Giải bài tập SBT Hóa 9 Bài 48: Luyện tập: Rượu etylic, axit axetic và chất béo

Có các chất sau: C₂H₅OH, CH₃COOH, CH₃COOC₂H₅, (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅.

a) Những chất nào tan nhiều trong nước ?

b) Những chất nào có phản ứng thủy phân ?

c) Những chất nào có thể chuyển đổi trực tiếp cho nhau ?

Hãy viết các phương trình hoá học.

Phương pháp giải

Xem tính chất của một số hợp chất hữu cơ trên.

Hướng dẫn giải

a) Các chất tan nhiều trong nước: C₂H₅OH, CH₃COOH.

b) Các chất có phản ứng thuỷ phân :

CH₃COOC₂H₅, (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅.

c) Các chất chuyển đổi cho nhau theo sơ đồ

C₂H₅OH + O₂ → CH₃COOH + H₂O

C₂H₅OH + CH₃COOH → CH₃COOC₂H₅ + H₂O

Phương pháp giải

Dựa vào tính tan của chất béo để giải thích. 

Hướng dẫn giải

a, b: Các hiện tượng đó được giải thích dựa trên cơ sở là dầu mỡ ăn ít tan trong nước lạnh, tan nhiều hơn trong nước nóng.

Phương pháp giải

Trong quá trình để bỗng rượu trong không khí có thể xảy ra phản ứng hóa học nào không? 

Hướng dẫn giải

Trong bỗng rượu còn một lượng nhỏ rượu (dung dịch rượu loãng). Khi để trong không khí, rượu bị chuyển thành axit axetic. Khi dùng bỗng rượu để nấu canh có một lượng nhỏ axit axetic tác dụng với rượu etylic tạo ra etyl axetat có mùi thơm

Phương pháp giải

Dựa vào tính chất vật lí (nhiệt độ sôi, tính tan...) và tính chất hóa học khác nhau giữa các chất. 

Hướng dẫn giải

a) Cho hỗn hợp tác dụng với CaO, sau đó chưng cất được rượu etylic. Chất rắn không bay hơi cho tác dụng với H₂SO₄, sau đó chưng cất thu được CH₃COOH.

b) Cho hỗn hợp tác dụng với CaCO_3, sau đó chưng cất được etyl axetat.

Chất rắn không bay hơi cho tác dụng với H₂SO₄, sau đó chưng cất thu được CH₃COOH.

Phương pháp giải

Cứ 1g chất béo khi bị oxi hóa hoàn toàn tỏa ra 38kJ

Vậy 15g chất béo khi bị oxi hóa hoàn toàn tỏa ra x kJ

→ x =?

Hướng dẫn giải

Cứ 1g chất béo khi bị oxi hóa hoàn toàn tỏa ra 38kJ

Vậy 15g chất béo khi bị oxi hóa hoàn toàn tỏa ra x kJ

→ x = 15.38/1 = 570kJ

Phương pháp giải

Lập hệ phương trình 2 ẩn là số mol hai chất hữu cơ trong A dựa vào số mol NaOH và số mol H₂.

Hướng dẫn giải

a) CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O    

CH₃COOC₂H₅ + NaOH → CH₃COONa + C₂H₅OH

2C₂H₅OH + Na → 2C₂H₅ONa + H₂

b) Gọi số mol CH₃COOH là x, số mol CH₃COOC₂H₅ là y.

Phương trình hoá học của phản ứng giữa axit và este với NaOH :

CH₃COOH + NaOH → CH₃COONa + H₂O    

  x mol          x mol

CH₃COOC₂H₅ + NaOH → CH₃COONa + C₂H₅OH

   y mol            y mol         y mol

Số mol NaOH phản ứng là: x + y = 300/1000 x 1 = 0,3 mol

Phương trình hoá học của phản ứng giữa rượu etylic với Na :

2C₂H₅OH + Na → 2C₂H₅ONa + H₂

     y           y/2

Ta có y/2 = 2,24 : 22,4 = 0,1 → y = 0,2

Thay y = 0,2 vào phương trình x + y = 0,3, ta có :

x = 0,3 - 0,2 = 0,1 (mol).

Vậy khối lượng axit axetic là: 60.0,1 = 6 (gam).

Khối lượng etyl axetat là: 88.0,2 = 17,6 (gam).

Khối lượng hỗn hợp là: 6 + 17,6 = 23,6 (gam).

Vậy % khối lượng axit axetic = 6/23,6 × 100% = 25,42%

% khối lượng etyl axetat là 100% - 25,42% = 74,58%.

Đốt cháy hoàn toàn 22,2 gam một hỗn hợp gồm este có công thức CH₃COOC_nH_2n+1 và ancol C_nH_2n+1OH, thu được 44 gam khí CO₂ và 19,8 gam H₂O. Hãy xác định công thức phân tử của este và ancol.

Phương pháp giải

Tìm số mol O trong hỗn hợp, viết phương trình hóa học, nhận xét sự chênh lệch số mol CO₂ và H₂O do ancol sinh ra

→ tính được số mol ancol

→ số mol O trong este

→ số mol este

→ M của ancol và este → n.

Hướng dẫn giải

Phương trình hóa học:

CH₃COOC_nH_2n+2 + (3n+4)/2 O₂ → (n+2)CO₂ + (n+2)H₂O

C_nH_2n+2OH + 3n/2O₂ → nCO₂ + (n+1)H₂O

Áp dụng định luật bảo toàn khối lượng :

⇒ 22,2 + mO₂ = 44 + 19,8 ⇒  mO₂ = 41,6g

Sau phản ứng: mO = 44/44 x 32 + 19,8/18 x 16 = 49,6g

Vậy khối lượng oxi có trong este và ancol là: 49,6 - 41,6 = 8 (gam).

Theo phương trình hoá học khi đốt cháy este thu được nCO₂ = nH₂O còn khi đốt cháy ancol số mol H₂O lớn hơn số mol CO₂.

⇒ nancol = nH₂O - nCO₂ = 1,1 - 1 = 0,1 mol

Vậy khối lượng oxi trong este là : 8 - 16.0,1 = 6,4g

⇒ n_este = 6,4 : 32 = 0,2 mol

⇒ 0,2.(n+2) + 0,1n = 1

⇒ 2n + 4 + n = 10 ⇒ n = 2

Vậy công thức phân tử của este và ancol lần lượt là CH₃COOC₂H₅ và C₂H₅OH.