Địa lí 12 Bài 11: Thiên nhiên phân hóa đa dạng

Thiên nhiên nước ta phân hóa rất đa dạng. Vậy đó là những kiểu phân hóa nào và cụ thể của từng kiểu phân hóa đã tác động đến thiên nhiên nước ta làm sao? Cùng eLib.vn đến với những kiến thức trọng tâm nhất trong bài thiên nhiên phân hóa đa dạng. Mời thầy cô và các bạn tham khảo.

Địa lí 12 Bài 11: Thiên nhiên phân hóa đa dạng

1. Tóm tắt lý thuyết

Lược đồ địa hình Việt Nam

1.1. Thiên nhiên phân hóa theo vĩ độ (Bắc – Nam)

Nguyên nhân chủ yếu làm cho thiên  nhiên nước ta phân hóa theo chiều Bắc- Nam.

  • Lãnh thổ kéo dài 15 vĩ tuyến.
  • Sự tăng lượng bức xạ mặt trời từ Bắc vào Nam.
  • Sự giảm sút ảnh hưởng gió mùa Đông Bắc từ Bắc vào Nam.

a. Phần lãnh thổ phía Bắc (từ dãy Bạch Mã trở ra).

Khí hậu:

  • Nhiệt đới ẩm gió mùa có mùa đông lạnh.
  • Nhiệt độ trung bình năm  từ  20- 250 c , có 2-3 tháng t0 < 18٥C
  • Biên độ nhiệt độ trung bình năm lớn.

Cảnh quan: tiêu biểu là đới rừng nhiệt đới gió mùa. Trong rừng thành phần loài nhiệt đới chiếm ưu thế, ngoài ra còn có các loài cây cận nhiệt, ôn đới, các loài thú có lông dầy như gấu, chồn…Vùng đồng bằng, mùa đông trồng được rau ôn đới.

b. Phần lãnh thổ phía Nam (từ dãy Bạch Mã trở vào).

Khí hậu:

  • Thiên nhiên mang sắc thái của khí hậu cận xích đạo gió mùa.
  • Nóng quanh năm, nhiệt độ trung bình năm trên 25oC , có 2 mùa mưa và khô.
  • Biên đô nhiệt trung bình năm nhỏ.

Cảnh quan thiên nhiên: tiêu biểu là đới rừng cận xích đạo gió mùa.Thành phần thực vật, động vật phần lớn thuộc vùng xích đạo và nhiệt đới

  • Thực vật: cây chịu hạn, rụng lá vào mùa khô, rừng thưa nhiệt đới khô (Tây Nguyên).
  • Động vật tiêu biểu vùng nhiệt đới và xích đạo như voi, hổ, báo, bò rừng, trăn, rắn, cá sấu …

1.2. Thiên nhiên phân hóa theo kinh độ (Đông – Tây)

Từ Đông sang Tây, thiên nhiên nước ta có sự phân thành 3 dải rõ rệt.

a. Vùng biển và thềm lục địa

  • Vùng biển lớn gấp 3 lần diện tích đất liền.
  • Thiên nhiên vùng biển nước ta đa dạng và giàu có, tiêu biểu cho thiên nhiên vùng biển nhiệt đới gió mùa.Các dòng hải lưu thay đổi theo hướng gió mùa.

b. Vùng đồng bằng ven biển

  • Đồng bằng Bắc Bộ và Nam Bộ:  mở rộng với các bãi triều thấp phẳng, thềm lục địa rộng, nông; phong cảnh thiên nhiên trù phú, xanh tươi, thay đổi theo mùa.
  • Dải đồng bằng ven biển Trung Bộ: hẹp ngang và bị chia cắt thành những đồng bằng nhỏ, bờ biển khúc khuỷu, thềm lục địa hẹp và  sâu, địa hình bồi tụ, mài mòn xen kẽ nhau, các cồn cát, đầm phá; thiên nhiên khắc nghiệt, đất đai kém màu mỡ nhưng giàu tiềm năng du lịch và thuận lợi cho phát triển các ngành kinh tế biển.

c. Vùng đồi núi

  • Phân hóa  phức tạp, chủ yếu do tác động của gió mùa với hướng của các dãy núi.            
  • Vùng núi Đông Bắc: cận nhiệt đới gió mùa, vùng núi cao Tây Bắc: khí hậu ôn đới.
  • Khi đông Trường Sơn mưa thì Tây Nguyên khô hạn và ngược lại.

2. Luyện tập

Câu 1: Nguyên nhân chủ yếu nào làm cho thiên nhiên nước ta phân hóa theo chiều Bắc-Nam?

Gợi ý làm bài

Thiên nhiên nước ta phân hóa theo chiều Bắc – Nam là do:

  • Nước ta nằm trải dài trên 15 vĩ  tuyến. Do đó, càng đi vào Nam thì nhiệt độ trung bình năm lại có xu hướng tăng dần. Bởi càng vào Nam càng gần xích đạo nên nhận được góc nhập xạ lớn, ít chịu tác động của gió mùa Đông Bắc.
  • Biến trình nhiệt ở phía Bắc có dạng chí tuyến với 1 cực đại còn trong Nam có dạng xích đạo với 2 tháng đạt cực đại. Nguyên nhân do càng vào Nam khoảng cách gần nhất giữa 2 lần Mặt Trời lên thiên đỉnh càng lớn.

Câu 2: Quan sát trên bản đồ Địa lí tự nhiên Việt Nam (hoặc Atlat Địa lí Việt Nam), nhận xét về sự thay đổi thiên nhiên từ Đông sang Tây?

Gợi ý làm bài

Thiên nhiên từ Đông sang Tây thay đổi theo độ cao địa hình, chuyển từ thấp đến cao chia làm 3 dải rõ rệt:

  • Biển và thềm lục địa
  • Vùng đồng bằng ven biển
  • Vùng đồi núi

Câu 3: Hãy quan sát bản đồ Địa lí tự nhiên Việt Nam, nêu dẫn chứng về mối quan hệ đó?

Gợi ý làm bài

- Mối quan hệ ở đây chính là thềm lục địa và biển.

- Dẫn chứng về mối quan hệ này chính là sự khác biệt giữa thềm lục địa của các vùng.

  • Ở thềm lục địa phía Bắc và phía Nam có đáy nông, mở rộng có nhiều đảo ven bờ.
  • Ở thềm lục địa Nam Trung Bộ thu hẹp, tiếp giáp với vùng biển sâu.

Câu 4: Hãy nêu ảnh hưởng kết hợp của gió mùa với hướng các dãy núi đến sự khác biệt về thiên nhiên giữa hai vùng núi Đông Bắc và Tây Bắc, giữa Đông Trường Sơn và Tây Nguyên?

Gợi ý làm bài

Nước ta mang khí hậu gió mùa. Tuy nhiên, do địa hình (chính là các dãy núi và hướng núi) đã làm ảnh hưởng và tạo sự khác biệt về thiên nhiên giữa các vùng. Cụ thể là Đông Bắc và Tây Bắc, Đông Trường Sơn và Tây Nguyên.

- Thứ nhất là sự khác biệt về thiên nhiên giữa hai vùng núi Đông Bắc và Tây Bắc.

  • Ở vùng núi thấp Đông Bắc, thiên nhiên mang sắc thái cận nhiệt đới gió mùa, có gió đông lạnh đến sớm.
  • Ở vùng núi thấp phía nam Tây Bắc lại có cảnh quan thiên nhiên nhiệt đới ẩm gió mùa : mùa đông bớt lạnh và khô hơn, mùa hạ đến sớm hơn và đôi khi có gió Tây hoạt động, lượng mưa giảm. Ở vùng núi cao Tây Bắc có cảnh quan thiên nhiên giống như vùng ôn đới.

- Thứ hai là sự khác biệt về thiên nhiên giữa hai vùng Đông Trường Sơn và Tây Nguyên.

  • Thiên nhiên hai vùng này có sự đối lập hoàn toàn. Khi sườn Đông Trường Sơn có mưa vào thu đông thì ở vùng Tây Nguyên lại là mùa khô, nhiều nơi khô hạn gay gắt.
  • Ngược lại khi Tây Nguyên vào mùa mưa thì bên sườn Đông Trường Sơn nhiều nơi lại chịu tác động của gió Tây khô nóng với nền nhiệt độ cao.

3. Trắc nghiệm Online

Các em hãy luyện tập bài trắc nghiệm Thiên nhiên phân hóa đa dạng Địa lý 12 sau để nắm rõ thêm kiến thức bài học.

Trắc Nghiệm

4. Kết luận

Sau bài học cần nắm các nội dung sau:

- Hiểu được sự phân hoá thiên nhiên theo vĩ độ là do sự thay đổi khí hậu từ Bắc vào Nam mà ranh giới là dãy Bạch Mã.

- Biết được sự khác nhau về khí hậu và thiên nhiên phần phía bắc và phía Nam lãnh thổ.

- Hiểu được sự phân hoá thiên nhiên theo kinh độ ( Đông – Tây ) trước hết do sự phân hoá địa hình và sự tác động kết hợp của địa hình với hoạt động của các luồng gió qua lãnh thổ

- Biết được biểu hiện của sự phân hoá thiên nhiên từ Đông sang Tây theo 3 vùng: vùng biển và thềm lục địa, vùng đồng bằng ven biển và vùng đồi núi.

Ngày:08/08/2020 Chia sẻ bởi:

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM