Soạn bài Bến quê Ngữ văn 9 đầy đủ

Nhân vật Nhĩ trong truyện ngắn này ở vào một cảnh ngộ éo le, ngặt nghèo:

- Nhân vật Nhĩ được nhà văn miêu tả là đã được đi rất nhiều nơi trên thế giới này nhưng về gần cuối đời thì mắc phải căn bệnh nặng khiến anh chỉ có thể nằm trên giường, căn bệnh ác khiến anh gần như bị liệt toàn thân và sự sống của anh đã gần cạn kiệt. Anh không thể nào tự mình dịch chuyển được dù chỉ là nửa người trên giường bệnh.

- Cũng chính lúc này đây, Nhĩ mới phát ra cái bãi bồi màu mỡ ngay bên kia sông, nơi bên quê thân thuộc đó, vẻ đẹp bình dị mà hết sức quyến rũ.  

- Nhà văn Nguyễn Minh Châu đã phát hiện được những bài học ý nghĩa về cuộc đời, rút ra được những triết lý ý nghĩa về cuộc sống, nhận thấy rằng cuộc sống và số phận con người chứa đầy những điều bât thường, những nghịch lí, ngẫu nhiên... tất cả vượt ra ngoài những dự định, và ước muốn, cả những hiểu biết và toan tính của con người.

Qua khung cửa sổ, Nhĩ phát hiện ra vẻ đẹp trước đây dù có đi khắp nơi trên thế giới, anh cũng không thấy được:

- Khao khát của Nhĩ những ngày cuối đời chỉ đơn giản là được đến bên bến bờ kia sông nhưng không thực hiện được, từ đó cho thấy mong muốn ấy chính là sự thức tỉnh giá trị bền vững, bình thường và sâu xa của cuộc sống, những giá trị thường bị bỏ quên.

- Không gian có chiều sâu và bề rộng "những bông bằng lăng ngay phía ngoài cửa sổ đến con sông Hồng màu đỏ nhạt lúc đã vào thu, vòm trời và bãi bồi bên kia sông".

- Cảnh đẹp bình dị gần gũi ngay xung quanh Nhĩ nhưng phải tới cuối đời, khi nằm trên giường bệnh anh mới nhận ra.

Phân tích sự miêu tả tâm lí nhân vật Nhĩ:

- Nhằm thể hiện được những triết lí về cuộc đời của nhà văn qua nhân vật Nhĩ cho nên tác giả đã xây dựng nhân vật Nhĩ trong một hoàn cảnh vô cùng đặc biệt, giáp ranh giữa sự sống và cái chết để chiêm nghiệm một triêt lí về đời người.

- Nhĩ suy nghĩ về lẽ sống, về cuộc đời, về những người cụ thể như vợ, con, chính cuộc đời mình:

+ Khi Nhĩ nằm bệnh liệt giường thì mới nhận ra được vẻ đẹp gần gũi trong cuộc sống ở nơi mình sống đó chính là bãi bồi bên kia sông. Đó chính là sự thức thức tỉnh của Nhĩ về vẻ đẹp bên kia bãi bồi tô đậm hình ảnh đứa con mải chơi không thấy bãi bồi hấp dẫn.

+ Mọi cảnh vật trước mắt Nhĩ trở nên đẹp, khi Nhĩ sắp từ giã cõi đời.

+ Hình ảnh người vợ gầy guộc với sự tần tảo là " nơi nương tựa" cho cả gia đình.

+ Là tình yêu với cuộc sống, được trải nghiệm qua cuộc đời nhiều thăng trầm.

+ Nhĩ suy nghĩ về Liên: anh nhận ra tất cả sự tần tảo, đức hi sinh thầm lặng của vợ.

+ Nhĩ khao khát được đặt chân tới bãi bồi bên kia sông.

Ở đoạn kết, tác giả đã tập trung miêu tả chân dung và cử chỉ của nhân vật Nhĩ với vẻ rất khác thường:

- Chân dung và cử chỉ của nhân vật Nhĩ được nhà văn miêu tả như sau: "Anh đang cố thu nhặt hết mọi chút sức lực cuối cùng còn sót lại để đu mình nhô người ra ngoài, giơ một cánh tay gầy guộc ra phía ngoài cửa sổ khoát y như đang khẩn thiết ra hiệu cho một người nào đó”.

- Nhân vật Nhĩ ý thức được sự sống của bản thân mình nên anh luôn hối hả nhắc nhở người con trai đừng bỏ lỡ những chuyến đò trong ngày.

- Đây là ý muốn thức tỉnh mọi người về những cái vòng vèo, chùng chình để nhắn tới những giá trị đích thực vốn rất giản dị, gần gũi và bền vững.

Các hình ảnh trong bài mang tính đa nghĩa, nghĩa thực và nghĩa biểu tượng:

- Tác giả đã liệt kê những hình ảnh cuối cùng còn sót lại nhằm nhấn mạnh rằng thời gian của nhân vật Nhĩ không còn nhiều nữa. Những bông hoa bằng lăng cuối mùa, tiếng những tảng đất lở ở bờ sông bên này đổ ụp vào giấc ngủ của Nhĩ lúc gần sáng… nhân vật Nhĩ đang đi tới những ngày cuối cùng.

- Hình ảnh bãi bồi, bến sông ngoài ý nghĩa thực còn là vẻ đẹp đời sống bình dị, gần gũi, thân thuộc rộng ra là quê hương, xứ sở.

- Đứa con trai ham chơi gợi ý nghĩa về sự chùng chình, vòng vèo trong đời sống của con người.

- Hành động, cử chỉ Nhĩ cuối truyện thể hiện sự thức tỉnh cũng như nguyện vọng của Nhĩ muốn con thực hiện ước nguyện của mình.

- Đoạn văn thể hiện chủ đề là: "Không khéo rồi thằng con trai lại trễ mất chuyển đò trong ngày, Nhĩ nghĩ một cách buồn bã, con người ta trên đường đời thật khó tránh đửợc những cái điều vòng vèo hoặc chùng chình, vả lại nó đã thấy có cái gì đáng hấp dần ở bên kia sông đâu? Họa chăng chỉ có anh đã từng trải, đã từng in gót chân khắp mọi chân trời xa lạ mới nhìn thấy hết sự giàu có lẫn mọi vẻ đẹp của một cái bãi bồi sông Hồng ngay bờ bên kia, cả trong những nét tiêu sơ, và cái điều riêng anh khám phá thấy giống như một niềm say mê pha lẫn với nỗi ân hận đầu đời, lời lẽ không bao giờ giải thích hết”.

-> Tác giả nhắc nhở con người cần thức tỉnh để nhìn nhận đúng đường hướng cần phải đi. Khẳng định giá trị bền vững vẫn luôn tồn tại trong những điều bình dị, gần gũi nhất.

Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của tác giả trong đoạn đầu đặc sắc:

- Hình ảnh thiên nhiên giàu tính biểu tượng:

+ Vẻ đẹp thơ mộng của bãi bồi bên kia sông được nhà văn miêu tả cụ thể, chi tiết nhằm nhấn mạnh tình yêu quê hương của nhân vật Nhĩ.

+ Những bông hoa bằng lăng đậm sắc hơn giống như chút sức lực cuối cùng của Nhĩ cố đặt chân tới bãi bồi bên kia sông.

- Nêu cảm nghĩ về đoạn văn đã cho như sau: Qua đoạn văn trên cho thấy nhà văn Nguyễn Minh Châu muốn người đọc rút ra được bài học ý nghĩa về cuộc đời qua nhân vật Nhĩ, những dòng suy nghĩ ấy đã đánh thức trong mỗi người đọc về nghịch lý của cuộc sống, con người ta trong cuộc sống sẽ gặp phải những vòng vèo, chùng chình khiến ta lãng quên mất những giá trị hạnh phúc, những vẻ đẹp bình dị mà bền lâu ở ngay xung quanh chúng ta như bãi bồi bên kia sông. Khi con trẻ, con người chỉ chăm chăm tìm kiếm những vẻ đẹp nơi phương xa mà không nhận ra chính gia đình, quê hương mình mới là những giá trị, những cái đẹp đích thực. Nhưng đến khi con người nhận ra được điều này thì đã muộn, cũng như Nhĩ, vì căn bệnh khiến liệt nửa người dưới mà anh không còn cơ hội để đặt chân lên bãi bồi bên kia sông nữa. Con trai anh là Tuấn cũng không thể giúp bố hoàn thành tâm nguyện cuối cùng.