Công nghệ 9 Bài 2: Vật liệu và dụng cụ cắt may

1.1.1. Các loại vải

a. Phân loại vải dựa theo nguồn gốc sợi dệt

- Có 3 loại vải:

• Vải sợi thiên nhiên: vải sợi bông, vải tơ tằm, vải lanh, vải len.
• Vải sợi hoá học: gồm hai loại là vải sợi nhân tạo (sợi visco, axetat) và vải sợi tổng hợp (sợi nilon, polieste).
• Vải sợi pha: vải bông pha sợi tổng hợp, vải tơ tằm pha sợi visco…

- Tính chất và cách nhận biết các loại vải:

• Vải sợi bông (cotton), vải tơ tằm (silk) mặc thoáng mát, dễ bị nhàu; khi đốt sợi vải, tro bóp dễ tan.
• Vải sợi nhân tạo (visco) mặc thoáng, ít nhàu hơn vải sợi bông; khi đốt sợi vải, tro bóp dễ tan.
• Vải sợi tổng hợp (polieste) mặc bí, không nhàu; khi đốt sợi vải, tro vón cục bóp không tan.

b. Phân loại vải dựa theo kiểu dệt

- Vải dệt thoi: hình thành do hai hệ thống sợi dọc và sợi ngang đan liên kết với nhau theo một quy luật nhất định như kiểu dệt vân điểm: vải phin, pôpơlin; theo kiểu dệt vân chéo: lụa chéo, kaki,…

(a) Kiểu dệt vân điểm

(b) Kiểu dệt vân chéo

- Vải dệt kim: hình thành từ một hoặc nhiều hệ thống sợi đan ngang hoặc đan dọc thành vải nhờ kim tạo vòng sợi.

• Vải đan ngang theo kiểu dệt trơn: mỗi hàng vòng do một sợi tạo nên: vòng nọ nối tiếp vòng kia.
• Vải đan dọc theo kiểu dệt trico: mỗi hàng vòng do nhiều hệ thống sợi tạo nên; trên mỗi hàng, mỗi sợi chỉ tạo một vòng sợi.

(a) Kiểu dệt trơn

(b) Kiểu dệt trico

- Ngoài hai loại vải trên còn có loại vải không dệt như vải “nỉ”, được tạo thành bằng cách nén nguyên liệu dưới nhiệt độ và áp suất cao.

1.1.2. Phụ liệu may

• Vật liệu liên kết: chỉ
• Vật liệu dựng: vải dựng, keo dựng (mếch)
• Vật liệu để gài: khuy, khoá, móc, dây kéo, dây chun
• Vật liệu để trang trí: đăng ten, ru băng, hạt cườm

1.2.1. Các loại dụng cụ cắt may

- Dụng cụ đo: Thước dây (150cm), thước gỗ (50cm)

- Dụng cụ vẽ, sang dấu: 

• Phấn thợ may, bút chì vạch
• Dụng cụ sang dấu

- Dụng cụ cắt: Kéo to, kéo vừa, kéo nhỏ, kéo bấm

- Dụng cụ khâu tay: 

• Kim khâu, gối cắm kim, đê
• Dụng cụ xâu kim, tháo chỉ

- Dụng cụ là: Bàn là, gối là, cầu là hoặc chân là

1.2.2. Bảo quản dụng cụ cắt may

• Thước dây: giữ thước không bị xoắn, nhàu; khi dùng xong phải treo ở nơi cố định.
• Thước gỗ: giữ thước không bị sứt, gãy.
• Phấn may: để phấn ở nơi quy định, tránh làm vỡ phấn.
• Kéo: giữ cho lưỡi kéo luôn sắc, 2 mũi kéo khít để cắt vải gọn và chính xác; không dùng kéo cắt vải để cắt giấy, cắt dây. Dùng xong, để kéo đúng chỗ quy định.
• Kim khâu: giữ mũi kim luôn nhọn, sắc, tránh rơi vãi gây nguy hiểm.
• Bàn là điện: chú ý điều chỉnh nấc nhiệt độ phù hợp với loại vải; khi dùng xong để đúng chỗ quy định.

Câu 1: Có thể phân loại vải dựa trên cơ sở nào?

Gợi ý làm bài

- Người ta có thể phân loại vải dựa trên nguồn gốc, các loại vải lụa, len, dạ… được bắt nguồn từ sợi thiên nhiên hoặc nhân tạo

- Phân loại theo cách dệt: dệt thẳng sợi như vải phin, pôpơlin…; Dệt chéo sợi như chéo go, kaki, lụa chéo… Dệt vòng như vải dệt kim, thun, mút.

Câu 2: Dựa vào kiến thức đã học ở lớp sáu và nguồn gốc sợi dệt, em hãy kể tên các loại vải chính dùng để may trang phục.

Gợi ý làm bài

- Vải sợi thiên nhiên: gồm có vải sợi bông (cotton), vải sợi tơ tằm (sik), vải lanh… mặc thoáng mát, dễ bị nhàu.

- Vải sợi hoá học:

• Vải sợi nhân tạo: mặc thoáng, ít nhàu.
• Vải sợi tổng hợp: mặc bí, không nhàu.
• Vải sợi pha: bền đẹp, ít nhàu, mặc thoáng mát.

Câu 3: Dựa vào gợi ý ở hình 8, kết hợp với hiểu biết của bản thân, em hãy nêu tên những phụ liệu cần thiết dùng trong may mặc.

Gợi ý làm bài

- Vật liệu liên kết: chỉ, vải dựng

- Vật liệu dựng: vải dựng, keo dựng (mếch).

- Vật liệu để gài: khuy, khoá, móc, dây kéo, dây chun.

- Vật liệu để trang trí: đăng ten, ru băng, hạt cườm.

Câu 4: Theo em, cần bảo quản từng loại dụng cụ cắt may như thế nào?

Gợi ý làm bài

- Dụng cụ đo:

• Thước gỗ đẹp: Giữ thước thật thẳng; tránh làm rơi, thước dễ mẻ, gãy.
• Thước dây: Dùng xong phải treo ở nơi cố định, tránh làm thước bị xoắn dãn do nóng, ẩm.

- Dụng cụ vẽ, sang dấu: để phấn ở nơi quy định, tránh làm vỡ phấn.

- Dụng cụ cắt: cần giữ cho lưỡi kéo luôn sắc, hai mũi kéo khít để cắt vải gọn và chính xác, không dùng kéo để cắt giấy và các loại dây. Làm xong để đúng nơi quy định.

- Dụng cụ khâu tay: phải giữ mũi kim sắc, không gỉ, tránh rơi vãi gây nguy hiểm.

- Dụng cụ là (ủi): khi là nhớ điều chỉnh nấc nhiệt độ cho phù hợp với loại vải. Khi ngừng là phải đựng bàn là và đặt vào nơi quy định để tránh cháy chăn, cầu là…

Sau khi học xong bài này các em cần ghi nhớ các nội dung:

• Vật liệu may bao gồm các loại vải và các phụ liệu.
• Cần lựa chọn vải và phụ liệu may phù hợp với kiểu trang phục và bảo quản đúng kĩ thuật.
• Cần lựa chọn dụng cụ cắt may có chất lượng tốt, bảo quản cẩn thận để sử dụng chúng co hiệu quả.