Sinh học 8 Bài 46: Trụ não, tiểu não, não trung gian

- Bộ não gồm:

• Trụ não: tiếp liền với tủy sống ở phía dưới.
• Tiểu não: nằm phía sau trụ não.
• Não trung gian: nằm giữa trụ não và đại não.
• Đại não: lớn nhất, nằm trên tiểu não.

a. Cấu tạo

- Trụ não gồm: hành não, cầu não, não giữa (gồm cuống não và củ não sinh tư)

- Chất trắng ở ngoài: gồm đường lên (cảm giác) và đường xuống (vận động) liên hệ với tủy sống và các phần khác của não.

- Chất xám ở trong: tập trung thành các nhân xám, là nơi xuất phát của 12 đôi dây thần kinh não, gồm 3 loại:

• Dây cảm giác.
• Dây vận động.
• Dây pha.

b. Chức năng

- Điều khiển, điều hoà hoạt động của các nội quan (tuần hoàn, hô hấp, tiêu hoá) do nhân xám đảm nhiệm.
- Dẫn truyền (đường dẫn truyền lên và đường dẫn truyền xuống) do chất trắng đảm nhiệm.

a. Cấu tạo

- Não trung gian gồm đồi thị và vùng dưới đồi

• Đồi thị → dẫn truyền cảm giác từ dưới lên trên

• Vùng dưới đồi thị → điều khiển quá trình trao đổi chất và điều hoà thân nhiệt

b. Chức năng

• Điều khiển các quá trình trao đổi chất và điều hòa thân nhiệt

a. Cấu tạo

- Chất xám ở ngoài: làm thành vỏ tiểu não và các nhân

- Chất trắng ở trong là các đường dẫn truyền nối vỏ tiểu não và các nhân với các phần khác của thần kinh

b. Chức năng

- Phối hợp cử động phức tạp và giữ thăng bằng cho cơ thể.

• Phá hủy tiểu não chim bồ câu, con vật đi lảo đảo, mất thăng bằng.
• Phá hủy một bên tiểu não ếch cũng làm ếch nhảy, bơi lệch về phía bị hủy tiểu não.

Bài 1: Não trung gian có chức năng gì ?

A. Điều hòa trao đổi chất và thân nhiệt.

B. Giữ thăng bằng, định vị cơ thể trong không gian.

C. Điều hòa trao đổi chất và bảo vệ cơ thể.

D. Ngăn cách rõ các cấu trúc khác của não bộ.

Hướng dẫn giải:

• Chọn đáp án: A
• Giải thích: Não trung gian có vùng nhân xám trong đồi thị điều khiển các phản ứng trao đổi chất và điều hòa thân nhiệt.

Bài 2: Vì sao luật giao thông quy định người uống rượu bia không được điều khiển phương tiện giao thông?

A. Rượu có chứa chất gây ức chế đại não.

B. Rượu có chất ảnh hưởng trực tiếp đến tiểu não.

C. Rượu có chứa chất ảnh hưởng đến tủy sống.

D. Rượu có chứa chất kích thích não trung gian.

Hướng dẫn giải:

• Chọn đáp án: B
• Giải thích: Rượu chứa chất ảnh hưởng đến hoạt động của tiểu não, khiến việc định vị cơ thể trong không gian rất khó, nếu điều khiển phương tiện tham gia giao thông rất dễ gây tai nạn.

Bài 3: Vì sao xem điện thoai trước khi đi ngủ gây khó ngủ?

Hướng dẫn giải:

• Sóng từ các thiết bị điện tử phát ra kích thích thần kinh tiết ra chất gây hưng phấn nên khó trở về trạng thái nghỉ ngơi ⇒ Não bị kích thích hưng phấn.

Câu 1: Đại não bên trái điều khiển phần cơ thể nào?

Câu 2: Các đôi dây thần kinh lên não thường bắt chéo ở vị trí nào?

Câu 3: Lập bảng so sánh cấu tạo và chức năng trụ não, não trung gian và tiểu não.

Câu 4: Giải thích vì sao người sau rượu thường có biểu hiện chân nam đá chân chiêu trong lúc đi

Câu 1: Phần nào không phải là cấu trúc của trụ não?

A. Vùng dưới đồi

B. Não giữa

C. Hành não

D. Cầu não

Câu 2: Cấu trúc nào của não chiếm diện tích nhiều nhất?

A. Não giữa

B. Tiểu não

C. Đại não

D. Não trung gian

Câu 3: Trụ não cấu tạo từ các thành phần nào ?

A. Các rễ trước và rễ sau thần kinh

B. Chất xám và chất trắng

C. Một phần tủy sống

D. Chỉ có chất xám hoặc chất trắng

Câu 4: Loại nào sau đây không thuộc dây thần kinh não?

A. Dây thần kinh vận động

B. Dây thần kinh tủy

C. Dây thần kinh cảm giác

D. Dây thần kinh pha

Câu 5: Nhận định nào sau đây đúng ?

A. Chất trắng làm nhiệm vụ xử lý thông tin, gồm các đường dây cảm giác dẫn truyền lên và các đường dây vận động dẫn truyền xuống.

B. Chất trắng là nơi xuất phát các đôi dây thần kinh não, gồm các đường dây cảm giác dẫn truyền lên và các đường dây vận động dẫn truyền xuống.

C. Chất trắng là nơi xuất phát các đôi dây thần kinh, gồm các đường dây vận động dẫn truyền lên và xuống.

D. Chất trắng làm nhiệm vụ dẫn truyền, gồm các đường dây cảm giác dẫn truyền lên và các đường dây vận động dẫn truyền xuống.

- Sau khi học xong bài này các em cần nắm những yêu cầu sau:

• Xác định được vị trí và các thành phần của trụ não. Trình bày được chức năng chủ yếu của trụ não.
• Xác định được ví trí và chức năng chủ yếu của não trung gian.
• Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình. Kĩ năng hoạt động nhóm. Giáo dục ý thức bảo vệ bộ não.