Giải bài tập SGK Hóa 11 Bài 11: Axit photphoric và muối photphat

1. Giải bài 1 trang 53 SGK Hóa học 11

2. Giải bài 2 trang 53 SGK Hóa học 11

Những điểm giống nhau và khác nhau về tính chất hóa học giữa axit nitric và axit photphoric:

• Giống nhau: Đều có tính axit

     + Chuyển màu chất chỉ thị: Quỳ tím chuyển thành màu hồng

     + Tác dụng với bazơ, oxit bazơ không có tính khử (các nguyên tố có số oxi hoá cao nhất):

     3NaOH + H₃PO₄ → Na₃PO₄ + 3H₂O

     Fe₂O₃ + 6HNO₃ → 2Fe(NO₃)₃ + 3H₂O

     + Tác dụng với một số muối của axit yếu và không có tính khử:

     2HNO₃ + CaCO₃ → Ca(NO₃)₂ + H₂O + CO₂↑

     2H₃PO₄ + 3Na₂SO₃ → 2Na₃PO₄ + 3H₂O + 3SO₂↑

• Khác nhau:

+ HNO₃ trong nước phân li hoàn toàn, còn H₃PO₄ là axit trung bình nên phân li nhiều nấc

HNO₃ → H⁺ + NO₃^-

H₃PO₄  ⟷ H₂PO₄^-+ H⁺

H₂PO₄^-  ⟷ HPO₄^2-+ H⁺

HPO₄^2-  ⟷PO₄^3-+ H⁺

+ HNO₃ có tính oxi hóa mạnh, còn H₃PO₄ thì không

8HNO₃ + 3Cu → 3Cu(NO₃)₂ + 2NO + 4H₂O

H₃PO₄ + Cu → không phản ứng

Vậy axit nitric và axit photphoric giống nhau về tính axit và khác nhau về khả năng phân li và tính oxi hóa.

Phương trình điện li tổng cộng của H₃PO₄ trong dung dịch là:

H₃PO₄ ⇔ 3H⁺ + PO₄^3-

Khi thêm HCl vào dung dịch:

A. Cân bằng trên chuyển dịch theo chiều thuận.

B. Cân bằng trên chuyển dịch theo chiều nghịch.

C. Cân bằng trên không bị chuyển dịch.

D. Nồng độ PO₄^3- tăng lên.

Phương pháp giải

Để chọn phương án đúng cần dựa vào nguyên lí chuyển dịch cân bằng: cân bằng chuyển dịch theo hướng làm giảm tác động vào hệ.

Hướng dẫn giải

Phương trình điện li: 

H₃PO₄ ⇔ 3H⁺ + PO₄^3-

Theo nguyên lí chuyển dịch cân bằng: cân bằng chuyển dịch theo hướng làm giảm tác động vào hệ. Do đó khi thêm H⁺ vào dung dịch, cân bằng trên chuyển dịch theo chiều nghịch (chiều làm giảm nồng độ H⁺) tạo thành H₃PO₄

Khi thêm HCl vào dung dịch thì cân bằng trên chuyển dịch theo chiều nghịch.

 Vậy đáp án cần chọn là B.

Lập phương trình hóa học sau đây:

a) H₃PO₄ + K₂HPO₄ →

1 mol         1 mol

b) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ →

1 mol         1 mol

c) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ →

2 mol          1 mol

d) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ →

2 mol          3 mol

Phương pháp giải

Căn cứ vào tỉ lệ mol để viết sản phẩm tạo thành rồi cân bằng phương trình hóa học.

Hướng dẫn giải

Căn cứ vào tỉ lệ mol để viết sản phẩm tạo thành rồi cân bằng phương trình hóa học:

a) H₃PO₄ + K₂HPO₄ → 2KH₂PO₄

      1 mol    1 mol

b) H₃PO₄ + Ca(OH)₂ → CaHPO₄ + 2H₂O

      1 mol    1 mol

c) 2H₃PO₄ + Ca(OH)₂ → Ca(H₂PO₄)₂ + 2H₂O

      2 mol    1 mol

d) H₃PO₄ + 3Ca(OH)₂ → Ca₃(PO₄)₂ + 6H₂O

      2 mol    3 mol

Để thu được muối photphat trung hòa, cần lấy bao nhiêu ml dung dịch NaOH 1,00 M cho tác dụng với 50,0 ml dung dịch H₃PO₄ 0,50 M?

Phương pháp giải

• Bước 1: Tính số mol H₃PO₄: 0,050 . 0,50 = 0,025 (mol).
• Bước 2: Muối trung hòa là muối: Na₃PO₄ 

→ Viết PTHH xảy ra, tính số mol NaOH theo số mol của H₃PO₄

H₃PO₄    +   3NaOH       →    Na₃PO₄     +  3H₂O

Hướng dẫn giải

Số mol H₃PO₄: 0,050.0,50 = 0,025 (mol)

H₃PO₄ + 3NaOH → Na₃PO₄ + 3H₂O

1           3 

0,025     3.0,025 

Thể tích dung dịch NaOH: 0,075 / 1 = 0,075 lít hay 75 ml