Soạn bài Ông già và biển cả Ngữ văn 12 đầy đủ

Hình ảnh những vòng lượn của con cá kiếm được miêu tả lặp đi lặp lại mang nhiều hàm ý. Trước hết cho thấy, mặc dù đã ba ngày hai đêm đuổi theo con cá kiếm nhưng ông lão cũng chưa nhìn thấy con cá. Ông chỉ cảm nhận tình trạng của con cá qua sợi dây, qua vòng lượn từ rộng tới hẹp, từ xa tới gần của nó và điều đó cũng cho thấy ông lão rất giàu kinh nghiệm. Mặt khác từ những vòng lượn đó mà ta hiểu được sự cố gắng con cá. Mặc dù đã mắc câu nhưng nó vẫn muốn thỏa ra khỏi sự bủa vây của người ngư phủ. Con cá kiếm rất kiên cường.

- Ông già có một sự nhạy bén, là một người đã từng có nhiều kinh nghiệm nơi biển cả, ông lão đã huy động mọi giác quan vào cuộc chiến.

- Về thị giác: Ban đầu lão chỉ có thể phán đoán con cá, phán đoán đường bơi của nó qua độ nghiêng và sức căng của sợi dây. 

- Về xúc giác: Dù không trực tiếp tiếp xúc với con cá kiếm nhưng qua những vật trung gian, ông lão Xan- ti-a-gô vẫn có thể cảm nhận được từng cử động của nó.

- Thông qua các chi tiết miêu tả, chúng ta có thể thấy nó được sắp xếp theo trình tự của cuộc chinh phục con cá kiếm. Ban đầu là những cảm nhận và quan sát từ xa (khi con cá còn đang cố vùng vẫy để chạy thoát) rồi đến gần hơn (khi nó gần kiệt sức và bị kéo về sát mạn thuyền):

- Với một số chi tiết miêu tả sau:

+ Chi tiết đầu tiên “Một cái bóng đen vượt dài qua dưới con thuyền, đến mức lão không thể tin nổi độ dài của nó”.

- Chi tiết thứ hai “Cái đuôi lớn hơn cả chiếc lưỡi hái lớn, màu tím hồng dựng trên mặt đại dương xanh thẫm”.

- Chi tiết thứ ba “Cánh vi trên lưng xếp lại, còn bộ vây to sụ bên sườn xòe rộng”.

- Chi tiết thứ tư Ông lão: “vận hết sức bình sinh... phóng xuống sườn con cá ngay sau cái vây ngực đồ sộ”.

- Chi tiết thứ năm Con cá “phóng vút lên khỏi mặt nước phô hết tầm vóc khổng lồ, vẻ đẹp và sức lực”.

- Chi tiết cuối cùng “Nằm ngửa phơi cái bụng ánh bạc của nó lên trời”.

- Lớp nghĩa mới: Quan hệ giữa ông lão và cá kiếm:

+ Lớp nghĩa thứ nhất: người đi săn và con mồi

+ Lớp nghĩa thứ hai: Hai kì phùng địch thủ

+ Lớp nghĩa thứ ba: Hai người bạn

+ Lớp nghĩa thứ tư: Con người và môi trường

+ Lớp nghĩa thứ năm: Con người và cái đẹp, cái mơ ước.

- Ông lão làm nghề đánh cá, bắt được cá là mục đích, là cuộc sống của ông. Nhưng ông yêu quý nó như “người anh em”, gọi nó là “cu cậu” rất thân mật.

=> Mối liên hệ giữa cá kiếm và ông lão: con người - tự nhiên, con người - cái đẹp, con người - ước mơ, khát vọng.

- Hình ảnh con cá kiếm:

+ Trong đoạn trích ta thấy trước khi ông lão chiếm được nó: đó là một con cá to lớn, xinh đẹp, đuôi lớn hơn hai lưỡi hái lớn, màu tím hồng, thân hình đồ sộ, khôn ngoan, kiên cường mang vẻ đẹp sức mạnh oai phong, kì vĩ của tự nhiên

+ Ta thấy trong đoạn trích sau khi ông lão chiếm được nó : không chấp nhận cái chết, phóng vút lên mặt nước phô diễn vẻ đẹp, con cá bạc trắng, thẳng đơ.

- Hình ảnh con cá kiếm mang ý nghĩa biểu tượng:

+ Cho vẻ đẹp, sức mạnh, tính chất kiêu hùng, kì vĩ của tự nhiên.

+ Cho những chông gai, thử thách của cuộc đời.

+ Cho ước mơ về thành quả lao động của con người

+ Cho ước mơ sáng tạo của nghệ thuật

Ngoài việc miêu tả bằng lời của người kể chuyện, còn có lời độc thoại nội tâm của Xan-ti-a-gô tự nói lên hành động và thái độ của ông trước con cá kiếm. Lời độc thoại nội tâm tự nhiên, chân thật khiến mối quan hệ của ông lão và con cá trở nên gần gũi, thân mật, bình đẳng.

- Chúng ta thấy cách dịch Ôn già và biển cả hay hơn.

- Vì gợi lên cho người đọc sự đối lập của hai hình tượng nhờ nhịp cân xứng của tiêu đề.

+ Người già cả, sức yếu - biển , bao la, dữ dội

+ Con người có hạn - tự nhiên vô hạn

+ Con người và tự nhiên song song cùng tồn tại