Giải SBT Sinh 12 Bài 39: Biến động số lượng cá thể của quần thể sinh vật

Sức sinh sản, mức độ tử vong, xuất cư và nhập cư của quần thể tăng và giảm phụ thuộc vào những yếu tố nào ?

Phương pháp giải

Dựa vào kiến thức đã học có thể nêu một số yếu tố như: nguồn sống, tiềm năng sinh học của loài, cấu trúc tuổi,.....

Hướng dẫn giải

Sức sinh sản, mức độ tử vong, xuất cư và nhập cư của quần thể sinh vật thay đổi tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố như :

- Nguồn sống có trong môi trường (thức ăn, nơi ở..).

- Tiềm năng sinh học của loài (loài có tiềm năng sinh học cao sử dụng hết ít nguồn sống nhưng sức sinh sản lớn, ngược lại loài có tiềm năng sinh học thấp sử dụng nhiều nguồn sống nhưng sức sinh sản thấp).

- Cấu trúc tuổi (quần thể có nhiều cá thể ở tuổi sinh sản).

- Mùa sinh sản, mùa di cư (cá thể từ nơi khác tới sống trong quần thể hoặc từ quần thể tách ra sống ở nơi khác).

Vì sao nhiều quần thể sinh vật không tăng kích thước theo tiềm năng sinh học ?

Phương pháp giải

Do quần thể chịu tác động của môi trường khi môi trường không thuận lợi thì quần thể không thể tăng trưởng

Hướng dẫn giải

Nhiều quần thể sinh vật không tăng kích thước theo tiềm năng sinh học là do trong thực tế, điều kiện ngoại cảnh không phải lúc nào cũng hoàn toàn thuận lợi cho sự tăng trưởng của quần thể. Các cá thể trong quần thể cạnh tranh nhau giành nguồn sống và ngay cả trong điều kiện thuận lợi nhất thì di cư và tử vong luôn xảy ra.

Người ta thả một số cá thể thỏ vào một đồng cỏ, lúc đầu số lượng thỏ tăng nhanh nhưng sau đó tăng chậm lại và càng về sau số lượng thỏ càng ít thay đổi.

- Hãy nêu các nguyên nhân dẫn tới số lượng thỏ tăng nhanh ở giai đoạn đầu.

- Những nguyên nhân nào làm giảm dần mức độ tăng số cá thể thỏ ?

Phương pháp giải

Một số guyên nhân dẫn tới số lượng thỏ tăng nhanh và giảm dần: điều kiện môi trường, cạnh tranh giữa các cá thể

Hướng dẫn giải

- Nguyên nhân dẫn tới số lượng thỏ tăng nhanh ở giai đoạn đầu là do nguồn sống dồi dào, nơi ở rộng rãi...môi trường chưa bị ô nhiễm tạo điều kiện thuận lợi cho sức sinh sản của quần thể tăng cao. Số cá thể mới sinh ra cao hơn số tử vong

- Nguyên nhân làm giảm dần mức độ tăng số cá thể thỏ là do khi số lượng cá thể của quần thể tăng nhanh sẽ khai thác ngày càng nhiều nguồn sống từ môi trường, dẫn tới sự thiếu hụt nguồn sống. Quần thể trở nên thiếu thức ăn, nơi ở ngày càng chật chội, chất thải ngày một nhiều..dẫn tới dịch bệnh, sự cạnh tranh giữa các cá thể tranh giành nhau thức ăn, nơi ở... ngày một gay gắt. Trong điều kiện sống khó khăn, sức sinh sản của quần thể giảm dần và mức độ tử vong tăng lên.

Một nhà sinh thái học nghiên cứu kích thước quần thể côn trùng nhện vuốt bám ven một dòng sông, trong một khu rừng nhiệt đới bằng phương pháp “bắt, đánh dấu, thả và bắt lại...”. Lần nghiên cứu đầu tiên, ông dự đoán quần thể nhện có 8 cá thể trong khu vực nghiên cứu. Tới lần nghiên cứu sau, ông sử dụng cùng một phương pháp, sau khi tính toán, ông cho rằng kích thước quần thể nhện là 50. Hãy đưa ra giả thuyết giải thích vì sao kích thước quần thể nhện lần nghiên cứu sau lại cao hơn nhiều lần turớc. Mặc dù, thời gian giữa hai lần nghiên cứu là rất ngắn, không đủ cho chu kì sinh sản của loài nhện đó. Hãy cho biết những yếu tố nào ảnh hưởng trực tiếp tới kích thước của quần thể sinh vật.

Phương pháp giải

Các yếu tố tác động đến kích thước quần thể:

- Mức độ sinh sản

- Nhập cư

- Mức độ tử vong

- Xuất cư

Hướng dẫn giải

Kích thước quần thể phụ thuộc vào 4 yếu tố: 2 yếu tố làm tăng số cá thể là mức độ sinh sản và nhập cư, 2 yếu tố làm giảm sô cá thể là mức độ tử vong và xuất cư. Trong trường hợp này, loại trừ khả năng tăng mức độ sinh sản thì câu trả lời là do hiện tượng nhập cư gây nên.