Soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) Ngữ Văn 9 đầy đủ

188 lượt xem
Share

Bài soạn dưới đây định hướng cho các em làm những bài tập trong SGK của bài học Các phương châm hội thoại một cách chi tiết. Hy vọng rằng tài liệu giúp các em chuẩn bị bài, soạn bài thật tốt trước khi bước vào tiết học chính thức trên lớp. 

Mục lục nội dung

Soạn bài Các phương châm hội thoại (tiếp theo) Ngữ Văn 9 đầy đủ

1. Phương châm quan hệ

Thành ngữ “Ông nói gà, bà nói vịt” chỉ hiện tượng không thống nhất, không hiểu người khác nói gì dẫn đến tình trạng trật khớp, lệch lạc trong giao tiếp.

  • Để tránh tình trạng, khi hội thoại phải nói đúng đề tài giao tiếp, nói đúng vấn đề quan tâm.
  • Đó chính là phương châm quan hệ trong hội thoại.

2. Phương châm cách thức

2.1. Soạn câu 1 trang 21 SGK Ngữ Văn 9 đầy đủ

  • Thành ngữ “dây cà ra dây muống”, “lúng búng như ngậm hột thị” chỉ cách nói dài dòng, rườm rà, thiếu mạch lạc và không rõ ràng. Chúng khiến người nghe khó tiếp nhận thông tin.
  • Bài học giao tiếp : nói ngắn gọn, rành mạch, tránh mơ hồ.

2.2. Soạn câu 2 trang 21 SGK Ngữ Văn 9 đầy đủ

  • Câu trên có thể được hiểu theo hai cách tùy thuộc vào việc xác định cụm từ của ông ấy bổ nghĩa cho nhận định hay cho truyện ngắn. Nếu của ông ấy bổ nghĩa cho nhận định thì câu trên có thể hiểu là: Tôi đồng ý với những nhận định của ông ấy về truyện ngắn.
  • Nếu của ông ấy bổ nghĩa cho truyện ngắn thì câu trên có thể hiểu là: Tôi đồng ý với những nhận định của một (những) người nào đó về truyện ngắn của ông ấy (truyện ngắn do ông ấy sáng tác).

⟹ Như vậy trong giao tiếp, cần tuân thủ phương châm cách thức, tránh cách nói mơ hồ.

3. Phương châm lịch sự

  • Tuy cả hai người đều không có của cải, tiền bạc gì nhưng cả hai đều cảm nhận được tình cảm mà người kia đã dành cho mình, đặc biệt là tình cảm của cậu bé đối với ông lão ăn xin. Đối với một người ở vào hoàn cảnh bần cùng (đã già, đôi mắt đỏ hoe, nước mắt giàn giụa, đôi môi tái nhợt, áo quần tả tơi) cậu bé không hề tỏ ra khinh miệt, xa lánh mà vẫn có thái độ và lời nói hết sức chân tình, thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đến người khác.
  • Có thể rút ra được bài học: Trong giao tiếp, dù địa vị xã hội và hoàn cảnh của người đối thoại như thế nào đi nữa thì người nói cũng phải chú ý đến cách nói tôn trọng đối với người đó. Không phải vì cảm thấy người đối thoại thấp kém hơn mình mà dùng những lời lẽ thiếu lịch sự.

4. Luyện tập

4.1. Soạn câu 1 trang 23 SGK Ngữ Văn 9 đầy đủ

- Lời khuyên từ các câu tục ngữ :

  • a. Thái độ tôn trọng, lịch sự còn đáng quý hơn giá trị vật chất.
  • b. Lời nói phải nhã nhặn, lịch sự, không mất gì mà lại đạt hiệu quả.
  • c. Những người có học thức, hiểu biết thì không nên nói những lời làm người khác đau lòng.

   - Một số câu ca dao, tục ngữ tương tự :

  - Vàng thì thử lửa thử than,

   Chuông kêu thử tiếng, người ngoan thử lời.

       - Chẳng được miếng thịt miếng xôi

   Cũng được lời nói cho nguôi tấm lòng.

       - Chim khôn kêu tiếng rảnh rang,

   Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.

4.2. Soạn câu 2 trang 23 SGK Ngữ Văn 9 đầy đủ

- Biện pháp tu từ  liên quan đến phương châm lịch sự là: biện pháp nói giảm nói tránh.

- Ví dụ:

  •  Bạn chưa siêng học lắm.
  • "Bác đã đi rồi sao Bác ơi!"
  • "Bác Dương thôi đã thôi rồi.

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta".

4.3. Soạn câu 3 trang 23 SGK Ngữ Văn 9 đầy đủ

  • a. Nói dịu nhẹ như khen, nhưng thật ra là mỉa mai, chê trách là nói mát.
  • b. Nói trước lời mà người khác chưa kịp nói là nói hớt.
  • c. Nói nhằm châm chọc điều không hay của người khác một cách cô ý là nói móc.
  • d. Nói chen vào chuyện của người trên khi không được hỏi đến là nói leo.
  • e. Nói rành mạch, cặn kẽ, có trước có sau là nói ra đầu ra đũa.

Các từ ngữ trên chỉ những cách nói liên quan đến phương châm lịch sự (a, b, c, d) và phương châm cách thức (e).

4.4. Soạn câu 4 trang 23 SGK Ngữ Văn 9 đầy đủ

  • a. Cách diễn đạt “nhân tiện đây xin hỏi “ khi người nói muốn hỏi về một vấn đề không đúng đề tài đang trao đổi, tránh người nghe hiểu là mình không tuân thủ phương châm quan hệ. Cách diễn đạt này cũng thể hiện phương châm lịch sự.
  • b. Khi người nói phải nói một điều đụng chạm đến thể diện người đối thoại. Dùng những cách diễn đạt như: cực chẳng đã tôi phải nói, tôi nói điều này có gì không phải mong anh bỏ qua; biết là làm anh không vui, nhưng… ; xin lỗi, có thể anh không hài lòng nhưng tôi cũng phải thành thực mà nói… để giảm nhẹ sự khó chịu, tuân thủ phương châm lịch sự.
  • c. Những cách nói: đừng nói leo, đừng ngắt lời như thế, đừng nói cái giọng đó với tôi… báo hiệu cho người đối thoại biết là họ không tuân thủ phương châm lịch sự, buộc phải chấm dứt sự không tuân thủ đó.

4.5. Soạn câu 5 trang 23 SGK Ngữ Văn 9 đầy đủ

  • Nói băm, nói bổ: ăn nói bốp chát, thô bạo, xỉa xói với người khác (phương châm lịch sự).
  • Nói như đấm vào tai: nói khó nghe, khó chịu, trái ý với người khác (phương châm lịch sự).
  • Điều nặng tiếng nhẹ: nói trách móc, chì chiết (phương châm lịch sự).
  • Nửa úp nửa mở: nói mập mờ, ỡm ờ, không hết ý (phương châm cách thức).
  • Mồm loa mép giải: lắm lời, đanh đá, nói át người khác (phương châm lịch sự).
  • Đánh trống lảng: nói lái sang vấn đề khác, không muốn đề cập tới vấn đề đang trao đổi (phương châm quan hệ)
  • Nói như dùi đục chấm mắm cáy: nói không hay, không khéo, cộc lốc, thiếu tế nhị (phương châm lịch sự).
188 lượt xem
Share
Ngày:17/07/2020 Chia sẻ bởi:
TẢI VỀ XEM ONLINE

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM