Sinh học 8 Bài 29: Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

Bài 29: Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân, giới thiệu đến các em các kiến thức như đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng, con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng, vai trò của gan và ruột già trong quá trình tiêu hóa.

Sinh học 8 Bài 29: Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

1. Tóm tắt lý thuyết

1.1. Hấp thụ các chất dinh dưỡng

Hình 29.1 Cấu tạo trong củaruột non

+ Ruột non là nơi hấp thụ chất dinh dưỡng.
+ Cấu tạo ruột non phù hợp với việc hấp thụ chất dinh dưỡng.

  • Ruột dài 2,8 – 3m.
  • Tổng diện tích bề mặt 500 m2.
  • Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp.
  • Có nhiều lông ruột và lông cực nhỏ.
  •  Mạng mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày đặc đến từng lông ruột.

⇒ Ruột non đảm nhận tốt vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng.

+ Ruột non là cơ quan hấp thụ chất dinh dưỡng nhiều nhất.

Hình 29.2 Đồ thị phản ứng mức độ hấp thụ các chất ở ruột non

1.2. Con đường vận chuyển, hấp thụ các chất và vai trò của gan

Hình 29.3 Các con đường hấp thụ và vận chuyển chất dinh dưỡng ở ruột non

- Các chất dinh dưỡng sau khi được hấp thụ qua thành ruột sẽ đi theo hai con đường về tim:

  • Theo mao mạch bạch huyết: gồm vitamin tan trong dầu và 70% lipit.
  • Theo mao mạch máu: Các chất dinh dưỡng khác và 30% lipit.

Bảng các chất được hấp thụ và vận chuyển theo đường máu và đường bạch huyết

- Vai trò của gan:

  • Điều hoà nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu ở mức ổn định, phần dư sẽ được biến đổi để tích trữ hoặc thải bỏ
  • Khử các chất độc bị lọt vào cùng các chất dinh dưỡng.

1.3. Thải phân

Hình 29.3 Ruột già

- Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hóa là:

  • Hấp thụ thêm nước còn cần thiết cho cơ thể
  • Thải phân ra môi trường ngoài: Nhờ sự co bóp của các cơ hậu môn phối hợp với các cơ thành bụng.

2. Bài tập minh họa

Bài 1: Một số chất dinh dưỡng và 30% lipid, có thể lẫn một số chất độc theo con đường này?

A. Mao mạch máu

B. Mạch bạch huyết

C. Tĩnh mạch chủ dưới

D. Tĩnh mạch chủ trên

Hướng dẫn giải:

  • Chọn đáp án: A
  • Giải thích: Một số chất dinh dưỡng và 30% lipid, có thể lẫn một số chất độc theo con đường mao mạch máu đến gan…

Bài 2: Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng?

Hướng dẫn giải:

- Những đặc điểm cấu tạo của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng là:

  • Lớp niêm mạc ruột non có các nếp gấp với các lông ruột và lông cực nhỏ làm cho diện tích bề mặt bên trong của nó tăng gấp khoảng 600 lần so với diện tích mặt ngoài.
  • Ruột non rất dài tới (2,8 – 3m ở người trưởng thành), dài nhất trong các cơ quan của ống tiêu hóa.
  • Mạng mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột.

3. Luyện tập

3.1. Bài tập tự luận

Câu 1: Với một khẩu phần ăn đầy đủ các chất và sự tiêu hóa là có hiệu quả thì thành phần các chất dinh dưỡng được hấp thụ ở ruột non là gì?

Câu 2: Gan đảm nhiệm những vai trò gì trong quá trình tiêu hóa ở cơ thể người?

Câu 3: Hoạt động hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra như thế nào? 

3.2. Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Nhờ đâu mà ruột non có vai trò hấp thụ chất dinh dưỡng với hiệu quả cao?

A. Lớp niêm mạc ruột non có các nếp gấp

B. Niêm mạc ruột non có các lông ruột, lông ruột cực nhỏ

C. Ruột non rất dài

D. Tất cả các đáp án trên

Câu 2: Ruột non dài khoảng bao nhiêu mét?

A. 2,5-3m

B. 28-30m

C. 2,8-3m

D. 25-30m

Câu 3: Tổng diện tích bên trong bề mặt ruột non là bao nhiêu?

A. A. 400-500m2

B. B. 500-600m2

C. C. 450-550m2

D. D. 600-700m2

Câu 4: Các chất dinh dưỡng với nồng độ thích hợp và không còn chất độc được vận chuyển qua:

A. Tĩnh mạch chủ dưới

B. Tĩnh mạch chủ trên

C. Mao mạch máu

D. Mạch bạch huyết

Câu 5: Ở đây chất dinh dưỡng được tích lúy hoặc loại bỏ, chất độc bị khử?

A. Gan

B. Thận

C. Ruột già

D. Ruột non

4. Kết luận

- Sau khi học xong bài này học sinh cần nắm được những yêu cầu sau:

  • Những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng.
  • Các con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng từ ruột non tới các cơ quan tế bào.
  • Vai trò đặc biệt của gan trên con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng.
  • Vai trò của ruột già trong quá trình tiêu hoá của cơ thể.
Ngày:07/08/2020 Chia sẻ bởi:

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM