Sinh học 9 Bài 58: Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên

Tài nguyên thiên nhiên là nguồn vật chất sơ khai được hình thành và tồn tại trong tự nhiên mà con người có thể sử dụng trong cuộc sống.

1.1. Các dạng tài nguyên thiên nhiên chủ yếu

- Có 3 dạng tài nguyên:

+ Tài nguyên tái sinh: Có khả năng phục hồi khi sử dụng hợp lí.

+ Tài nguyên không tái sinh: Là dạng tài nguyên sau 1 thời gian sử dụng sẽ bị cạn kiệt.

+ Tài nguyên năng lượng vĩnh cửu: Là tài nguyên sử dụng mãi mãi, không gây ô nhiễm môi trường.

• Tài nguyên sinh vật và môi trường

• Tài nguyên đất

• Tài nguyên nước

• Tài nguyên khoáng sản

Là hình thức sử dụng vừa đáp ứng nhu cầu sử dụng tài nguyên của xã hội hiện tại, vừa bảo đảm duy trì dài lâu các nguồn tài nguyên cho các thế hệ sau

a. Sử dụng hợp lí tài nguyên đất

- Vai trò của tài nguyên đất:

• Môi trường để sản xuất lương thực, thực phẩm nuôi sống con người.
• Nơi để xây nhà, các khu công nghiệp, làm đường giao thông
• Sử dụng hợp lí tài nguyên đất làm cho đất không bị thoái hóa

- Biện pháp:

• Các hoạt động chống xói mòn, chống khô hạn, chống nhiễm mặn
• Nâng cao độ phì nhiêu của đất

- Thự vật đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ đất: Trên các vùng đất dốc, những nơi có thực vật bao phủ và làm ruộng bậc thang có thể góp phàn chống xói mòn đất vì: trên những vùng đó nước chảy trên mặt đất luôn va vào gốc cây và lớp thảm mục trên mặt đất nên chảy chậm lại. Do vậy, rừng có vai trò quan trọng trong việc hạn chế xói mòn đất, nhất là xói mòn trên sườn đất dốc.

+ Ngoài ra thực vật có vai trò cải tạo và giữ nước, tăng độ phì nhieu cho đất.

b. Sử dụng hợp lí tài nguyên nước

- Vai trò của tài nguyên nước:

• Nước là nhu cầu không thể thiếu của mọi sinh vật trên Trái Đất.
• Yếu tố quyết định chất lượng môi trường sống của con người.

+ Nguyên nhân gây ô nhiễm nước và cách khắc phục:

• Các sông, cống nước thải ở thành phố, dòng chảy bị tắc và do xả rác bẩn xuống sông. Khắc phục bằng cách khơi thông dòng chảy.
• Ao hồ ô nhiễm do rác thải sinh hoạt, sản xuất. Khắc phục: Không vứt rác thải bừa bãi xuống ao, hồ
• Biển bị dầu loang từ các vụ tai nạn tàu thủy … Khắc phục: Hạn chế đến mức tối đa các vụ tai nạn. Triển khai công tác cứu hộ kịp thời. Không đổ rác thải xuống sông

+ Hậu quả của việc thiếu nước:

• Nguyên nhân gây bệnh tật do mất vệ sinh.
• Ảnh hưởng tới mùa màng do hạn hán.
• Không đủ nước uống cho các đàn gia súc …

c. Sử dụng hợp lí tài nguyên rừng 

- Vai trò của tài nguyên rừng

• Cung cấp nhiều loại lâm sản quý như gỗ, củi, thuốc nhuộm, thuốc chữa bệnh …
• Có vai trò quan trọng trong việc điều hòa khí hậu

• Góp phần ngăn chặn nạ lũ lụt, xói mòn đất …
• Ngôi nhà chung của các loài động vật và vi sinh vật
• Nguồn gen quý giá góp phần rất quan trọng trong việc giữ cân bằng sinh thái của Trái Đất.

- Biện pháp:

• Khai thác hợp lí, kết hợp trồng bổ sung.

• Thành lập khu bảo tồn thiên nhiên.

Bài 1: Tài nguyên tái sinh và không tái sinh khác nhau như thế nào?

Hướng dẫn giải: 

Tài nguyên không tái sinh là nguồn tài nguyên sau khi khai thác và sử dụng bị cạn kiệt dần, không có khả năng phục hồi. Tài nguyên không tái sinh gồm khí đốt thiên nhiên, than đá, dầu lửa. Tài nguyên tái sinh là nguồn tài nguyên sau khi khai thác và sử dụng hợp lí có thể phục hồi, đó là nguồn tài nguyên nước, tài nguyên đất, tài nguyên biển, tài nguyên sinh vật.

Bài 2: Vì sao phải sử dụng tiết kiệm và hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên?

Hướng dẫn giải: 

Tài nguyên không phải là vô tận, không đáp ứng hết được mọi nhu cầu sử dụng của con người. Nếu chúng ta không sử dụng chúng một cách hợp lí thì không thể duy trì chúng lâu dài cho thế hệ con cháu mai sau. Vì vậy để đáp ứng được nhu cầu sử dụng tài nguyên của xã hội hiện tại và duy trì lâu dài các nguồn tài nguyên cho các thế hệ con cháu mai sau cần phải sử dụng tiết kiện và hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Câu 1: Nguồn năng lượng như thế nào được gọi là nguồn năng lượng sạch?

Câu 2: Sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên rừng có ảnh hưởng như thế nào tới các nguồn tài nguyên khác như tài nguyên đất và nước?

Câu 3: Sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên là như thế nào?

Câu 4: Nguồn tài nguyên thiên nhiên không phải là vô tận. Chúng ta khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên như thế nào để phát triển bền vững?

Câu 1: Việc khai thác, vận chuyển và sử dụng không hợp lí các khoáng sản sẽ

A. làm mất đất, mất rừng.

B. gây ô nhiễm môi trườngođất, nước và không khí.

C. làm mất cân bằng sinh thái.

D. cả A, B và C.

Câu 2: Những tài nguyên nào sau đây có nguồn gốc từ thực vật?

A. Đồng, chì, sắt, kẽm.

B. Dầu mỏ, than đá, khí đốt tự nhiên.

C. Cát, sỏi, đá.

D. Năng lượng vĩnh cửu.

Câu 3: Tài nguyên nào sau đây được bảo vệ sẽ có vai trò rất quan trọng trong việc bảo vệ đất, nước và các tài nguyên sinh vật khác?

A. Động vật.

B. Rừng.

C. Khoáng sản

D. Không phải A và B.

Câu 4: Điền từ, cụm từ phù hợp vào chỗ trống (...) trong các câu sau.

Tài nguyên không tái sinh là dạng tài nguyên sau một thời gian sử dụng sẽ bị ............(1) .......... (than đá, dầu mỏ, khí đốt tự nhiên...).
Tài nguyên tái sinh là dạng tài nguyên khi sử dụng ............(2)............sẽ có điều kiện phát triển phục hối (đất, nước, sinh vật).

Câu 5: Điền từ, cụm từ phù hợp vào chỗ trống (...) trong các câu sau.

Bảo vệ các khu rừng hiện có, kết hợp với trồng cây, gây rừng là biện pháp rất quan trọng nhằm.......... (1)..... và..............(2)........ môi trường đang bị suy thoái.
Ứng dụng công nghệ sinh học để bảo tồn các nguồn gen quý hiếm và lai tạo các giống sinh vật có năng suất cao, phẩm chất tốt là việc làm cần thiết và có hiệu quả để ..........(3)......... thiên nhiên.

- Sau khi học xong bài này các em cần nắm các yêu cầu sau

• Giúp hs phân biệt được 3 dạng tài nguyên thiên nhiên, nêu được tầm quan trọng và tác dụng của việc sử dụng hợp lí nguồn tài nguyên thiên nhiên và khái niệm phát triển bền vững.
• Rèn cho hs kĩ năng hoạt động nhóm, tổng hợp kiến thức và vận dụng vào thực tế.
• Giáo dục cho hs ý thức bảo vệ môi trường, giữ gìn nguồn tài nguyên thiên nhiên.