Bệnh ho khan - triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Ho khan là ho không tiết ra đờm hoặc chất nhầy. Ho khan có thể gây ra cảm giác nhột và thường do kích thích trong cổ họng.

Các bác sĩ cũng phân loại ho khan là cấp tính hoặc mãn tính. Ho khan mãn tính thường kéo dài hơn 8 tuần.

Ho khan là ho không có chất nhầy. Bạn có thể cảm thấy cổ họng ngứa, kích thích, khiến bạn ho không kiểm soát được và ho kéo dài. Để biết chính xác tình trạng của mình, bạn nên đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị hiệu quả.

Nếu tình trạng ho khan trở nên nghiêm trọng, không biến mất hoặc xuất hiện máu hoặc chất nhầy màu xanh lá, bạn nên đi khám bác sĩ.

Bạn cũng nên đến gặp bác sĩ nếu ho khan xảy ra cùng với bất kỳ triệu chứng nào sau đây:

Thở khò khè

Cảm giác có gì đó bị mắc kẹt trong cổ họng

Khó thở

Khó nuốt

Các nguyên nhân phổ biến gây ho khan như:

- Hen suyễn

+ Hen suyễn là tình trạng đường thở sưng lên và bị thu hẹp. Ho liên quan đến hen suyễn có thể có đờm hoặc không có đờm, nhưng thường là ho không đờm.

+ Ho là một triệu chứng phổ biến của bệnh hen suyễn, nhưng nó không phải là triệu chứng nổi bật nhất. Tuy nhiên, hen phế quản dạng ho (CVA) có triệu chứng chính là ho khan.

+ Các triệu chứng khác của hen suyễn có thể bao gồm:

• Thở khò khè
• Khó thở
• Tức ngực hoặc đau ở ngực
• Khó ngủ vì thở khò khè hoặc ho

- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản

+ Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một loại trào ngược axit mãn tính, xảy ra khi axit dạ dày thường xuyên chảy ngược vào thực quản. Axit dạ dày có thể kích thích thực quản và kích hoạt phản xạ ho.

+ Các triệu chứng khác của trào ngược dạ dày thực quản:

• Ợ nóng
• Đau ngực
• Dịch chua hoặc thức ăn trào ngược
• Cảm giác một cục u ở phía sau cổ họng
• Ho mãn tính
• Viêm họng mãn tính
• Khàn giọng nhẹ
• Khó nuốt

- Hội chứng chảy dịch mũi sau

+ Hội chứng chảy dịch mũi sau đề cập đến chất nhầy ở mũi chảy xuống cổ họng. Khi bạn bị dị ứng cảm lạnh hoặc theo mùa, màng trong mũi phản ứng bằng cách sản xuất nhiều chất nhầy hơn bình thường. Không giống như chất nhầy bình thường (khỏe mạnh), chất nhầy này có dạng nước và dễ trôi, do đó nó dễ dàng chảy xuống phía sau cổ họng.

+ Chảy dịch mũi sau có thể làm kích thích các dây thần kinh ở phía sau cổ họng, gây ra ho.

+ Các triệu chứng khác của hội chứng chảy dịch mũi sau bao gồm:

• Viêm họng
• Cảm giác một cục u ở cổ họng
• Khó nuốt
• Sổ mũi
• Ho vào ban đêm

- Nhiễm virus

+ Khi bạn bị nhiễm một trong nhiều loại virus gây cảm lạnh thông thường, các triệu chứng ngắn thường kéo dài dưới một tuần. Tuy nhiên, không ít trường hợp, bạn bị ho kéo dài sau khi các triệu chứng khác đã cải thiện.

+ Những cơn ho sau cảm lạnh này thường là ho khan và có thể kéo dài đến hai tháng. Chúng là kết quả khi đường thở bị kích thích sau khi nhiễm virus.

+ Loại ho này rất khó điều trị, thường đòi hỏi thời gian và sự kiên nhẫn. Ho khan chỉ làm tăng sự khó chịu trong đường thở, vì vậy bạn hãy thử sử dụng viên ngậm và uống nước ấm để làm dịu cổ họng. Điều này có thể giúp giảm ho và giúp đường thở mau hồi phục.

Các nguyên nhân ít phổ biến hơn gây ho khan bao gồm:

- Các chất kích thích từ môi trường

+ Có nhiều chất trong không khí có thể gây kích ứng đường thở, bao gồm khói, ô nhiễm, bụi, nấm mốc và phấn hoa. Các hạt hóa học, chẳng hạn như sulfur dioxide hoặc nitric oxide, cũng có thể gây ho. Ngay cả không khí sạch mà quá khô hoặc quá lạnh cũng có thể gây ho khan cho một số người.

+ Nếu bạn sống ở nơi có khí hậu khô, hãy thử sử dụng máy tạo độ ẩm để tránh bị ho khan nhé.

- Chất gây ức chế ACE

+ Thuốc ức chế men chuyển, như enalapril (Vasotec) và lisinopril (Prinivil, Zestril), là các loại thuốc theo toa điều trị nhiều tình trạng, bao gồm cả huyết áp cao.

+ Một trong những tác dụng phụ phổ biến nhất của thuốc ức chế men chuyển là ho khan mãn tính. 

- Ho gà

+ Ho gà là một tình trạng rất dễ lây lan và gây ho khan nghiêm trọng. Bệnh có thể dễ bị nhầm lẫn với cảm lạnh thông thường ở giai đoạn đầu, nhưng sau đó nó gây ra những cơn ho không kiểm soát được.

- Xẹp phổi

+ Xẹp phổi có thể tự xảy ra hoặc do chấn thương ngực. Bệnh phổ biến hơn ở những người có một vấn đề về phổi tiềm ẩn. Bên cạnh ho khan, xẹp phổi cũng có thể gây đau ngực đột ngột và khó thở.

- Ung thư phổi

+ Mặc dù rất hiếm, nhưng đôi khi ho khan liên tục có thể là dấu hiệu của ung thư phổi. Một cơn ho liên quan đến ung thư phổi thường không biến mất và có thể thay đổi theo thời gian. Ví dụ như cơn ho có thể trở nên đau hơn hoặc có âm thanh khác.

+ Các triệu chứng ung thư phổi khác bao gồm:

• Ho ra máu, dù chỉ một lượng nhỏ
• Khó thở
• Đau ngực
• Thở khò khè
• Khàn tiếng
• Giảm cân không chủ ý

- Suy tim

+ Suy tim xảy ra khi cơ tim không bơm máu như bình thường. Bệnh phổ biến hơn ở những người mắc các bệnh như bệnh động mạch vành và huyết áp cao, có thể làm giảm khả năng tim bơm máu. Ho khan dai dẳng là một triệu chứng của suy tim. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể gây ho tạo ra chất nhầy có màu trắng hoặc hồng.

+ Các triệu chứng khác của suy tim bao gồm:

• Khó thở có thể đột ngột hoặc nghiêm trọng
• Mệt mỏi và yếu đuối
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều
• Sưng ở chân, mắt cá chân và bàn chân
• Chán ăn hoặc buồn nôn
• Sưng bụng
• Cơ thể giữ nước
• Khó tập trung

Để chẩn đoán nguyên nhân gây ho khan, bác sĩ thường sẽ bắt đầu hỏi về các triệu chứng và bệnh sử của bạn. Sau đó, họ sẽ thực hiện kiểm tra thể chất.

Một bác sĩ cũng có thể yêu cầu bạn làm một số xét nghiệm để giúp chẩn đoán, bao gồm:

Xét nghiệm hình ảnh. Chụp X-quang hoặc CT cho phép các bác sĩ kiểm tra các vấn đề ở ngực.

Đo phế dung. Bạn sẽ thở vào một thiết bị nhựa để kiểm tra chức năng phổi. Các bác sĩ sử dụng phép đo phế dung để giúp chẩn đoán các tình trạng như hen suyễn.

Nội soi. 

Các biện pháp điều trị

Điều trị nguyên nhân cơ bản thường là cách tốt nhất để giảm mức độ nghiêm trọng và tần suất ho khan. Tuy nhiên, bác sĩ có thể đề nghị các phương pháp điều trị khác để cải thiện các triệu chứng ho như:

Dùng kẹo ngậm ho. Viên ngậm trị ho chứa các thành phần như mật ong, tinh dầu bạc hà và khuynh diệp, có thể làm giảm kích ứng và giảm ho.

Dùng thuốc giảm ho. Thuốc giảm ho không kê đơn, thường chứa dextromethorphan, có thể làm giảm phản xạ ho của một người.

Kê đầu cao khi nằm. Nâng đầu cao khi ngủ có thể giúp giảm các triệu chứng chảy dịch mũi sau và bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

Tắm nước nóng. Nước ấm và hơi nước từ vòi hoa sen có thể làm giảm tình trạng khô và kích ứng họng.

Hầu hết các trường hợp ho khan, ngứa cổ họng lâu do các nguyên nhân kể trên có thể được điều trị giảm triệu chứng bằng các biện pháp hiệu quả sau:

Ngậm một thìa mật ong

Súc họng bằng nước muối

Kẹo ngậm và siro ho

Thuốc xịt mũi

Trà nóng với chanh và mật ong

Sử dụng thuốc chống dị ứng không kê đơn và thuốc xịt mũi có thể làm giảm ngứa họng do dị ứng.

Bên cạnh đó, chúng ta cần biết cách phòng ngừa cơn ngứa cổ họng và các cơn ho khan, ho lâu ngày bằng cách bỏ hút thuốc lá, uống nhiều nước, hạn chế chất kích thích như rượu bia và giữ vệ sinh đường hô hấp đặc biệt là trong mùa thời tiết nhạy cảm và trong môi trường chứa nhiều nguy cơ gây bệnh về đường hô hấp.

Chúng ta cần chú ý sự tăng giảm của các triệu chứng ho hoặc mức độ ho, ngứa họng để nếu nghiêm trọng cần đến bệnh viện khám để được bác sĩ khám và tư vấn điều trị phù hợp. 

Trên đây là một số thông tin liên quan đến bệnh ho khan, hy vọng bài viết sẽ giúp cho mọi người có cái nhìn tổng quát về bệnh để phòng tránh và điều trị hiệu quả!