Giải bài tập SGK Địa lí 10 Bài 5: Vũ trụ. Hệ Mặt Trời và Trái Đất. Hệ quả của chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất

Vũ trụ là gì? Hệ Mặt Trời là gì? Em có những hiểu biết gì về Trái Đất trong Hệ Mặt Trời?

Phương pháp giải

- Cần nắm rõ khái niệm và tính chất của vũ trụ và hệ Mặt Trời.

- Dựa vào kiến thức về vị trí cũng như khoảng cách của Trái Đất so với Mặt Trời để chỉ ra những hiểu biết về Trái Đất trong Hệ Mặt Trời.

Gợi ý trả lời

- Vũ Trụ là một khoảng không gian vô tận chứa các thiên hà. Mỗi thiên hà là một tập hợp của rất nhiều thiên thể (như các ngôi sao, hành tinh, vệ tinh, sao chổi…) cùng với khí, bụi và bức xạ điện tử.

- Hệ Mặt Trời là một tập hợp các thiên thể nằm trong Dải Ngân Hà. Hệ Mặt trời gồm có Mặt Trời là trung tâm với các thiên thể chuyển động xung quanh (hành tinh, vệ tinh, tiểu hành tinh, sao chổi, thiên thạch) và các đám khí bụi. Hệ Mặt Trời có 8 hành tinh: Thủy tinh, Kim tinh, Trái Đất, Hỏa tinh, Mộc tinh, Thổ tinh, Thiên vương tinh, Hải Vương tinh.

- Trái Đất là hành tinh thứ 3 tính theo vị trí xa dần Mặt Trời, khoảng các từ Trái Đất đến Mặt Trời trung bình là 149,6 triệu km. Khoảng cách từ Trát Đất đến Mặt Trời cùng với các chuyển động quanh Mặt Trời và chuyển động quanh Mặt Trời kiến Trái Đất là hành tinh duy nhất trên Mặt Trời có sự sống.

Hãy trình bày hệ quả của các chuyển động tự quanh trục của Trái Đất.

Phương pháp giải

Dựa vào lý thuyết phần hệ quả chuyển động tự quanh trục của Trái Đất như sự luân phiên ngày đêm, giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế, sự lệch hướng chuyển động của các vật thể để trả lời.

Gợi ý trả lời

Trái Đất chuyển động quanh trục theo chiều từ Tây sang Đông hết 23h 56 phút, khi Trái Đất chuyển động quanh trục tạo ra các hệ quả:

- Sự luân phiên ngày đêm

+ Nguyên nhân: Trái Đất có hình cầu và tự quay quanh trục.

+ Hệ quả: Mọi nơi trên bề mặt Trái Đất đều lần lượt được Mặt Trời chiếu sáng rồi lại chìm vào bóng tối.

-> Sinh ra hiện tượng luân phiên ngày và đêm.

- Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế

+ Cùng một thời điểm, các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau (giờ địa phương (giờ Mặt Trời).

+ Giờ địa phương (giờ Mặt trời): các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau.

+ Giờ quốc tế: giờ ở múi giờ số 0 được lấy làm giờ quốc tế hay giờ GMT.

• Bề mặt trái đất được chia thành 24 múi giờ, mỗi múi giờ rộng 15 kinh tuyến.
• Các múi được đánh số  từ 0 đến 23. Múi số 0 là múi mà kinh tuyến giữa của  nó đi qua đài thiên văn Greenwich, các múi tiếp theo  được đánh số theo chiều quay của trái đất.
• Việt Nam thuộc múi giờ số 7.

+ Đường chuyển ngày quốc tế: Kinh tuyến 180^o:

• Từ Tây sang Đông phải lùi lại một ngày.
• Từ Đông sang Tây phải cộng thêm một ngày

- Sự lệch hướng chuyển động của các vật thể

+ Nguyên nhân: Do ảnh hưởng của lực Criôlít.

+ Hệ quả:

• Bán cấu Bắc: Lệch hướng bên phải so với nơi xuất phát.
• Bán cầu Nam: Lệch hướng bên trái so với nơi xuất phát.
• Lực Criôlít  tác động mạnh tới hướng chuyển động của các khối khí, dòng biển, đường đạn...

Căn cứ vào bản đồ các múi giờ, hãy tính giờ và ngày ở Việt Nam, biết rằng ở thời điểm đó, giờ GMT đang là 24 giờ ngày 31- 12?

Phương pháp giải

Sử dụng công thức: T = T₀ + m

Trong đó:

T là thời gian của múi giờ cần tính

T₀ giờ của múi giờ gốc

m là khoảng cách múi giờ

Gợi ý trả lời

Dựa vào công thức: T = T₀ + m

Như vậy giờ của Việt Nam là: 24 + 7= 31h

Do 1 ngày chỉ có 24h nên giờ Việt Nam là 31-24= 7h. Vì Việt Nam nằm phía đông của kinh tuyến gốc nên sẽ có giờ sớm hơn giờ GMT => GMT đang là 24h ngày 31-12 thì Việt Nam sẽ là 7h ngày 1-1 của năm sau.