Địa lý 7 Bài 3: Quần cư. Đô thị hoá

Có hai kiểu quần cư chính là quần cư nông thôn và quần cư đô thị.

a. Quần cư nông thôn

• Quần cư nông thôn là hình thức tổ chức sinh sống dựa vào hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp hay ngư nghiệp.
• Làng mạc, thôn xóm thường phân tán, găn với đất canh tác, đất đồng cỏ, đất rừng hay mặt nước.
• Mật độ dân số thường thấp.

b. Quần cư đô thị

• Quần cư đô thị là hình thức tổ chức sinh sống dựa vào hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất công nghiệp và dịch vụ; nhà cửa tập trung và mật độ dân số rất cao.
• Hiện nay, số người sống trong các đô thị chiếm khoảng một nửa dân số thế giới và có xu thế ngày càng tăng.

c. So sánh 2 dạng quần cư

- Khái niệm: Đô thị hóa là quá trình biến đổi về phân bố các lực lượng sản xuất, bố trí dân cư, những vùng không phải đô thị thành đô thị.

- Sự xuất hiện của các đô thị trên Trái Đất từ thời cổ đại, Trung Quốc, Ấn Độ, Ai Cập, Hilạp, La Mã,… đã có sự trao đổi hàng hoá.

- Đô thị hoá phát triển mạnh nhất:

• Từ thế kỉ XIX lúc công nghiệp phát triển
• Các đô thị xuất hiện từ rất sớm trong thời Cổ đại và phát triển nhanh trong thế kỉ XIX ở các nước công nghiệp. Đầu thế kỉ XX, đô thị đã xuất hiện rộng khắp thế giới. Từ 5% dân số thế giới sống trong các đô thị (TK XVIII), đã lên 46% (năm 2001) và 48% (năm 2005).

→ Như vậy, quá trình phát triển đô thị gắn liền với quá trình phát triển thương nghiệp, thủ công nghiệp, công nghiệp.

- Đặc điểm:

   + Đô thị hóa là xu thế tất yếu của thế giới ngày nay.

   + Dân số đô thị và đô thị trên thế giới ngày càng tăng.

   + Nhiều đô thị phát triển nhanh chóng trở thành các siêu đô thị:

• Châu Á có 12 siêu đô thị
• Năm 1950, trên thế giới chỉ có hai siêu đô thị là Niu I-oóc (12 triệu dân) và Luân Đôn (9 triệu dân). Trong những năm gần đây, số siêu đô thị trên thế giới i - nhanh, nhất là ờ các nước đang phát triển.

- Quá trình phát triển tự phát của nhiều siêu đô thị và các đô thị mới cũng để lại những hậu quả nghiêm trọng cho môi trường, sức khoẻ, giao thông... của người dân đô thị.

Câu 1: Quan sát lược đồ “Các siêu đô thị trên thế giới” hình 3.3 trang 11 SGK, em hãy nêu tên các siêu đô thị (trên 8 triệu người) ở: Châu Mỹ, Châu Phi, Châu Âu?

Gợi ý làm bài

Các siêu đô thị (trên 8 triệu người) ở:

• Châu Mỹ: Niu I-oóc, Lốt An-giơ-lét, Mê-hi-cô Xi-ti, Ri-ô đê Gia-nê-rô, Xao Pao-lô, Bu-ê-nốt Ai-rét.
• Châu Phi: La-gốt.
• Châu Âu: Luân Đôn, Pa-ri, Mat-xcơ-va.

Câu 2: Nêu những sự khác nhau cơ bản giữa quần cư đô thị và quần cư nông thôn?

Gợi ý làm bài

• Quần cư thành thị: nhà cửa tập trung với mật độ cao, hoạt động kinh tế chủ yếu là công nghiệp và dịch vụ.
• Quần cư nông thôn: dân sống tập trung thành làng, bản. Các làng, bản thường phân tán, gắn với đất canh tác. Hoạt động kinh tế chủ yếu là sản xuất nông - lâm - ngư nghiệp.

Câu 3: Đâu không phải là siêu đô thị thuộc châu Á?

A. Cai-rô.        B. Thiên Tân.        C. Mum-bai.        D. Tô-ki-ô.

Gợi ý làm bài

Cai-rô là siêu đô thị của đất nước Ai Cập thuộc châu Phi. Cai-rô không phải là siêu đô thị của châu Á.

Chọn: A

Câu 4: Đâu không phải là đặc điểm của quần cư thành thị?

A. Phố biến lối sống thành thị.

B. Mật độ dân số cao.

C. Hoạt động kinh tế chủ yếu là dịch vụ du lịch.

D. Nhà cửa tập trung với mật độ cao.

Gợi ý làm bài

Quần cư thành thị có dân cư tập trung đông đúc với mật độ cao, nhà cửa san sát, phổ biến lối sống thành thị, hoạt động kinh tế chủ yếu là công nghiệp và dịch vụ.

Chọn: C

Qua bài này các em phải nắm được:

• Nêu được các đặc điểm của quần cư nông thôn và quần cư đô thị.
• So sánh sự khác nhau giữa hai quần cư này.
• Đô thị hóa ra đời khi nào chúng phát triển như thế nào và đến khi nào thì đô thị phát triển thành siêu đô thị.