháp giải

a) Dựng ảnh như hình vẽ bên dưới

b) Kính lúp luôn cho ảnh ảo

c) Xét hai tam giác đồng dạng:

OAB và OA’B’ ;  F’OI và F’A’B’

⇒ để tìm tỉ số giữa ảnh với vật thật:

\(\frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{OA'}}{8}\)

Hướng dẫn giải

a) Hình được vẽ như sau:

b) Ảnh của vật tạo bởi qua kính lúp là ảnh ảo.

c) Hai tam giác OAB và OA’B’ đồng dạng với nhau nên:

\(\frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{OA'}}{{OA}} = \frac{{OA'}}{8}(*)\)

- Hai tam giác F’OI và F’A’B’ đồng dạng với nhau nên:

\(\frac{{A'B'}}{{OI}} = \frac{{F'A'}}{{F'O}} = \frac{{10 + OA'}}{{10}} = 1 + \frac{{OA'}}{{10}}\)

- Vì OI = AB nên ta có:

\(1 + \frac{{OA'}}{{10}} = \frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{OA'}}{8}\)

- Suy ra: OA’ = 40cm. Thay vào (*) ta được:

\(\frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{OA'}}{8} = \frac{{40}}{8} = 5\)

Vậy A’B’ = 5AB hay ảnh lớn gấp 5 lần vật

a. Dùng kính lúp có tiêu cự 10 cm để quan sát một vật nhỏ cao 1mm. Muốn có ảnh ảo cao 10 mm thì phải đặt vật cách kính bao nhiêu xentimet? Lúc đó ảnh cách kính bao nhiêu xentimet?

Gợi ý: Hãy dựng ảnh, không cần đúng tỉ lệ. Dựa vào hình vẽ để tính.

b. Dùng một thấu kính hội tụ có tiêu cự 40 cm để quan sát vật nói trên. Ta cũng muốn có ảnh ảo cao 10 mm thì phải đặt vật cách kính bao nhiêu xentimet ? Lúc đó ảnh cách kính bao nhiêu xentimet ?

c. Cho rằng trong cả hai trường hợp, người quan sát đều đặt mắt sát sau kính để nhìn ảnh ảo. Hỏi trong trường hợp nào người ấy có cảm giác là ảnh lớn hơn?

Phương pháp giải

a) Lập tỉ số:

\(\frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{OA'}}{{OA}} \)để tính OA với OA'=90cm

b) Lập tỉ số:

\(\frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{OA'}}{{OA}} \) để tính OA với OA'=360cm

c) Khoảng cách từ ảnh đến thấu kính của vật nào gần hơn thì sẽ có hình ảnh lớn hơn

Hướng dẫn giải

Hình được vẽ như sau:

a) Ta có:

\(\begin{array}{*{20}{c}} {}&{\frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{F'A'}}{{F'O}} = \frac{{F'O + OA'}}{{F'O}}}\\ {}&{ \Leftrightarrow \frac{{10}}{1} = \frac{{10 + OA'}}{{10}}}\\ {}&{ \Rightarrow OA' = 90cm} \end{array}\)

Đồng thời:  

\(\frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{OA'}}{{OA}} \Leftrightarrow \frac{{10}}{1} = \frac{{90}}{{OA}} \Rightarrow OA = 9cm\)

Vậy vật cách kính 9cm và ảnh cách kính 90cm

b) Tương tự, ta có:

\(\begin{array}{l} \frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{F'A'}}{{F'O}} = \frac{{F'O + OA'}}{{F'O}}\\ \Leftrightarrow \frac{{10}}{1} = \frac{{40 + OA'}}{{40}} \end{array}\)

Suy ra OA’ = 360cm

Đồng thời:

\(\frac{{A'B'}}{{AB}} = \frac{{OA'}}{{OA}} \Leftrightarrow \frac{{10}}{1} = \frac{{360}}{{OA}} \Rightarrow OA = 36cm\)

Vậy vật kính 36cm và ảnh cách kính 360cm

c) Trong cả hai trường hợp ảnh đều cao 10mm. Trong trường hợp a) thì ảnh cách mắt có 90cm, còn trong trường hợp b) ảnh cách kính đến 360cm. Như vậy, trong trường hợp a) ảnh nằm gần mắt hơn và người quan sát sẽ thấy ảnh lớn hơn so với trường hợp b).

Ai trong số các người kể dưới đây không cần sử dụng kính lúp trong công việc của mình?

A. Một người thợ sửa đồng hồ.

B. Một nhà nông nghiên cứu về sâu bọ.

C. Một nhà địa chất nghiên cứu sơ bộ một mẫu quặng.

D. Một học sinh đang đọc sách giáo khoa.

Phương pháp giải

Kính lúp dùng để quan sát những vật nhỏ

Hướng dẫn giải

- Người không cần sử dụng kính lúp trong công việc của mình là: Một học sinh đang đọc sách giáo khoa vì một học sinh bình thường không dùng kính lúp để đọc sách.

- Chọn đáp án D

Thấu kính hội tụ có tiêu cự nào dưới đây không thể dùng làm kính lúp được?

A. 10 cm

B. 15 cm

C. 5 cm

D. 25cm

Phương pháp giải

Kính lúp là thấu kính hội tụ có tiêu cự nhỏ

Hướng dẫn giải

- Thấu kính hội tụ không thể dùng làm kính lúp được là thấu kính có tiêu cự 25 cm. Vì khi tiêu cự lớn hơn hoặc bằng 25 thì số bội giác sẽ nhỏ hơn hoặc bằng 1 khi đó kính lúp sẽ mất tác dụng.

- Chọn đáp án D

Khi quan sát một vật nhỏ qua kính lúp, ta sẽ nhìn thấy ảnh như thế nào?

A. Một ảnh thật, ngược chiều vật.

B. Một ảnh thật, cùng chiều vật.

C. Một ảnh ảo, ngược chiều vật.

D. Một ảnh ảo, cùng chiều vật.

Phương pháp giải

Ảnh cua vật qua kính lúp là ảnh ảo, lớn hơn vật và cùng chiều vật

Hướng dẫn giải

- Khi quan sát một vật nhỏ qua kính lúp ta thu được một ảnh ảo, cùng chiều vật. 

- Chọn đáp án D

Trên giá đỡ của một thấu kính có ghi 2,5x. Đó là:

A. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 2,5 cm.

B. Một thấu kính phân kì có tiêu cự 2,5 cm.

C. Một thấu kính hội tụ có tiêu cự 10 cm.

D. Một thấu kính phân kì có tiêu cự 10 cm.

Phương pháp giải

Sử dụng biểu thức: f=25/G để tính tiêu cự kính lúp

Hướng dẫn giải

- Vì kính lúp là một thấu kính hội tụ và thấu kính có tiêu cự là:

\(f = \frac{{25}}{G} = \frac{{25}}{{2,5}} = 10cm\)

- Chọn đáp án C

Hãy ghép mỗi phần a, b, c, d với một phần 1, 2, 3, 4 để thành câu hoàn chỉnh có nội dung đúng.

a. Kính lúp là

b. Tiêu cự của kính lúp không được dài hơn

c. Số bội giác của một kính lúp là một đại lượng

d. Số bội giác của kính lúp được tính bằng công thức

1. dùng để đánh giá tác dụng của kính. Kính có số bội giác càng lớn sẽ cho ta thu được một ảnh càng lớn trên màng lưới của mắt.

2. G=25/f(cm)

3. 25 cm. Vì nếu tiêu cự dài hơn 25cm thì số bội giác sẽ nhỏ hơn 1 và kính lúp sẽ mất tác dụng.

4. một thấu kính hội tụ có tiêu cự ngắn.

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về cấu tạo và số bội giác của kính lúp để trả lời câu hỏi này

Hướng dẫn giải

Cách ghép để được câu có nội dung đúng là : a - 4; b - 3; c - 1; d - 2.

Hãy ghép mỗi phần a, b, c, d với một phần 1, 2, 3, 4 để thành câu hoàn chỉnh có nội dung đúng.

a. Muốn quan sát một vật nhỏ qua một kính lúp, ta phải đặt vật

b. Khi đó, kính sẽ cho ta một

c. Tất nhiên, nếu đặt vật sát ngay mặt kính lúp thì

d. Còn nếu ta đặt vật tại tiêu điểm của kính thì

1. ảnh ảo, cùng chiều và lớn hơn vật.

2. kính sẽ chẳng có tác dụng gì, vì trong trường hợp này không xác định được ảnh.

3. ta cũng sẽ quan sát được ảnh của vật qua kính.

4. trong khoảng tiêu cự của kính.

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi này cần nắm các đặc điểm của kính lúp

Hướng dẫn giải

Cách ghép để được câu có nội dung đúng là: a - 4; b - 1; c - 3; d - 2.