Giải bài tập SBT Vật lý 7 Bài 17: Sự nhiễm điện do cọ xát

Có các vật sau: bút chì vỏ gỗ, bút bi vỏ nhựa, lưỡi kéo cắt giấy chiếc thìa kim loại, lược nhựa, mảnh giấy. Dùng mảnh vải khô cọ lần lượt các vật này rồi đưa từng vật đó lại gần các vụn giấy. Từ cho biết những vật nào bị nhiễm điện, vật nào không.

Phương pháp giải

Dựa vào kiến thức nhiễm điện do cọ xát để xác định:

- Vật bị nhiễm điện: vỏ bút bi nhựa, lược nhựa

- Vật không bị nhiễm điện: bút chì vỏ gỗ, lưỡi kéo cắt giấy,...

Hướng dẫn giải

Những vật bị nhiễm điện là: vỏ bút bi nhựa, lược nhựa

Những vật không bị nhiễm điện là: bút chì vỏ gỗ, lưỡi kéo cắt giấy, chiếc thìa kim loại, mảnh giấy.

Dùng mảnh vải khô để cọ xát, thì có thể làm cho vật nào dưới đây mang điện tích?

A. Một ống bằng gỗ  

B. Một ống bằng thép

C. Một ống bằng giấy

D. Một ống bằng nhựa

Phương pháp giải

Cần nắm được điều kiện để vật nhiễm điện: dùng mảnh vải khô để cọ xát vào một ống bằng nhựa

Hướng dẫn giải

Khi dùng mảnh vải khô để cọ xát vào một ống bằng nhựa thì có thể làm cho vật đó mang điện tích.

Chọn D

Làm thí nghiệm như hình 17.1, trong đó dùng kim khâu (hoặc dùi đục một lỗ nhỏ sát mép của đáy một vỏ chai nhựa (thí dụ vỏ chai nước khoáng) để tạo một tia nước nhỏ. Đưa một đầu thước nhựa dẹt lại tia nước (đoạn tia nước gần đáy chai) trong hai trường hợp: khi chưa cọ xát và đã cọ xát thước nhựa.

a) Mô tả hiện tương xảy ra đối với tia nước trong hai trường hợp trên

b) Có hiện tượng gì xảy ra đối với thước nhựa sau khi cọ xát.

Phương pháp giải

Từ mô tả quá trình thí nghiệm trên để xác định:

- Hiện tượng xảy ra đối với tia nước: tia nước bị hút uốn cong về phía thước nhựa

- Hiện tượng xảy ra đối với thước nhựa sau khi cọ xát: thước nhựa bị nhiễm điện

Hướng dẫn giải

a) Khi chưa cọ xát: tia nước chảy thẳng. Khi thước nhựa được cọ xát, tia nước bị hút uốn cong về phía thước nhựa.

b) Thước nhựa sau khi cọ xát bị nhiễm điện (mang điện tích).

Giải thích hiện tượng đã nêu ở phần mở đầu của bài 17 trong sách giáo khoa: “Vào những ngày thời tiết khô ráo, nhất là những ngày hanh khô, khi cởi áo ngoài bằng len, dạ, hay sợi tổng hợp, ta thường nghe thấy những tiếng lách tách nhỏ. Nếu khi đó ở trong buồng ta còn thấy các chớp sáng li ti”.

Phương pháp giải

Để giải thích hiện tượng trên cần ghi nhớ: áo len bị cọ xát nên đã nhiễm điệ, giữa các phần bị nhiễm điện trên áo len hay giữa áo len và áo trong xuất hiện các tia lửa điện là các chớp sáng li ti

Hướng dẫn giải

Khi ta cử động cũng như khi cởi áo, do áo len (dạ hay sợi tổng hợp) bị cọ xát nên đã nhiễm điện. Khi đó giữa các phần bị nhiễm điện trên áo len hay giữa áo len và áo trong xuất hiện các tia lửa điện là các chớp sáng li ti. Không khí khi đó bị giãn nở phát ra tiếng lách tách nhỏ.

Câu khẳng định nào dưới đây là đúng?

A. Thanh nam châm luôn bị nhiễm điện do nó hút được các vụn sắt.

B. Thanh sắt luôn bị nhiễm điện vì nó hút được mảnh nam châm.

C. Khi bị cọ xát, thanh thủy tinh bị nhiễm điện vì khi đó nó hút được các vụn giấy.

D. Mặt đất luôn bị nhiễm điện vì nó hút mọi vật gần nó.

Phương pháp giải

Từ kiến thức về nhiễm điện do cọ xát để xác định trường hợp đúng nhiễm điện do cọ xát:

Khi bị cọ xát, thanh thủy tinh bị nhiễm điện vì khi đó nó hút được các vụn giấy

Hướng dẫn giải

Thanh nam châm hút được các vụn sắt vì thanh nam châm có từ tính chứ không phải thanh nam châm bị nhiễm điện, còn mặt đất hút mọi vật vì nó có lực hấp dẫn của tâm Trái Đất nên đáp án C là đáp án đúng.

Chọn C

Có thể làm thước nhựa nhiễm điện bằng cách nào dưới đây?

A. Áp sát thước nhựa vào một cực của pin

B. Áp sát thước nhựa vào một đầu của thanh nam châm,

C. Hơ nóng nhẹ thước nhựa trên ngọn lửa

D. Cọ xát thước nhựa bằng mảnh vải khô

Phương pháp giải

Vận dụng lí thuyết về nhiễm điện do cọ xát để chỉ ra cách để làm thước nhựa nhiễm điện: cọ xát thước nhựa bằng mảnh vải khô

Hướng dẫn giải

Muốn làm cho thước nhựa nhiễm điện ta phải cọ xát thước nhựa bằng mảnh vải khô.

Chọn D

Dùng một mảnh len cọ xát nhiều lần một mảnh phim nhựa thì mảnh phim nhựa này có thể hút được các vụn giấy. Vì sao?

A. Vì mảnh phim nhựa được làm sạch bề mặt

B. Vì mảnh phim nhựa bị nhiễm điện

C. Vì mảnh phim nhựa có tính chất từ như nam châm

D. Vì mảnh phim nhựa bị nóng lên.

Phương pháp giải

Dựa vào nguyên nhân mảnh phim nhựa bị nhiễm điện khi cọ xát nên có thể hút được các vụn giấy, từ đó chọn đáp án đúng.

Hướng dẫn giải

Dùng một mảnh len cọ xát nhiều lần một mảnh phim nhựa thì mảnh phim nhựa này có thể hút được các vụn giấy vì mảnh phim nhựa bị nhiễm điện.

Chọn B

Một thanh thủy tinh không bị nhiễm điện, được treo lên giá một sợi dây mềm như ở hình 17.2. Cọ xát một đầu thước nhựa rồi đưa đầu thước này lại gần một đầu thanh thủy tinh nói trên. Hỏi có hiện tượng gì xảy ra và vì sao?    

Phương pháp giải

Dựa vào quá trình mô tả trên và kiến thức về nhiễm điện do cọ xát nêu hiện tượng:

Thước nhựa bị nhiễm điện nên có khả năng hút các vật nhỏ nhẹ khác nên thanh thủy tinh bị hút về phía thước nhựa 

Hướng dẫn giải

Thanh thủy tinh bị hút về phía thước nhựa vì khi cọ xát một đầu thước nhựa thì thước nhựa bị nhiễm điện nên có khả năng hút các vật nhỏ nhẹ khác.

Trong các nhà máy dệt thường có những bộ phận chải các sợi Ở điều kiện bình thường, các sợi vải này dễ bị chập dính vào nhau bị rối. Giải thích tại sao? Có thể sử dụng biện pháp gì để khắc phục hiện tượng bất lợi này.

Phương pháp giải

- Để giải thích vì sao các sợi vải này dễ bị chập dính vào nhau bị rối, ta cần ghi nhớ: các sợi vải bị nhiễm điện do cọ xát nên các sợi vải có thể hút nhau và bị rối

- Từ nguyên nhân trên để xác định biện pháp: dùng bộ phận chải được cấu tạo bằng chất liệu có tác dụng không còn bị nhiễm điện 

Hướng dẫn giải

- Khi chải các sợi vải thì các sợi vải bị nhiễm điện do cọ xát nên các sợi vải có thể hút nhau và bị rối.

- Biện pháp khắc phục hiện tượng này:

Người ta dùng bộ phận chải các sợi vải được cấu tạo bằng chất liệu có tác dụng khi sợi vải chạy qua bộ phận chải thì không còn bị nhiễm điện nữa.