Địa lí 10 Bài 28: Địa lí ngành trồng trọt

1. Tóm tắt lý thuyết

Vai trò của ngành trồng trọt:

• Nền tảng của sản xuất nông nghiệp.
• Cung cấp lương thực, thực phẩm cho dân cư.
• Cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến.
• Cơ sở phát triển chăn nuôi, nguồn xuất khẩu có giá trị.

a. Vai trò

• Cung cấp lương thực dưới dạng tinh bột, dinh dưỡng cho người và gia súc.
• Cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp chế biến.
• Xuất khẩu có giá trị,...

b. Các cây lương thực chính

- Lúa gạo

+ Đặc điểm sinh thái:

• Ưa khí hậu nóng ẩm, chân ruộng ngập nước.
• Đất phù sa màu mỡ, cần nhiều phân bón.

+ Phân bố:

• Các nước trồng nhiều: Trung Quốc, Ấn Độ, Inđônêxia, Việt Nam …
• Các nước xuất khẩu đứng đầu thế giới: Thái Lan, Việt Nam, Ấn Độ, Hoa Kì.

- Lúa mì

+ Đặc điểm sinh thái:

• Ưa khí hậu ấm, khô, vào đầu thời kì sinh trưởng cần nhiệt độ thấp.
• Đất đai màu mỡ, cần nhiều phân bón.

+ Phân bố:

• Miền ôn đới và cận nhiệt.
• Nước trồng nhiều: Trung Quốc, Ấn Độ, Hoa Kì, Pháp, Liên bang Nga, Canađa, Úc…

- Ngô

+ Đặc điểm sinh thái:

• Ưa khí hậu nóng, đất ẩm, nhiều mùn, dễ thoát nước.
• Dễ thích nghi với sự dao động của khí hậu.

+ Phân bố:

• Miền nhiệt đới, cận nhiệt và cả ôn đới nóng.
• Nước trồng nhiều: Hoa Kì, Trung Quốc, Braxin, Mêhicô, Pháp..

c. Cây lương thực khác

- Đặc điểm: dễ tính, không kén đất, không cần nhiều công chăm sóc

- Vai trò: Làm thức ăn chăn nuôi, nguyên liệu cho công nghiệp rượu bia và lương thực ở một số nước đang phát triển.

- Một số cây hoa màu:

• Cây hoa màu ôn đới: đại mạch, kiều mạch, yến mạch, khoai tây…
• Cây hoa màu vùng cận nhiệt đới: khoai lang, sắn, kê, cao lương…

a. Vai trò, đặc điểm của cây công nghiệp

• Nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến, công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng, công nghiệp thực phẩm.
• Tận dụng tài nguyên đất, khắc phục được tính mùa vụ, phá thế độc canh, bảo vệ môi trường.
• Mặt hàng xuất khẩu có giá trị.

b. Các cây công nghiệp chủ yếu

- Cây lấy đường:

• Mía: Nhiệt độ 300-350C, dưới 100C cây chết, khi thu hoạch cần thời tiết khô hanh tích lũy đường, phân bố vành đai 300 B -300 N.   
• Củ cải đường: Miền ôn đới, cận nhiệt được trồng từ 470 B 540B.

- Cây lấy sợi:

• Cây bông: Phát triển ở nhiệt độ 17-300C, nhiệt độ tốt nhất 25-300C, lượng mưa 800-1000mm/năm, khí hậu ổn định, đất tốt, mùa đông ra quả phải có mưa nhiều, lúc quả chín phải tuyệt đối khô hanh, giới hạn từ 420B-320N.

- Cây lấy dầu: Cây đậu tương: Nhiệt đới, cận nhiệt đới, ôn đới, ưa ẩm, đất tơi xốp, thoát nước.

- Cây cho chất kích thích:

• Chè: Nguồn gốc đông nam Trung Quốc, Mianma, Việt Nam, ưa nhiệt từ 15-200C, tổng nhiệt 80000C, mưa 1500-2000mm, ẩm 70-80%, pH từ 4-6, giới hạn 100N-300B.
• Cà phê: Phát triển ở nhiệt độ 150C, mưa 1900-3000mm, phân bố đều trong năm, trồng giữa hai chí tuyến.

- Cây lấy nhựa: Cao su: phát triển ở nhiệt độ 22-270 C, mưa 1500 2500mm/năm, thích hợp đất ba zan.

a. Vai trò của rừng

• Hết sức quan trọng đối với môi trường, con người, điều hòa lượng nước trên mặt đất.
• Lá phổi xanh của trái đất, bảo vệ đất, chống xói mòn.

b. Tình hình trồng rừng

​

Rừng đang bị tàn phá do con người.

Diện tích trồng rừng trên thế giới ngày càng mở rộng:

• Năm 1990 là 43,6 triệu ha, năm 2000 là 187 triệu ha  trung bình tăng 4,5 triệu ha.
• Nước có diện tích rừng trồng lớn: Trung Quốc, Ấn Độ, Liên bang Nga, Hoa Kì,...

Câu 1: Em có nhận xét gì về sự phân bố các cây lương thực chính trên thế giới.

Gợi ý làm bài

Có diện phân bố rộng, nhưng có sự khác nhau giữa các cây lương thực.

- Lúa gạo: miền nhiệt đới, đặc biệt là châu Á gió mùa (Nam Á, Đông Nam Á, Đông Á).

- Lúa mì: miền ôn đới và cận nhiệt (châu Âu, Bắc Á, Bắc Mĩ, Nam Ôxtrâylia).

- Ngô có giới hạn sinh thái khá lớn, phân bố ở miền nhiệt đới, cận nhiệt và ôn đới (Châu Âu, Bắc Mĩ, Trung Á, châu Phi, rải rác ở Nam Mĩ).

Câu 2: Dựa vào hình 28.5, em hãy cho biết các vùng phân bố của các cây công nghiệp chủ yếu. Giải thích.

Gợi ý làm bài

Nhận xét vùng phân bố các cây công nghiệp:

- Mía: ở miền nhiệt đới (Bra-xin, Ấn Độ, Trung Quốc, Ô-xtrây-lia, Cu-ha, Mê-hi-cô,...)

- Củ cải đường: ở miền ôn đới (các nước châu Âu, vùng ngũ hồ ở Hoa Kì).

- Cà phê: ở miền nhiệt đới thuộc khu vực Trung và Nam Mĩ (Braxin, Meehicô...), Trung Phi, Đông Nam Á (Việt Nam, In-đô-nê-xi-a), Nam Á.

- Chè: ở miền cận nhiệt (Ấn Độ và Trung Quốc, Xri Lan-ca, Kê-ni-a, Việt Nam, In-đô-nê-xi-a...

- Cao su: tập trung ở vùng nhiệt đới ẩm của vùng Đông Nam Á, Ấn Độ, Nigiêria, Braxin..

⟹ Sự phân bố các loại cây công nghiệp trên phụ thuộc vào điều kiện khí hậu phù hợp với mỗi loại cây: mía, cà phê, cao su là cây trồng của miền nhiệt đới; chè là cây trồng của miền cận nhiệt; củ cải đường là cây trồng miền ôn đới.

Câu 3: Tại sao phải chú trọng đến việc trồng rừng?

Gợi ý làm bài