Công nghệ 9 Bài 8: Thực hành thay xích, líp

• Hộp dụng cụ sửa chữa xe đạp
• Đột, búa
• Kìm, cờ lê, tua vít, búa, đột, cối đột, giẻ lau, dầu hỏa, mỡ bôi trơn

a. Thay xích

- Chặt xích:

+ Xích thường được chế tạo để sử dụng với nhiều loại xe. Vòng xích lớn nhất vừa cho xe có cơ cấu điều chỉnh xích ở các loại xe dùng líp nhiều tầng, đĩa, nhiều tầng. Do vậy, khi lắp xích mới vào xe thông thường phải chặt ngắn xích cho vừa.

+ Quy trình chặt xích gồm 3 bước:

Bước 1: Tìm mắt khoá xích. Mỗi vòng xích chỉ có một mắt khoá xích, trên mắt khoá có một vòng khoá, vòng khoá này có thể tháo dời ra một cách dễ dàng.

Bước 2: Tháo mắt khoá xích.

• Tì một má kìm vào một bên mắt chốt khoá xích, má kìm còn lại tì vào miệng của vòng khoá và bóp kìm hoặc dùng tua vít cạy một bên của vòng khoá ra.
• Vòng khoá xích sẽ bật ra, nhấc tấm nối giữa hai chốt, đẩy hai chốt, mắt khoá xích dời hẳn ra, vòng xích bị tách.

Bước 3:

• Đo chiều dài của xích tính số mắt cần cắt bỏ cho vừa, kê chốt mắt xích cần đột lên cối đột.
• Đột tháo chốt mắt xích để tách dời phần cần bỏ.
• Chú ý: Mỗi lần chặt phải bỏ đi một số chẵn mắt xích.

- Thay xích:

Quy trình thay xích bao gồm 6 bước: 

Bước 1: Văn nới lỏng đai ốc trục bánh xe sau, đẩy bánh xe về phía trước, cho xích trùng hoàn toàn. Tháo xích ra khỏi đĩa, líp.

Bước 2: Tháo xích cũ ra khỏi xe bằng cách dùng kìm hoặc tua vít tháo mắt khoá xích.

Bước 3: Chặt xích mới cho vừa kích thước

Bước 4: Lắp gá xích vào đĩa và líp → lắp gá mắt khoá xích → kiểm tra độ dài cho phép của xích → Tháo xích ra khỏi đĩa để xích chùng lại → Lắp mắt khoá xích, sử dụng kim (ngược với trình tự tháo).

Bước 5: Lắp xích vào đĩa, líp và căng xích.

Bước 6: Kiểm tra và xiết chặt.

• Kiểm tra độ căng của xích bằng cách quay trục bàn đạp, xích chuyển động nhẹ, đều trơn, không căng quá là đạt yêu cầu.
• Dùng cờ lê xiết chặt đai ốc hai đầu trục.

b. Thay líp

- Thông thường chỉ tra dầu vào ổ líp mà ít khi lau dầu ổ líp. Chỉ tháo ổ líp khi líp bỉ hỏng.

- Biện pháp khắc phục:

+ Tạm thời: nhỏ ít dầu hoà hoặc xăng vào ổ líp rồi quay theo chiều ngược kim đồng hồ một lúc cho chất bẩn trôi ra, sau đó quay thuận chiều kim đồng hồ, nếu líp hết trượt cả thì đi được một thời gian.

+ Nếu nhỏ dầu không có kết quả thì phải tháo ổ líp tiến hành kiểm tra, sửa chữa hoặc thay cả líp.

- Quy trình thay líp bao gồm 4 bước:

Bước 1: Tháo bánh xe sau, tháo xích lấy bánh xe ra ngoài.

Bước 2: Tháo líp – tháo cả líp ra phải có dụng cụ chuyên dùng (vam) để tháo líp ra hoặc nếu không có vam thì dùng đột để tháo.

Bước 3: Lắp líp mới:

• Dùng tay văn líp vào moay - ơ cho chặt, sau đó lắp bánh xe, lắp xích vào đĩa và líp.
• Đạp bàn đạp hoặc quay bằng tay để xích chuyển động kéo líp xiết chặt vào moay-ơ.

Bước 4: Lắp bánh xe và căng lại xích.

Sau khi học xong bài này các em cần:

- Nắm được một số biện pháp kiểm tra líp và xích.

- Trình bày được cách thực hiện thay xích và líp.

- Vận dụng điều chỉnh xích và líp vào trong thực tế.