Soạn bài Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác Ngữ văn 11 đầy đủ

Bố cục: 3 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến "sự qua đời của bậc vĩ nhân ấy gây ra"): Thông báo sự qua đời của Các Mác cùng sự khái quát về những cống hiến vĩ đại của ông.

- Phần 2 (Tiếp theo đến "cho người đó không làm thêm gì nữa"): Đánh giá những cống hiến to lớn của Mác đối với sự phát triển của nhân loại.

- Phần 3 (Còn lại): Bày tỏ sự kính trọng, đề cao những cống hiến của Các Mác và lời xót thương chân thành sự ra đi của ông.

 Cống hiến đầu tiên của C. Mác là “tìm ra quy luật phát triển của lịch sử loài người” qua các thời kì lịch sử, mà bản chất của quy luật đó là cơ sở hạ tầng (bao gồm tư liệu sản xuất, cách sản xuất tư liệu sản xuất, trình độ phát triển kinh tế…) quyết định kiến trúc thượng tầng của xã hội (bao gồm các hình thức, thể chế nhà nước, tôn giáo, văn học nghệ thuật…).

- Cống hiến thứ hai: Tìm ra quy luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa hiện nay và của xã hội tư sản do phương thức đó đẻ ra.

- Cống hiến thứ ba: Là sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, biến lý thuyết cách mạng khoa học thành hành động cách mạng.

→ Các Mác là nhà khoa học lỗi lạc tiên phong, giải phóng giai cấp vô sản hiện đại. Những cống hiến của ông đều mang tầm vóc vượt thời đại.

Biện pháp so sánh tầng bậc (biện pháp tăng tiến) được thể hiện trong điếu văn:

- Cống hiến đầu tiên của Các Mác: So sánh với Đác-uyn.

+ Đác-uyn tìm ra quy luật phát triển của thế giới hữu cơ.

+ Các Mác tìm ra quy luật phát triển lịch sử loài người

- Cống hiến thứ 2 của Các Mác: Tìm ra quy luật vận động riêng của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa từ đó phát hiện ra giá trị thặng dư. Tác giả chuyển ý bằng câu "Nhưng không chỉ có thế thôi" nhằm:

+ Nhấn mạnh sự phát hiện tiếp theo lớn lao hơn phát hiện thứ nhất.

+ Khẳng định những công trình nghiên cứu trước đây đều mò mẫm trong bóng tối.

- Cống hiến thứ 3 của Các Mác: Tác giả chuyển ý bằng những cụm từ: "Nhưng đấy hoàn toàn không phải là điều chủ yếu ở Mác", "nhưng niềm vui của ông còn lớn hơn nữa".

+ Khẳng định sự lớn lao của cống hiến thứ 3 với nhân loại.

+ Các Mác không chỉ là nhà khoa học lỗi lạc, ông còn là nhà cách mạng vĩ đại.

→ Tác dụng của biện pháp tăng tiến: Khẳng định tầm vóc vĩ đại của Các-Mác: là một vĩ nhân, những cống hiến đều là đỉnh cao vượt thời đại.

- Bài điếu văn đề cao hình ảnh của Mác nhưng tác giả không nói nhiều về cái chết, và đây là khía cạnh độc đáo của bài điếu văn này. Thay vì làm diều đó như lẽ thường, bài điếu văn nhấn mạnh ý nghĩa của sự sống, ý nghĩa của cuộc đời Mác và sự bất tử của những đóng góp sáng tạo mà Mác đã cống hiến cho nhân loại.

- Cống hiến thứ ba, qua cách lập luận của Ph. Ăng-ghen, là cống hiến quan trọng hơn cả. Đó là sự kết hợp giữa lí luận và thực tiễn, biến các lí thuyết cách mạng – khoa học thành hành động cách mạng, bởi vì “khoa học đối với Mác là một động lực lịch sử, một lực lượng cách mạng” và “trước hết Mác là một nhà cách mạng”, ở Mác “đấu tranh là hành động tự nhiên”.

- Các cống hiến này được sắp xếp theo trật tự tăng tiến, cống hiến sau lớn hơn cống hiến trước, mặc dù chỉ có được một trong các cống hiến ấy cũng đã có thể xem là một vĩ nhân rồi.

- Để làm nổi bật cống hiến của Mác, Ăng-ghen đã so sánh cống hiến ấy với cống hiến của Đác-uyn, của các nhà khoa học khác cùng thời đại. Thế kỉ XIX, ở phương Tây, là thế kỉ của nhiều phát minh lớn, quan trọng, thúc đẩy sự phát triển xã hội. Các cống hiến của Mác mang tầm vóc khái quát thời đại, mở đường cho thời đại. Trong ý nghĩa đó, Mác nổi bật lên hàng đầu như là “nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong các nhà tư tưởng hiện đại”.

Tình cảm, thái độ của Ăng-ghen đối với Mác:

- Bài điếu văn gián tiếp ngợi ca những đóng góp vĩ đại của Các Mác cho nhân loại.

- Bày tỏ niềm xót thương vô hạn trước sự ra đi của Các-Mác, một tổn thất lớn cho nhân loại.

- Những cống hiến đến nay vẫn còn có giá trị lịch sử chứng tỏ sự bất tử của những cống hiến, sự vĩ đại mang tầm vĩ nhân của Các Mác.

- Bằng việc trình bày những phát hiện khoa học của Mác, Ăng-ghen đã gián tiếp thể hiện sự ngợi ca đối với những đóng góp và cống hiến của Mác cho nhân loại. Đồng thời, ngợi ca công lao của người đã khuất cũng chính là khẳng định và thế hiện sự thương tiếc của Ăng-ghen đối với Mác. Bài điếu văn kết thúc bằng một tiếng khóc bày tỏ tình cảm tiếc thương dưới hình thức một lời cầu nguyện: “Tên tuổi và sự nghiệp của ông đời đời sống mãi!”.

→ Lời cầu nguyện của Ăng - ghen: "Tên tuổi và sự nghiệp của ông đời đời sống mãi".

- Trong suốt cuộc đời và sự nghiệp của mình, Mác “tham gia vào việc lật đổ xã hội tư sản và các thiết chế nhà nước do nó dựng lên”, nói cách khác là Mác chống lại bất công, chống lại cường quyền và bạo quyền.

- Các cống hiến của Mác tất nhiên là tài sản chung của nhân loại. Các cống hiến ấy không chỉ có giá trị lí luận mà nó còn có giá trị hành động, góp phần mở đường cho nhân loại tiến lên.

- Vì hoạt động của Mác không phải để phục vụ cho quyền lợi của cá nhân mà cho quyền lợi của toàn dân, thế nên, “ông có thể có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù riêng nào cả”.

- Hiểu về ý kiến: "[...] Ông có thể có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù đối địch nào riêng cả":

+ Chủ nghĩa tư bản bao gồm tư tưởng, học thuyết phản động, duy tâm, bất công xã hội là mục tiêu phê phán, đấu tranh suốt đời Các Mác. Ông không chỉ định riêng bất cứ một cá nhân cụ thể nào.

+ Những cống hiến của ông mang lại lợi ích cho toàn thể nhân loại.

→ Lời khẳng định của Ăng - ghen có ý nghĩa như một lời cầu nguyện dành cho sự ra đi của Các Mác.

Ý nghĩa những đóng góp của Các Mác đối với nhân loại:

- Cống hiến của ông là tiếng nói của sự công bằng, của nền văn minh nhân loại.

- Cống hiến của ông phục vụ cho lợi ích của cộng đồng, xã hội chứ không dành riêng cho một cá nhân nào.

- Cống hiến của Các Mác tính nhân văn, tinh thần nhân loại cao cả, vượt thời đại.

→ Các Mác là nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại.

Lập dàn ý cho bài điếu văn

Ý chính cần có:

- Thông báo thời điểm Mác qua đời và nhận định tổng quan về Mác.

+ Nhận định khái quát: Mác là nhà tư tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư tưởng hiện đại.

+ Niềm tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Mác.

- Những cống hiến vĩ đại của Mác:

+ Tìm ra được quy luật phát triển của loài người (Bản chất của quy luật này: cơ sở hạ tầng quyết định thượng tầng kiến trúc).

+ Tìm ra quy luật giá trị thượng dư.

+ Cống hiến quan trọng hơn cả: sự kết hợp giữa lí luận với thực tiễn, biến lí thuyết cách mạng khoa học thành hành động cách mạng.

- Tình cảm xót thương của Ăng-ghen đối với Các-Mác

+ Đề cao, ngợi ca, tiếc thương vô hạn trước sự ra đi của Các-Mác.

+ Mục tiêu phê phán, đấu tranh suốt đời Mác là chủ nghĩa tư bản, là tư tưởng, học thuyết phản động, duy tâm, bất công xã hội chứ không phải một cá nhân cụ thể nào. Vì thế “Ông có thể có nhiều kẻ đối địch, nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù đối địch nào riêng cả”