Công nghệ 8 Bài 23: Thực hành: Đo và vạch dấu

• Các mẫu vật để đo gồm: 1 khối hình hộp, 1 khối hình trụ tròn giữa có lỗ (bằng gỗ, kim lọai hoặc nhựa cứng).
• Mỗi học sinh chuẩn bị 1 miếng tôn có kích thước 120 x 120mm, dày 0,8 - 1mm.
• Dụng cụ:
• 1 bộ dụng cụ đo gồm: thước lá, thước cặp, ke vuông và êke.
• Mỗi nhóm học sinh chuẩn bị 1 mũi vạch, 1 mũi chấm dấu, 1 búa nhỏ.

a. Thực hành đo kích thước bằng thước lá và thước cặp

- Đo kích thước bằng thước lá

• Dùng thước lá đo kích thước của khối hình hộp (chú ý thao tác đo và đọc trị số).
• Kết quả đo được điền vào báo cáo thực hành.

- Đo bằng thước cặp

+ Dùng thước cặp đo kích thước các mẫu vật. Kết quả đo được điền vào báo cáo thực hành.

+ Kiểm tra vị trí "0" của thước cặp: Cho các mỏ của thước cặp tiếp xúc với nhau.

+ Các mỏ phải song song không có khe hở. Vạch "0" của du xích phải trùng với vạch "0" của thang do chính.

+ Thao tác đo:

• Tay trái cầm chi tiết đặt giữa hai mỏ thước. Tay phải giữ cán thước, khi đo ngón tay cái của tay phải đẩy khung động di chuyển tới tiếp xúc với bề mặt cần đo, mỏ của thước không bị lệch 
• Kẹp chặt khung động bằng các ngón cái và ngón trỏ của tay phải, các ngón tay còn lại của tay phải giữ cán thước. Siết chặt vít hãm. Khi đó, tay trái giữ mỏ của cán thước.

+ Đọc trị số của thước cặp: Khi đọc trị số cần giữ thẳng thước ở trước mặt.

• Xem vạch “O” của du xích trùng hoặc ở liền sau vạch thứ bao nhiêu của thước chính thì đó là phần chẵn của kích  thước (nếu vạch “O” của du xích trùng với một vạch trên thước chính thì kích thước của vật không có phần lẻ).
• Nhìn tiếp xem vạch nào của du xích trùng vói một vạch bất kì trên thước chính, nhân chúng với độ chính xác của thước thì đó là phần lẻ của thước .
• Cộng hai kích thước trên ta được kết quả đo.
• Ví dụ: Đo bằng thước có độ chính xác 0.1mm. Vạch “o” của du xích vượt quá vạch 39 của thang chia độ chính, vạch thứ 7 của du xích trùng với một vạch bách kì của thang chia độ chính. Kết quả đo sẽ là : 39 + 0.1 x 7 = 39,7 mm.

b. Thực hành vạch dấu trên mặt phẳng

- Lí thuyết

• Vạch dấu là xác định ranh giới giữa chi tiết cần gia công với phần lượng dư. Nếu vạch dấu sai, sản phẩm gia công sẽ không đạt yêu cầu, gây lãng phí công và nguyên liệu .
• Dụng cụ vạch dấu gồm : bàn vạch dấu, mũi vạch và chấm dấu.

a. bàn vạch dấu, b. mũi vạch, c. chấm dấu

- Quy trình lấy dấu:

• Chuẩn bị phôi và dụng cụ cần thiết.
• Bôi vôi hoặc phấn màu lên bề mặt của phôi.
• Dùng dụng cụ đo và mũi vạch để vẽ hình dạng của chi tiết lên phôi.
• Vạch các đường bao của chi tiết hoặc dùng chấm dấu chấm theo đường bao đó.

- Thực hành vạch dấu ke cửa

+ Bước 1. Bôi vôi hoặc phấn màu lên khắp bề mặt tấm tôn.

+ Bước 2. Dùng các dụng cụ cần thiết vẽ hình dáng của chiếc ke cửa lên tấm tôn phẳng theo trình tự sau:

• Dùng ke vuông và mũi vạch, dựng góc vuông xOy (cạnh góc vuông cáchhai cạnh ngòai của miếng tôn 5mm).
• Kẻ đọan thẳng a// Oy, cách Oy một đọan 15mm, kẻ đọan thẳng b // Ox, cách Ox một đọan15mm.
• Lấy OA = OB = 110mm. Từ hai điểm A và B hạ đường vuông góc với đọan thẳng a,b ta được A’, B’, điểm O’ là giao điểm của a và b.
• Giới hạn  OAA’O’B’B chính là hình dáng chiếc ke cửa cần vạch dấu. Ta tiến hành vạch dấu giới hạn trên.

+ Bước 3. Dùng chấm dấu chấm tại các điểm O , A , A' , O' , B' , B. 

• Chuẩn bị: 0.5 đ
• Nghiêm túc trật tự: 0.5 đ
• Đảm bảo an toàn lao động: 0.5 đ
• Vệ sinh lớp học: 0.5 đ
• Thực hiện đúng thao tác đo: 2 đ
• Kết quả báo cáo thực hành: 6 đ
• Tổng điểm: 10 đ

Sau khi học xong bài này các em cần

• Nêu được cách sử dụng dụng cụ đo và kiểm tra kích thước.
• Có thể sử dụng được các loại thước, mũi vạch, chấm dấu để vạch dấu trên mặt phẳng.
• Rèn luyện tác phong làm việc theo quy trình, đảm bảo an toàn lao động.