Giải bài tập SBT Sinh học 8 Bài 56: Tuyến Yên, Tuyến Giáp

- Trình bày vai trò của tuyến yên trong hệ nội tiết.

Phương pháp giải

- Tuyến yên tiết hoocmôn kích thích sinh trưởng.

• Hoocmôn tăng trưởng (GH).
• Hoocmôn kích thích tuyến giáp (TSH).
• Hoocmôn kích thích vỏ tuyến trên thận (ACTH).
• Hoocmôn kích thích tuyến sinh dục (FSH, LH).
• Hoocmôn kích thích tuyến sữa (PRL).

Hướng dẫn giải

- Tuyến yên là một tuyến nằm ở nền sọ trong hốc yên bướm (thuộc xương bướm) mặt dưới đại não, gắn với đại não qua phễu não và liên hệ với vùng dưới đồi. Tuyến yên tuy không lớn (chỉ bằng hạt đậu trắng, nặng chừng lg) nhưng là một tuyến rất quan trọng, giữ vai trò chỉ đạo hoạt động của hầu hết các tuyến nội tiết khác, mặc dù vậy bản thân tuyến yên cũng vẫn chịu sự chỉ đạo của hệ thần kinh thông qua các nơron nằm ở vùng dưới đồi (thuộc não trung gian).

- Tuyến yên gồm 2 thuỳ: Thuỳ trước còn gọi là thuỳ tuyến và thuỳ sau hay thuỳ thần kinh, ngăn cách bằng thuỳ giữa rất mảnh. Các nơron ở phía trước vùng dưới đồi tiết ra các yếu tố kích thích hoặc kìm hãm các tế bào tuyến của thuỳ trước, tiết ra các hoocmôn sau:

• Hoocmôn tăng trưởng (GH).
• Hoocmôn kích thích tuyến giáp (TSH).
• Hoocmôn kích thích vỏ tuyến trên thận (ACTH).
• Hoocmôn kích thích tuyến sinh dục (FSH, LH).
• Hoocmôn kích thích tuyến sữa (PRL).

- Các nơron ở phía sau vùng dưới đồi có sợi trục chạy thẳng xuống thuỳ sau và trực tiếp tiết ra hoocmôn chống đa niệu ADH (còn gọi hoocmôn chống đái tháo nhạt hay chống lợi tiểu) và hoocmôn ôxitôxin.

- Riêng tuyến tụy và tuỷ tuyến trên thận hoạt động không chịu ảnh hưởng của tuyến yên.

- Trình bày vai trò của tuyến giáp và tuyến cận giáp.

Phương pháp giải

- Tuyến giáp là tuyến nội tiết lớn nhất trong hệ nội tiết, nằm trước sụn giáp và phần đầu khí quản.

+ Tuyến giáp tiết hoocmôn tirôxin (TH)

+ Ngoài hoocmôn tirôxin, tuyến giáp còn tiết hoocmôn calcitônin tham gia cùng với hoocmôn cận giáp (paratiroit) vào điều hoà canxi huyết.

Hướng dẫn giải

- Tuyến giáp là tuyến nội tiết lớn nhất trong hệ nội tiết, nằm trước sụn giáp và phần đầu khí quản.

+ Tuyến giáp tiết hoocmôn tirôxin (TH) có tác dụng lên quá trình trao đổi chất và chuyển hoá của các tế bào cơ thể, tham gia vào sự điều hoà thân nhiệt. Ở trẻ em, tuyến giáp giúp cho sự lớn lên và phát triển bình thường của trẻ.

+ Iốt là một thành phần quan trọng của hoocmôn tirôxin, thiếu iốt trong khẩu phần ăn sẽ không tổng hợp được hoocmôn tizôxin. Hoocmôn của tuyến yên tham gia vào sự điều hoà hoạt động của tuyến giáp là TSH. Khi thiếu iốt, tuyến giáp không tổng hợp được hoocmôn tirôxin làm nồng độ tirôxin trong máu thấp sẽ gửi thông báo ngược về tuyến yên gây tiết nhiều TSH, kết quả là tuyến giáp càng hoạt động mạnh, nhưng chỉ tổng hợp được càng nhiều chất keo thiroglobulin là chất nền gắn tirôxin, tích luỹ càng nhiều trong các nang tuyến làm tuyến ngày càng phình to. Đó là bệnh bướu cổ do thiếu iốt.

+ Nếu lượng TH tiết ra dưới mức bình thường đối với trẻ sẽ chậm lớn, bụng ỏng, trí não kém phát triển, trẻ trở nên đần độn... Đối với người lớn thì hoạt động thần kinh giảm sút, trí nhớ kém.

+ Trường hợp tirôxin tiết quá mức bình thường (bệnh cường giáp) sẽ làm tăng cường trao đổi chất, nhịp tim và nhịp thở đều tăng, thân nhiệt tăng, thần kinh căng thẳng, mất ngủ, sút cân nhanh..., một biểu hiện điển hình ở những người bệnh nặng, tuyến hoạt động mạnh nên cũng có bướu, đặc biệt là mắt lồi (gọi là bướu cổ lồi mắt).

- Ngoài hoocmôn tirôxin, tuyến giáp còn tiết hoocmôn calcitônin tham gia cùng với hoocmôn cận giáp (paratiroit) vào điều hoà canxi huyết.

+ Khi lượng canxi huyết tăng, tuyến giáp tiết calcitônin sẽ làm nồng độ canxi trong máu hạ xuống do hoocmôn này hạn chế sự huy động canxi từ xương ra máu, đồng thời hạn chế sự tái hấp thu canxi ở ống thận nên canxi bị thải bớt qua nước tiểu. Kết quả là canxi huyết hạ xuống mức bình thường.

+ Ngược lại khi canxi huyết hạ xuống dưới mức bình thường sẽ gây co giật, paratiroit từ tuyến cận giáp sẽ được tiết ra để tăng hấp thu canxi từ thức ăn qua ruột, đồng thời tăng phân huỷ canxi từ xương (nhờ huỷ cốt bào) làm mức canxi huyết dần trở lại bình thường.

Trong các tuyến sau, tuyến giữ vai trò quan trọng nhất là

A. Tuyến tuỵ

B. Tuyến giáp

C. Tuyến yên

D. Tuyến trên thận.

Phương pháp giải

- Tuyến yên tiết hoocmon chi phối tuyến giáp, tuyến sinh dục và tuyến trên thận

Hướng dẫn giải

→ Chọn C

Tirôxin là

A. Hoocmôn tuyến tuỵ

B. Hoocmôn tuyến giáp.

B. Hoocmôn tuyến cận giáp

D. Hoocmôn tuyến yên.

Phương pháp giải

- Tirôxin là Hoocmôn tuyến giáp.

Hướng dẫn giải

→ Chọn B

Tuyến cận giáp có chức năng

A. Tham gia điều hoà canxi và phôtpho trong máu.

B. Tiết dịch tiêu hoá và tiết hoocmôn.

C. Điều hoà đường huyết, muối natri trong máu.

D. Tiết hoocmôn sinh dục.

Phương pháp giải

- Tuyến cận giáp có chức năng tham gia điều hoà canxi và phôtpho trong máu.

Hướng dẫn giải

→ Chọn A

Hoocmôn GH có chức năng

A. Phát triển cơ thể (tiết nhiều: Cao quá cỡ, tiết ít: Lùn).

B. Kích thích nang trứng phát triển, gây trứng chín, sinh tinh. 

C. Kích thích rụng trứng, tạo thể vàng (ở nữ).

D. Cả A, B và C

Phương pháp giải

- Hoocmôn GH có chức năng: Phát triển cơ thể (tiết nhiều: Cao quá cỡ, tiết ít: Lùn).

Hướng dẫn giải

→ Đáp án A

Hoocmôn FSH có chức năng

A. Phát triển cơ thể (tiết nhiều: Cao quá cỡ, tiết ít: Lùn).

B. Kích thích nang trứng phát triển, gây trứng chín, sinh tinh.

C. Kích thích rụng trứng, tạo thể vàng (ở nữ).

D. Cả A, B và C.

Phương pháp giải

- Hoocmôn FSH có chức năng kích thích nang trứng phát triển, gây trứng chín, sinh tinh.

Hướng dẫn giải

→ Đáp án B.

Hoocmôn LH có chức năng

A. Phát triển cơ thể (tiết nhiều: Cao quá cỡ, tiết ít: Lùn).

B. Kích thích nang trứng phát triển, gây trứng chín, sinh tinh.

C. Kích thích rụng trứng, tạo thể vàng (ở nữ), tế bào kẽ tiết hoocmôn sinh dục nam.

D. Cả A, B và C.

Phương pháp giải

- Hoocmôn LH có chức năng kích thích rụng trứng, tạo thể vàng (ở nữ), tế bào kẽ tiết hoocmôn sinh dục nam.

Hướng dẫn giải

→ Đáp án C

Hoocmôn tirôxin có chức năng

A. Tăng cường chuyển hoá nội bào (đặc biệt tế bào cơ, thần kinh, tim).

B. Tăng cường chuyển hoá glicôgen thành glucôzơ (xảy ra ở gan).

C. Tăng cường chuyển hoá glucôzơ thành glicôgen.

D. Tăng cường nhịp tim, nhịp thở, tăng cường quá trình hưng phấn của vỏ não.

Phương pháp giải

- Xem chức năng của Hoocmôn tirôxin.

Hướng dẫn giải

- Hoocmôn tuyến giáp là tirôxin (TH), trong thành phần có iốt. Hoocmôn này có vai trò quan trọng trong trao đổi chất và quá trình chuyển hóa các chất trong tế bào.

- Khi thiếu iốt trong khẩu phần ăn hàng ngày, tirôxin không tiết ra, tuyến yên sẽ tiết hoocmôn thúc đẩy tuyến giáp tăng cường hoạt động gây phì đại tuyến là nguyên nhân của bệnh bướu cổ. 

→ Chọn A

Tuyến yên là tuyến quan trọng nhất ...(1)... kích thích hoạt động của các ...(2)... khác. Tuyến giáp có vai trò quan trọng trong quá trình ...(3)... Tuyến giáp và tuyến cận giáp có vai trò trong quá trình ...(4)...

A. Điều hoà trao đổi canxi và phôtpho trong máu

B. Chuyển hoá vật chất và năng lượng của cơ thể

C. Tiết hoocmôn

D. Tuyến nội tiết

Phương pháp giải

- Xem khái niệm tuyến yên.

Hướng dẫn giải

- Tuyến yên là tuyến quan trọng nhất tiết hoocmôn kích thích hoạt động của các tuyến nội tiết khác. Tuyến giáp có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hoá vật chất và năng lượng của cơ thể. Tuyến giáp và tuyến cận giáp có vai trò trong quá trình điều hoà trao đổi canxi và phôtpho trong máu.

→ Đáp án: 1C, 2D, 3B, 4A

- Điền dấu x vào đáp án đúng, sai cho phù hợp

Phương pháp giải

1. Tuyến giáp có vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng.

2. Đúng.

3. Đúng.

4. Các tuyến nội tiết sản xuất hoocmôn theo đường máu đến cơ quan đích, điều hoà quá trình sinh lí của cơ thể

Hướng dẫn giải

- Đáp án.