Hội chứng rối loạn tiền đình - triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Hệ thống tiền đình nằm ở phía sau ốc tai, đóng vai trò quan trọng trong duy trì tư thế thăng bằng, dáng bộ, phối hợp cử động mắt, đầu và thân mình.

Dây thần kinh số 8 là đường truyền dẫn thông tin điều khiển hệ thống tiền đình giữ thăng bằng cho cơ thể. Khi chúng ta di chuyển, cúi, xoay… hệ thống tiền đình sẽ nghiêng, lắc để giữ thăng bằng cho cơ thể.

Rối loạn tiền đình là tình trạng tổn thương dây thần kinh số 8 do nhiều nguyên nhân khác nhau khiến thông tin dẫn truyền bị sai lệch làm cho cơ thể mất khả năng kiểm soát thăng bằng, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, buồn nôn…

Ngoài ra, tình trạng tắc nghẽn mạch máu nuôi não hoặc thiếu máu cũng khiến cho hệ thống tiền đình tiếp nhận thông tin chậm hoặc sai lệch từ não bộ, gây hội chứng rối loạn tiền đình.

Có rất nhiều nguyên nhân khác nhau làm tổn thương dây thần kinh số 8, dẫn đến hội chứng rối loạn tiền đình và được chia làm 2 loại là: nguyên nhân tác động từ bên ngoài và bên trong cơ thể. Cụ thể như sau:

Ảnh hưởng của tuổi tác: Trải qua thời gian, các cơ quan trong cơ thể chúng ta bị lão hóa và dần bị suy giảm chức năng, việc lưu thông máu lên não cũng kém hơn. Khi não bộ không được cung cấp đủ máu để hoạt động thì rất dễ sinh ra chứng hoa mắt, chóng mặt. Tình trạng này kéo dài lâu ngày không được điều trị, chính là nguyên nhân gây ra hội chứng rối loạn tiền đình.

Bị stress (căng thẳng, lo lắng, mất ngủ…): Cũng là nguyên nhân phổ biến gây ra chứng rối loạn tiền đình ở nhiều người. Stress là yếu tố khiến cơ thể bạn sản sinh ra hoocmon Cortisol – một loại hoocmon có thể dẫn đến các bệnh như: cao huyết áp, tim mạch, tiểu đường,… làm hệ thống thần kinh bị tổn thương, trong đó có dây thần kinh số 8. Khi dây thần kinh số 8 bị ảnh hưởng, hệ thống tiền đình không được tiếp nhận thông tin đúng cách dẫn đến mất thăng bằng trong hoạt động cơ thể.

Ảnh hưởng của các bệnh lý: Huyết áp thấp, thiếu máu, rối loạn nội tiết tố ở phụ nữ tiền mãn kinh, các bệnh về tim mạch, viêm tai giữa, viêm dây thần kinh, u não…là nguyên nhân làm tắc nghẽn mạch máu. Khi máu không được cung cấp đủ đến hệ thống tiền đình, sẽ gây ra những triệu chứng đặc trưng của bệnh mà chúng ta thường nhắc đến.

Những chấn thương: Thiếu máu ở phụ nữ sau sinh hoặc các chấn thương ở vùng đầu có thể gây tình trạng huyết ứ, não mạch trở trệ, cũng là nhân tố dẫn đến tình trạng hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng ở nhiều người.

Môi trường làm việc: Cuộc sống hiện đại, con người phải tiếp xúc với máy tính nhiều hơn, đặc biệt là dân văn phòng, những người lao động trí óc, làm việc với các con số hoặc ngồi lâu một chỗ,… là đối tượng có nguy mắc hội chứng rối loạn tiền đình cao.

Môi trường sống: Môi trường sống đảm bảo như thường xuyên tiếp xúc với bụi bẩn, hóa chất, khói thuốc lá hoặc âm thanh quá lớn cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiền đình.

Ảnh hưởng từ thói quen sinh hoạt: Đối với những người ăn uống không điều độ, thường xuyên sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá, cơ thể bị nhiễm độc hoặc uống quá nhiều thuốc,… cũng rất dễ mắc phải hội chứng rối loạn tiền đình.

Áp lực quá lớn: Vận động thể trạng quá độ sẽ dẫn đến tổn thương Tỳ, khí huyết sinh không đủ khiến cơ thể mệt mỏi, nặng nề, lâu ngày gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh tiền đình. Là nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiền đình ở những người làm việc quá nhiều, không dành thời gian thư giãn, chăm sóc bản thân.

Ngoài ra, quan hệ tình dục không đều đặn hoặc quá độ cũng là một trong những nguyên nhân.

Ngoài những nguyên nhân vừa đề cập trên đây, thì còn rất nhiều những yêu tố góp phần gây ra bệnh rối loạn tiền đình mà bạn cần chú ý đó là:

Môi trường sống: quá ồn ào, thời tiết khắc nghiệt, ...

Ăn phải thức ăn có độc.

Ít vận động, ngồi nhiều. Điều này thường gặp phải ở dân văn phòng.

Hay suy nghĩ, căng thẳng đầu óc.

Phụ nữ tiền mãn kinh có nguy cơ cao mắc bệnh rối loạn tiền đình. 

Khi hệ thống tiền đình bị tổn thương do bệnh, lão hóa hoặc chấn thương, rối loạn chức năng tiền đình có thể xảy ra và thường liên quan đến một hoặc nhiều triệu chứng bao gồm:

Chóng mặt, quay cuồng, choáng váng

Không thể bước đi, dễ ngã do mất cân bằng và mất định hướng không gian

Rối loạn thị giác như nhìn mờ, hoa mắt, nhạy cảm với ánh sáng...

Rối loạn thính giác như ù tai

Nhận thức hoặc tâm lý thay đổi như lo lắng quá mức, khó tập trung, giảm khả năng chú ý...

Tuỳ cá nhân mỗi người mà loại và mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng rối loạn tiền đình sẽ khác nhau. Một số trường hợp càng lớn tuổi thì triệu chứng về thăng bằng càng nặng.

Một số người bị rối loạn tiền đình có thể chịu ảnh hưởng nghiêm trọng của bệnh đến cuộc sống hằng ngày cũng như trong học tập, lao động do có dấu hiệu giảm khả năng tập trung, giảm chú ý, lo lắng quá mức. Trong trường hợp nặng, bệnh có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc thực hiện những hoạt động đơn giản thường xuyên hằng ngày như ăn uống, sinh hoạt hoặc thậm chí là ra khỏi giường vào buổi sáng.

Những cơn đau đầu mà bệnh rối loạn tiền đình mang lại khiến người bệnh cảm thấy vô cùng khổ sở. Tuy nhiên, khi những cơn đau đầu qua đi thì nhiều người tỏ ra chủ quan và không điều trị bệnh ngay khi có dấu hiệu của bệnh. Chính điều đó khiến cho căn bệnh trở nên nặng hơn, và những điều nguy hiểm thật sự đang chờ đợi họ.

Bệnh rối loạn tiền đình nếu không được chữa trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng như huyết áp thấp, thiếu máu não,... 

Những phương tiện y học nào dùng để chẩn đoán bệnh rối loạn tiền đình?

Dựa vào hỏi bệnh sử và thực hiện khám lâm sàng, các bác sĩ có thể khai thác những thông tin đó để tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán để đánh giá chức năng hệ tiền đình đồng thời loại trừ các nguyên nhân khác gây ra triệu chứng. Một số xét nghiệm bác sĩ có thể chỉ định là:

Điện ký rung giật nhãn cầu (ENG). Phương pháp này là một quy trình bao gồm các xét nghiệm điện và sử dụng các điện cực nhỏ đặt lên vùng da xung quanh mắt, với mục đích nhằm đo chuyển động của mắt để đánh giá các dấu hiệu của rối loạn chức năng tiền đình hay các vấn đề về thần kinh

Xét nghiệm xoay vòng. Xét nghiệm xoay vòng là một phương pháp khác để đánh giá sự phối hợp hoạt động của mắt và tai trong. Xét nghiệm này sử dụng kính video hoặc các điện cực để theo dõi chuyển động của mắt khi đầu di chuyển

 Đo âm ốc tai (OAE). Xét nghiệm âm ốc tai cung cấp thông tin về các tế bào lông chuyển trong ốc tai làm việc như thế nào bằng cách đo sự đáp ứng của các tế bào này với một loạt các kích thích âm thanh được tạo ra bởi một loa nhỏ đặt vào trong ống tai

MRI. Chụp cộng hưởng từ tạo ra hình ảnh cắt ngang các mô cơ thể nhằm phát hiện các khối u, tai biến và sự bất thường về mô mềm khác mà có thể gây các triệu chứng mất thăng bằng như chóng mặt hoặc ngất.

Những phương pháp nào dùng để điều trị rối loạn tiền đình?

Dựa trên bệnh sử, kết quả khám lâm sàng và các xét nghiệm chẩn đoán, bác sĩ có thể lựa chọn phương pháp điều trị rối loạn tiền đình phù hợp với bệnh nhân, từ thay đổi lối sống cho đến điều trị bằng thuốc và cuối cùng là phẫu thuật:

Liệu pháp phục hồi chức năng tiền đình: là phương pháp áp dụng các bài tập phối hợp đầu, cơ thể và mắt. Các bài tập này là được thiết kế và xây dựng để rèn luyện bộ não nhằm giúp nhận biết, xử lý và phối hợp hoạt động các tín hiệu từ hệ tiền đình

Tập thể dục: Bác sĩ sẽ hướng dẫn các bài tập chuyên biệt phù hợp với từng bệnh nhân nhằm phục hồi chức năng tiền đình. Ngoài ra tập thể dục còn giúp giảm bớt căng thẳng cũng như tăng cường vận động giúp cải thiện lưu thông tuần hoàn não. Chính vì vậy chế độ tập luyện là một phần quan trọng của quá trình điều trị.

Điều chỉnh chế độ ăn uống: những thay đổi trong chế độ ăn uống có thể hỗ trợ trong việc kiểm soát triệu chứng ở một số trường hợp bị bệnh Ménière, phù tích nội dịch thứ phát và chóng mặt liên quan đến bệnh đau nửa đầu (migraine)

Thuốc: việc sử dụng thuốc trong điều trị bệnh phụ thuộc vào rối loạn chức năng tiền đình là đang ở giai đoạn ban đầu, cấp tính (kéo dài lên đến 5 ngày) hay mạn tính (kéo dài liên tục)

Phẫu thuật: được chỉ định khi các phương pháp nêu trên không đem lại hiệu quả trong việc kiểm soát tình trạng chóng mặt và các triệu chứng khác do rối loạn chức năng tiền đình.

Những thông tin được cung cấp trên đây không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên gia y khoa. Nếu bạn bị rối loạn tiền đình hãy đến khám và tham khảo ý kiến bác sĩ nhằm đưa ra hướng điều trị thích hợp nhất.

Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của bệnh rối loạn tiền đình?

Bạn sẽ có thể kiểm soát bệnh này nếu áp dụng các biện pháp sau:

Hạn chế đọc sách, sử dụng điện thoại hay làm việc trên máy tính khi đang di chuyển bằng xe ôtô, xe buýt hoặc tàu lửa

Mang theo kính mát và đội mũ nếu tình trạng rối loạn tiền đình của bạn xuất phát từ nguyên nhân nhạy cảm với ánh sáng

Tránh đi máy bay nếu đang bị viêm xoang, viêm tai hoặc tai bị tắc nghẽn

Tránh nghe nhạc với âm thanh lớn, tránh nơi có nhiều tiếng ồn

Tăng cường vận động thể dục thể thao nhằm tăng cường lưu thông tuần hoàn não

Tìm cách hạn chế stress, căng thẳng trong sinh hoạt và lao động

Trên đây là một số thông tin về bệnh rối loạn tiền đình, hy vọng bài viết này sẽ giúp các bạn có thêm những hiểu biết để có cách phòng tránh và điều trị bệnh kịp thời và hiệu quả!