Giải bài tập SBT Hóa 9 Bài 47: Chất béo

Tiến hành các thí nghiệm sau:

Cho vào ống nghiệm khoảng 3 ml cồn 96°, sau đó nhỏ một vài giọt dầu ăn vào ống nghiệm. Quan sát sự hoà tan của dầu ăn trong cồn. Thêm từ từ nước vào trong ống nghiệm (mỗi lần khoảng 1 ml), quan sát hiện tượng xảy ra và nhận xét.

Phương pháp giải

Xem lại lí thuyết tính chất vật lí của chất béo.

Hướng dẫn giải

Cho 3ml cồn 96^o , sau đó nhỏ một vài giọt dầu ăn vào ống nghiệm, quan sát ta thấy dầu ăn không tan trong cồn . Thêm nước từ từ vào ống nghiệm, quan sát hiện tượng dầu ăn không tan trong cồn nhưng cồn tan rất nhiều trong nước.

Dầu, mỡ dùng làm thực phẩm có điểm gì giống và khác với dầu mỡ dùng để bôi trơn xe, máy (được tách ra từ dầu mỏ) về thành phần, cấu tạo.

Nêu cách phân biệt hai loại chất nêu trên.

Phương pháp giải

Xem tính chất của chất béo. Dầu, mỡ làm thực phẩm là chất béo còn dầu mỡ bôi trơn xe, máy là các hiđrocacbon.

Hướng dẫn giải

- Dầu mỡ dùng làm thực phẩm là dẫn xuất hiđrocacbon, trong phân tử có chứa C, H, O.

- Dầu mỡ dùng để bôi trơn máy là hiđrocacbon, trong phân tử có chứa C, H.

Về cấu tạo : Dầu, mỡ dùng làm thực phẩm là các este của glixerol và các axit béo.

Dầu mỡ dùng để bôi trơn máy là những hiđrocacbon.

Cách phân biệt : Đun hai loại với dung dịch kiềm. Loại nào tan được trong kiểm đó là dầu, mỡ dùng làm thực phẩm. Loại nào không tan trong kiềm đó là hiđrocacbon ià dầu mỡ dùng để bôi trơn xe, máy.

Chất béo tác dụng với kiềm thu được glixerol và

A. một muối của axit béo.

B. hai muối của axit béo.

C. ba muối của axit béo.

D. một hỗn hợp muối của các axit béo

Phương pháp giải

Xem tính chất hóa học của chất béo.

Hướng dẫn giải

Chất béo tác dụng với kiềm thu được glixerol và một hỗn hợp muối của các axit béo.

Đáp án D

Khi thực hiện phản ứng xà phòng hoá một loại chất béo A bằng dung dịch NaOH, người ta thu được glixerol và hỗn hợp gồm hai muối C₁₇H₃₅COONa và C₁₅H₃₁COONa với tỉ lệ số mol tương ứng là 2 : 1.

Hãy xác định công thức cấu tạo có thể có của loại chất béo này.

Phương pháp giải

Dựa vào tỉ lệ mol 2 muối sản phẩm để xác định công thức cấu tạo của A: 2 gốc C_l7H₃₅COONa và 1 gốc C₁₅H₃₁COONa.

Hướng dẫn giải

Vì chất béo A khi thuỷ phân chỉ tạo ra hai muối của axit:

Đó là C₁₇H₃₅COONa và C₁₅H₃₁COONa với tỉ lệ số mol tương ứng là 2 :1. Vậy este A chứa hai gốc axit C₁₇H₃₅COO- và một gốc axit C₁₅H₃₁COO^- nên cấu tạo của este A là:

 hoặc 

Cho m kg chất béo tác dụng vừa đủ với NaOH thu được 17,72 kg hỗn hợp muối và 1,84 kg glixerol. Tính m và khối lượng NaOH đã dùng.

Phương pháp giải

Đặt công thức tổng quát của chất béo là: (RCOO)₃C₃H₅

Viết PTHH và tìm R.

Hướng dẫn giải

Phương trình hóa học:

(RCOO)C₃H₅ + 3NaOH t^o→ C₃H₅(OH)₃ + 3RCOONa

1 mol     3 mol     1 mol     3 mol

mC₃H₅(OH)₃ = 1,84/92 = 0,02 mol

nNaOH = 0,02 x 3/1 = 0,06 mol

mNaOH = 0,06 x 40 = 2,4g

Theo định luật bảo toàn khối lượng, ta có:

mchatbeo + mNaOH = mgixerol + mmuoi

mchatbeo + 2,4 = 1,84 + 17,72

mchatbeo = 17,16kg