Giải bài tập SBT Địa lí 12 Bài 9: Thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa

Cho biết những biểu hiện về tính chất nhiệt đới ẩm của khí hậu nước ta. Giải thích nguyên nhân:

- Biểu hiện

- Nguyên nhân

Phương pháp giải

Cần nắm rõ kiến thức về tính chất nhiệt đới ẩm của khí hậu nước ta: 

- Biểu hiện: tính chất nhiệt đới, lượng mưa lớn, độ ẩm không khí cao, gió mùa

- Nguyên nhân:

+ Nằm trong vùng nội chí tuyến

+ Các khối khí di chuyển qua biển 

+ Nằm trong vùng hoạt động mạnh mẽ của gió mùa.

Gợi ý trả lời

Biểu hiện và nguyên nhân tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa của khí hậu nước ta:

- Biểu hiện:

+ Tính chất nhiệt đới: Tổng bức xạ lớn, cân bằng bức xạ dương khiến cho nhiệt độ trung bình năm cao. Nhiệt độ trung bình năm trên toàn quốc đều lớn hơn 2000C (trừ vùng núi cao), nhiều nắng, tổng số giờ nắng tùy nơi từ 1400-3000 giờ/năm.

+ Lượng mưa lớn, trung bình năm từ 1500-2000mm, ở sườn đón gió biển và các khối núi cao có thể lên đến 3500-4000mm; độ ẩm không khí cao, trên 80%, cân bằng ẩm luôn luôn dương.

+ Gió mùa: Có các loại gió hoạt động theo mùa (gió mùa mùa đông, gió mùa mùa hạ) và gió Tín phong thổi xen kẽ giữa hai mùa gió.

- Nguyên nhân:

+ Nước ta nằm trong vùng nội chí tuyến, góc nhập xạ lớn và mọi nơi trong năm đều có 2 lần Mặt trời lên thiên đỉnh.

+ Các khối khí di chuyển qua biển đã mang lại cho nước ta lượng mưa lớn.

+ Nằm trong vùng hoạt động mạnh mẽ của gió mùa.

Dựa vào kiến thức đã học trong bài, hoàn thành bảng sau:

Phương pháp giải

Cần nắm rõ kiến thức về gió mùa đông và gió mùa hạ ở các tiêu chí:

- Nguồn gốc

- Thời gian hoạt động

- Hướng gió

- Phạm vi hoạt động

- Hệ quả 

Gợi ý trả lời

Dựa vào bảng số liệu sau:

a) Nhận xét sự thay đổi nhiệt độ từ Bắc vào Nam.

b) Giải thích:

- Tại sao nhiệt độ trung bình năm lại tăng dần từ Bắc vào Nam?

- Tại sao nhiệt độ trung bình tháng I ở các địa điểm lại chênh lệch ít hơn nhiệt độ trung bình tháng VII?

Phương pháp giải

a) Dựa vào các số liệu đã cho để so sánh nhiệt độ trung bình ở các nơi, từ đó nhận xét sự thay đổi nhiệt độ từ Bắc vào Nam: nhiệt độ trung bình năm, trung bình tháng I, trung bình tháng VII 

b) - Để giải thích nhiệt độ trung bình năm lại tăng dần từ Bắc vào Nam, cần ghi nhớ: tác động của gió mùa Đông Bắc  

- Để giải thích nhiệt độ trung bình tháng I ở các địa điểm lại chênh lệch ít hơn nhiệt độ trung bình tháng VII, dựa vào:

+ Tác động mạnh của gió mùa Đông Bắc

+ Tác động mạnh của gió mùa Tây Nam 

Gợi ý trả lời

a) Nhận xét: Nhiệt độ có sự tăng dần từ Bắc vào Nam

- Nhiệt độ trung bình năm: Hà Nội (21,2⁰C) thấp hơn 5,9⁰C so với TP. Hồ Chí Minh (27,1⁰C)

- Nhiệt độ trung bình tháng I: Hà Nội (16,4⁰C) thấp hơn 9,4⁰C so với TP. Hồ Chí Minh (25,8⁰C)

- Nhiệt độ trung bình tháng VII ở các địa điểm ít chênh lệch từ Bắc vào Nam, đều ở ngưỡng 27-29⁰C

  b) Giải thích:

- Nhiệt độ trung bình năm tăng dần từ Bắc vào Nam do: Càng vào Nam tác động của gió mùa Đông Bắc (lạnh, khô) càng suy yếu và càng vào Nam càng gần xích đạo hơn nên góc nhập xạ lớn hơn khiến lượng nhiệt nhận được lớn hơn.

- Nhiệt độ trung bình tháng I ở các địa điểm chênh lệch ít hơn nhiệt độ trung bình tháng VII vì:

+ Tháng I: Miền Bắc chịu tác động mạnh của gió mùa Đông Bắc (lạnh, khô) nên nhiệt độ thấp <180C: Lạng Sơn (13,3⁰C), Hà Nội (16,4⁰C).

Khi di chuyển xuống phía nam, gió mùa Đông Bắc suy yếu dần, bớt lạnh hơn và hầu như bị chặn lại ở dãy Bạch Mã. Từ Đà Nẵng trở vào, Tín Phong bán cầu Bắc (khô, nóng) cũng thổi theo hướng đông bắc chiếm ưu thế nên các địa điểm phía Nam vẫn có nền nhiệt cao >200C: Đà Nẵng (21, 3⁰C), TP Hồ Chí Minh (25,8⁰C).

+ Tháng VII: Cả nước đều chịu tác động mạnh của gió mùa Tây Nam (xuất phát từ áp cao cận chí tuyến bán cầu Nam) tính chất nóng, ẩm nên nhiệt độ có sự đồng nhất cao hơn.

Dựa vào bảng số liệu sau:

Hãy cho biết:

- Điểm giống nhau của 3 địa điểm trên về lượng mưa, lượng bốc hơi và cân bằng ẩm

- Hãy sắp xếp theo thứ tự nhỏ dần về lượng mưa, lượng bốc hơi, cân bằng ẩm của 3 địa điểm trên và giải thích nguyên nhân tại sao có sự khác biệt đó.

+ Về lượng mưa:

+ Về lượng bốc hơi:

+ Về cân bằng ẩm:

+ Nguyên nhân:

Phương pháp giải

- Dựa vào kĩ năng phân tích số liệu để chỉ ra điểm giống nhau cũng như giải thích nguyên nhân tại sao có sự khác biệt của 3 địa điểm về:

+ Lượng mưa

+ Lượng bốc hơi

+ Cân bằng ẩm

Gợi ý trả lời

- Điểm giống nhau của 3 địa điểm trên về lượng mưa, lượng bốc hơi và cân bằng ẩm:

+ Lượng mưa đều lớn, đạt chỉ tiêu khu vực nhiệt đới ẩm, đạt trên 1600mm

+ Lượng bốc hơi đều tương đối lớn, đạt trên 900mm

+ Cân bằng ẩm đều dương

- Sắp xếp theo thứ tự nhỏ dần về lượng mưa, lượng bốc hơi, cân bằng ẩm của 3 địa điểm trên và giải thích sự khác biệt:

+ Về lượng mưa:

• Huế có lượng mưa lớn nhất do nằm ở sườn đón gió mùa Đông Bắc, gió Tín phong Bắc bán cầu qua biển, chịu ảnh hưởng mạnh của bão, dải hội tụ nhiệt đới,…
• TP. Hồ Chí Minh có lượng mưa lớn thứ hai do đón trực tiếp gió mùa mùa hạ ở cả hai nguồn gốc: gió từ Bắc Ấn Độ Dương và gió Tín phong NBC vượt xích đạo và chịu ảnh hưởng dải hội tụ nhiệt đới dài ngày cả ở đầu mùa và cuối mùa hạ.
• Hà Nội có lượng mưa ít do chịu tác động của gió mùa Đông Bắc mạnh nên có mùa đông lạnh, ít mưa làm lượng mưa cả năm thấp hơn Huế và TP. Hồ Chí Minh.

+ Về lượng bốc hơi:

• TP. Hồ Chí Minh có lượng bốc hơi cao nhất do quanh năm chịu tác động của khối không khí nóng, đặc biệt vào tháng XI-IV năm sau chịu tác động của gió Tín phong Bắc bán cầu (nóng, khô); càng gần xích đạo góc nhập xạ tăng, lượng nhiệt nhận được lớn và làm bốc hơi tăng mạnh…
• Huế và Hà Nội đều có thời gian chịu tác động mạnh của gió mùa Đông Bắc (lạnh, khô) nên nhiệt độ thấp, bốc hơi ít hơn.

+ Về cân bằng ẩm:

• Huế có cân bằng ẩm cao nhất do lượng mưa lớn nhất và lượng bốc hơi nhỏ nhất
• Hà Nội có cân bằng ẩm cao thứ hai mặc dù lượng mưa thấp nhưng lượng bốc hơi lại nhỏ
• TP.Hồ Chí Minh có cân bằng ẩm nhỏ nhất mặc dù lượng mưa lớn nhưng lượng bốc hơi lại rất lớn