Giải bài tập SBT Vật Lí 9 Bài 21: Nam châm vĩnh cửu

Có một số quả đấm cửa làm bằng đồng và một số quả làm bằng sắt mạ đồng. Hãy tìm cách phân loại chúng?

Phương pháp giải

Nam châm hút sắt và không hút đồng

Hướng dẫn giải

Đưa các quả đấm cửa lại gần thanh nam châm, vì nam châm hút sắt và không hút đồng nên nếu quả đấm bị thanh nam châm hút thì nó được làm bằng sắt mạ đồng còn đấm cửa nào không bị thanh nam châm hút thì đó là quả đấm làm bằng đồng.

Có hai thanh thép luôn hút nhau bất kể đưa các đầu nào của chúng lại gần nhau. Có thế kết luận được rằng một trong hai thanh này không phải là nam châm không?

Phương pháp giải

Hai nam châm sẽ hút nhau nếu hai cực khác tên và đẩy nhau nếu hai cực cùng tên.

Hướng dẫn giải

Có thế kết luận được h này không phải là nam châm. Bởi vì nếu cả hai đều là nam châm thì khi đổi đầu, chúng sẽ đẩy nhau. rằng một trong hai thanh này không phải là nam châm. Bởi vì nếu cả hai đều là nam châm thì khi đổi đầu, chúng sẽ đẩy nhau.

Nêu các cách khác nhau để xác định tên cực của một thanh nam châm khi màu sơn đánh dấu cực đã bị tróc hết.

Phương pháp giải

Hai nam châm hút nhau nếu đưa hai đầu khác tên lại với nhau và đẩy nhau nếu đưa hai đầu cùng tên lại với nhau

Hướng dẫn giải

Các cách xác định tên cực của một thanh nam châm khi màu sơn đánh dấu cực đã bị tróc hết:

- Dựa vào sự định hướng của thanh nam châm trong từ trường Trái Đất: đặt kim nam châm thăng bằng trên giá thẳng đứng, kim nam châm sẽ chỉ hướng Bắc, Nam theo từ trường của Trái Đất.

- Dùng một thanh nam châm khác đã biết tên cực xác định tên các cực của thanh nam châm, nếu đưa vào mà chúng hút nhau thì tên cực sẽ khác nhau và ngược lại.

Quan sát hai thanh nam châm trong hình 21.1. Giải thích tại sao thanh nam châm 2 lại lơ lửng trên thanh nam châm 1.

Phương pháp giải

Khi đưa từ cực của hai thanh nam châm lại gần nhau thì chúng hút nhau nếu các cực khác tên, đẩy nhau nếu các cực cùng tên.

Hướng dẫn giải

Thanh nam châm 2 không rơi, vì hai cực để gần nhau của hai nam châm đó cùng tên. Trong trường hợp này, lực đẩy của nam châm cân bằng với trọng lượng của nam châm 2. Nếu đổi đầu một trong hai nam châm thì không có hiện tượng đó nữa. 

Hình 21.2 mô tả tính chất từ của Trái đất. Các từ cực và các cực địa lí của trái đất có trùng nhau không? Điền tên từ cực của Trái Đất nằm gần cực Bắc địa lí trên hình vẽ. Thật ra la bàn có chỉ đúng cực Bắc địa lí không?

Phương pháp giải

Nam châm nào cũng có hai cực. Khi để tự do cực luôn chỉ hướng bắc được gọi là cực bắc, cực luôn chỉ hướng nam được gọi là cực nam

Hướng dẫn giải

Từ hình vẽ ta thấy các từ cực của Trái Đất không trùng với các cực địa lí. Từ cực nằm gần cực Bắc địa lí là từ cực Nam. 

Trên thanh nam châm, chỗ nào hút sắt mạnh nhất?

A. Phần giữa của thanh.   

B. Chỉ có từ cực Bắc.

C. Cả hai từ cực.

D. Mọi chỗ đều hút sắt mạnh như nhau.

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về từ tính của nam châm để trả lời câu hỏi 

Hướng dẫn giải

- Trên thanh nam châm, hai từ cực hút sắt mạnh nhất.

- Chọn đáp án: C

Khi nào hai thanh nam châm hút nhau?

A. Khi hai cực Bắc để gần nhau.

B. Khi hai cực Nam để gần nhau.

C. Khi để hai cực khác tên gần nhau.

D. Khi cọ xát hai cực cùng tên vào nhau.

Phương pháp giải

Khi đặt hai nam châm gần nhau các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau

Hướng dẫn giải

- Khi đặt hai nam châm gần nhau các từ cực khác tên hút nhau.

- Chọn đáp án C

Vì sao có thể nói rằng Trái Đất giống như một thanh nam châm khổng lồ?

A. Vì Trái Đất hút tất cả các vật về phía nó.

B. Vì Trái Đất hút các vật bằng sắt về phía nó. 

C. Vì Trái Đất hút các thanh nam châm về phía nó.

D. Vì mỗi cực của thanh nam châm để tự do luôn hướng về một cực của Trái Đất.

Phương pháp giải

Khi đặt hai nam châm gần nhau các từ cực cùng tên đẩy nhau, các từ cực khác tên hút nhau

Hướng dẫn giải

- Vì mỗi cực của thanh nam châm để tự do luôn hướng về một cực của Trái Đất nên có thể nói rằng Trái Đất giống như một thanh nam châm khổng lồ

- Chọn đáp án D

Khi một thanh nam châm thẳng bị gãy thành hai nửa. Nhận định nào dưới đây là đúng?

A. Mỗi nửa tạo thành nam châm mới chỉ có một từ cực ở một đầu.

B. Hai nửa đều mất hết từ tính.

C. Mỗi nửa thành một nam châm mới có hai cực cùng tên ở hai đầu.

D. Mỗi nửa thành một nam châm mới có hai cực từ khác tên ở hai đầu.

Phương pháp giải

Vận dụng kiến thức về từ tính của nam châm để trả lời câu hỏi

Hướng dẫn giải

- Khi một thanh nam châm thẳng bị gãy thành hai nửa thì mỗi nửa thành một nam châm mới có hai cực từ khác tên ở hai đầu.

- Chọn đáp án D

Có hai thanh kim loại A, B bề ngoài giống hệt nhau, trong đó một thanh là nam châm. Làm thế nào để xác định được thanh nào là nam châm?

A. Đưa thanh A lại gần thanh B, nếu A hút B thì A là nam châm.

B. Đưa thanh A lại gần thanh B, nếu A đẩy B thì A là nam châm.

C. Dùng một sợi chỉ mềm buộc vào giữa thanh kim loại rồi treo lên, nếu khi cân bằng thanh đó luôn nằm theo hướng Bắc-Nam thì đó là thanh nam châm.

D. Đưa thanh kim loại lên cao rồi thả cho rơi, nếu thanh đó luôn rơi lệch về một cực của Trái Đất thì đó là nam châm.

Phương pháp giải

Nam châm nào cũng có hai từ cực. khi để tự do cực luôn chỉ hướng bắc gọi là cực bắc, cực luôn chỉ hướng nam gọi là cực nam

Hướng dẫn giải

- Để xác định được thanh nào là nam châm ta dùng một sợi chỉ mềm buộc vào giữa thanh kim loại rồi treo lên, nếu khi cân bằng thanh đó luôn nằm theo hướng Bắc-Nam thì đó là thanh nam châm.

- Chọn đáp án C

Một nam châm vĩnh cửu có đặc tính nào dưới đây?

A. Khi bị cọ xát thì hút các vật nhẹ.

B. Khi bị nung nóng lên thì có thể hút các vụn sắt.

C. Có thể hút các vật bằng sắt.

D. Một đầu có thể hút, còn đầu kia thì đẩy các vụn sắt.

Phương pháp giải

Để trả lời câu hỏi này cần nắm được đặc tính của nam châm vĩnh cửu

Hướng dẫn giải

- Một nam châm vĩnh cửu có đặc tính có thể hút các vật bằng sắt.

- Chọn đáp án C