Giải bài tập SGK Sinh 12 Nâng cao Bài 30: Bảo vệ vốn gen di truyền của loài người

Gánh nặng di truyền là gì? Nêu những nguyên nhân gây ung thư. Phòng ngừa ung thư cần phải làm gì?

Phương pháp giải

• Xem lại kiến thức về di truyền y học
• Là khoa học nghiên cứu, chẩn đoán, phòng ngừa, hạn chế các bệnh, tật di truyền và điều trị trong một số trường hợp bệnh lí.
• Có 2 nhóm bệnh di truyền ở người: bệnh di truyền phân tử và bệnh di truyền NST.

Hướng dẫn giải

• Gánh nặng di truyền là sự tồn tại trong vốn gen của quần thể người các đột biến gen gây chết hoặc nửa gây chết... Khi các đột biến gen này ở trạng thái đồng hợp tử sẽ làm chết các cá thể hay làm giảm sức sống của họ. Những tính toán lí thuyết cho thấy ở trẻ sơ sinh đột biến gen có hại khoảng 1%, còn đột biến NST gây hại khoảng 1/150.
• Các nhân tố di truyền cũng như các nhân tố khác, đặc biệt là các nhân tố môi trường đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của hàng loạt các tật bệnh di truyền. Hiện nay đã phát hiện được hơn 6000 bệnh do đột biến gen và hơn 100 hội chứng do đột biến NST gây nên. Cùng với sự phát triển của y học, các rối loạn di truyền được phát hiện ngày một nhiều hơn.
• Ung thư là hiện tượng tế bào phân chia vô tổ chức thành khối u và di căn. Có nhiều nguyên nhân gây ung thư, nhưng ở cơ chế phân tử đều liên quan đến các biến đổi cấu trúc của ADN. Ung thư có thể bắt đầu từ một tế bào bị đột biến xôma, làm mất khả năng kiểm soát phân bào và liên kết tế bào, ung thư còn do đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể. Ví dụ ở người, mất đoạn của nhiễm sắc thể số 22 gây bệnh ung thư bạch cầu…
• Để phòng ngừa ung thư, để bảo vệ tương lai di truyền của loài người, cần bảo vệ môi trường sống, hạn chế các tác nhân gây ung thư; duy trì cuộc sống lành mạnh, tránh làm thay đổi môi trường sinh lí sinh hoá của cơ thể; không kết hôn gần để tránh xuất hiện các dạng đồng hợp tử lặn về gen đột biến gây bệnh ung thư ở thế hệ sau.

Di truyền Y học đã hạn chế sự phát triển của virut HIV ở người bệnh như thế nào?

Phương pháp giải

• Xem lại kiến thức về di truyền y học
• Di truyền y học giúp chúng ta hiểu biết sâu sắc về vật chất di truyền của HIV, nó chỉ có 2 phân tử ARN với số lượng nuclêôtit rất ít ở mỗi sợi.

Hướng dẫn giải

Để làm chậm sự phát triển của bệnh AIDS, người ta tiến hành như sau:

• Đầu tiên, lựa chọn đoạn nuclêôtit có khả năng bắt cặp bổ sung với một số đoạn ribônuclêôtit trên phân tử ARN của virut HIV.
• Chuyển các đoạn nuciêôtit này vào trong tế bào bạch cầu T được lấy ra từ người không mắc bệnh và là anh em sinh đôi cùng trứng với người bệnh.
• Sau đó, các tế bào T này được tiêm vào bệnh nhân.
• Cơ chế làm chậm sự phát triển của bệnh AIDS là do các trình tự đối bổ sung sẽ ức chế sự sao chép của virut HIV, ngăn cản nó phân chia.

Đánh giá sự di truyền trí năng của mỗi cá thể bằng chỉ số nào? Chỉ số này phụ thuộc những điều kiện gì? Để bảo vệ sự di truyền trí năng của loài người cần thực hiện điều gì ? 

Phương pháp giải

• Xem lại kiến thức về di truyền y học
• Trí năng là khả năng trí tuệ của con người. Nhiều công trình nghiên cứu cho thấy trí năng được di truyền. Khi phân tích hoạt động của gen trong sự biểu hiện của khả năng trí tuệ, thấy rằng gen điều hoà đóng vai trò quan trọng hơn gen cấu trúc.

Hướng dẫn giải

- Đánh giá sự di truyền trí năng bằng chỉ số IQ. Chỉ số IQ lạ tính trạng số lượng. Quần thể người bình thường có chỉ số IQ dao dộng từ 70 đến 130. Người có IQ từ 45 đến dưới 70, có trí tuệ kém phát triển, di truyền theo gia đình; Nhóm có khuyết tật về trí tuệ, chỉ số IQ dưới 45, nguyên nhân thường do một gen bị đột biến hoặc do đột biến nhiễm sắc thể.

- Chỉ số này phụ thuộc:

• Kiểu gen: Trí tuệ được di truyền. Khi phân tích hoạt động của gen trong sự biểu hiện của khả năng trí tuệ người ta nhận thấy gen điều hòa có vai trò quan trọng hơn gen cấu trúc.
• Chỉ số IQ còn bị chi phối bởi các nhân tố môi trường, xã hội như: chế độ dinh dưỡng, tâm lí người mẹ lúc mang thai, quan hệ tình cảm gia đình và xã hội, sự giáo dục của gia đình và xã hội trong suốt cuộc sống của cá thể…

- Bảo vệ tiềm năng di truyền và khả năng biểu hiện trí năng của con người cần:

• Tránh những tác nhân gây đột biến bộ gen của người.
• Đảm cuộc sống đầy đủ về vật chất và tinh thần, mọi người đều được tiếp cận với nền văn minh của nhân loại trên mọi lĩnh vực kinh tế, văn hóa, giải trí…
• Đặc biệt, đối với trẻ em từ sơ sinh đến 3 tuổi cần có chế độ nuôi dưỡng đầy đủ và thích hợp, như cung cấp prôtêin với số lượng và chất lượng đáp ứng được yêu cầu để phát triển não bộ, cung cấp đầy đủ chất béo để đảm bảo cho hệ thần kinh của não được phát triển cực thuận…

Nhằm bảo vệ vốn gen di truyền của loài người, Di truyền học đã phát triển những lĩnh vực nghiên cứu nào? Hãy nêu những hậu quả của việc nhiễm độc điôxin?

Phương pháp giải

• Xem lại Bảo vệ vốn gen di truyền của loài người.
• Để hạn chế bớt gánh nặng di truyền, để bảo vệ vốn gen của loài người cần tiến hành một số phương pháp: tạo môi trường sạch nhằm hạn chế tác nhân gây đột biến, tư vấn di truyền để sàng lọc trước sinh, thực hiện liệu pháp gen.

Hướng dẫn giải

• Di truyền học đã ngày càng phát triển nhiều lĩnh vực mới nhằm nghiên cứu và bảo vệ vốn gen di truyền của loài người.
• Di truyền học phóng xạ, với các thực nghiệm trên mô nuôi cấy của người, đã xác định tất cả các loại bức xạ ion hoá đều có khả năng gây đột biến. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc tránh gây nhiễm xạ môi trường sống và những hậu quả ghê gớm của việc thử vũ khí hạt nhân...
• Các chất hoá học, các chất thải (khí, rắn và lỏng là sản phẩm của công nghiệp, hoá dược... được dùng hằng ngày (trong nông nghiệp, đời sống...) hoặc môi trường bị ô nhiễm, đều có khả năng gây nguy hại cho vốn gen di truyền của con người. Từ đó đã ra đời các lĩnh vực chuyên môn mới như Di tuyền học độc tố, Di truyền học dược lí, nghiên cứu tính nhạy cảm, sự phản ứng khác nhau của con người đối với từng loại hoá dược.
• Trong cuộc chiến tranh vừa qua, miền Nam nước ta bị nhiễm một khối lượng lớn hoá chất diệt cỏ và gây rụng lá cây. Trong thành phần hoá chất này có điôxin là một chất cực độc, chỉ với một hàm lượng rất nhỏ cũng đủ để gây quái thai, dị hình.

Hãy chọn phương án trả lời đúng. Theo quan điểm của di truyền học, nguyên nhân của bệnh ung thư là

A.  đột biến gen.

B. đột biến NST.

C. biến đổi cấu trúc của ADN.

D. cả A, B và C.

Phương pháp giải

Hướng dẫn giải

Theo quan điểm của di truyền học, nguyên nhân của bệnh ung thư là đột biến gen, đột biến NST, biến đổi cấu trúc của ADN.

Đáp án D