Chụp X quang tử cung vòi trứng với thuốc cản quang - Những thông tin cần biết

Chụp tử cung vòi trứng là một phương tiện chẩn đoán hình ảnh để quan sát bên trong tử cung, vòi trứng. Kỹ thuật y tế này thường được tiến hành ở phụ nữ khó mang thai (vô sinh).

X-quang tử cung vòi trứng là một kỹ thuật có từ lâu đời và trước đây được sử dụng khá thường xuyên.

Trong thủ thuật chụp này, một chất cản quang được bơm vào thông qua một ống nhỏ đặt từ âm đạo chạy tới tử cung. Bởi vì tử cung và vòi trứng thông thương nhau nên chất cản quang sẽ chảy vào cả vòi trứng. Bác sĩ sẽ chụp hình bằng cách sử dụng chùm tia X khi chất cản quang đi qua cả tử cung và vòi trứng.

Hình chụp có thể cho thấy các vấn đề, chẳng hạn như chấn thương hay có bất thường cấu trúc tử cung, vòi trứng hoặc có chỗ tắc nghẽn ngăn cản trứng đi qua để tới tử cung. Chỗ tắc nghẽn cũng có thể ngăn tinh trùng đi vào vòi trứng và kết hợp (thụ tinh) với trứng. Chụp tử cung vòi trứng còn giúp tìm ra các vấn đề của tử cung gây cản trở trứng đã thụ tinh bám vào (làm tổ) trong thành tử cung.

Tuy nhiên, hiện nay các bác sĩ thường rất hạn chế thực hiện kỹ thuật này bởi đây là một thủ thật có xâm lấn. Mặc dù rất hiếm nhưng kỹ thuật này vẫn có thể gây ra những tác hại không mong muốn cho tử cung và vòi trứng.

Nếu bạn gặp khó khăn trong việc có thai hoặc từng có các vấn đề trong thai kỳ như sảy thai nhiều lần, bác sĩ có thể chỉ định kỹ thuật này. Chụp tử cung vòi trứng có thể giúp chẩn đoán nguyên nhân vô sinh.

Nếu bạn từng được phẫu thuật vòi trứng, bác sĩ có thể chỉ định chụp tử cung vòi trứng để kiểm tra xem phẫu thuật có thành công hay không. Nếu bạn đã được thắt ống dẫn trứng – một thủ thuật làm đóng vòi trứng lại – bác sĩ có thể chỉ định chụp tử cung vòi trứng để đảm bảo vòi trứng đã được đóng kín. Bạn cũng có thể được đề nghị kiểm tra xem thủ thuật tái mở thông vòi trứng của bạn có thành công hay không.

Kỹ thuật này cũng giúp kiểm tra khi bạn bị sảy thai nhiều lần, để đánh giá những có bất thường tử cung bẩm sinh hoặc mắc phải hay không như: u xơ tử cung, polyp nội mạc, viêm dính buồng tử cung, dị dạng bẩm sinh hoặc u tử cung.

Bạn nên biết những gì trước khi thực hiện kỹ thuật này?

Có thể tiến hành nội soi tử cung thay vì chụp tử cung vòi trứng để quan sát bên trong tử cung. Bạn cũng có thể thực hiện một kỹ thuật khác gọi là nội soi ổ bụng để quan sát vòi trứng thay vì chụp tử cung vòi trứng. Tuy nhiên, nội soi ổ bụng không cho thấy vòi trứng còn thông hay đã bít lại.

Một kỹ thuật khác gọi là siêu âm bơm buồng tử cung có thể chính xác hơn chụp tử cung vòi trứng trong việc tìm u xơ hoặc polyp tử cung. Siêu âm bơm buồng tử cung là thủ thuật sử dụng sóng siêu âm để quan sát chuyển động của nước muối bơm vào trong tử cung của bạn. Phương pháp này không sử dụng tia X hay chất cản quang chứa iốt.

Hãy đảm bảo cho bác sĩ biết nếu bạn có dùng metformin (chẳng hạn như Glucophage) để điều trị tiểu đường hoặc bạn có các rối loạn khác, chẳng hạn như hội chứng buồng trứng đa nang, bởi vì nó có khả năng tương tác với chất cản quang được dùng trong xét nghiệm này.

Trước khi tiến hành các kỹ thuật y tế này, bạn nên hiểu rõ các cảnh báo và lưu ý. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để có thêm thông tin và hướng dẫn cụ thể.

Bạn nên chuẩn bị gì trước khi thực hiện chụp tử cung vòi trứng?

Thủ thuật này được thực hiện tốt nhất từ 7-10 ngày sau ngày có kinh nguyệt đầu tiên nhưng trước khi rụng trứng. Đây là những ngày tốt nhất để quan sát rõ và để đảm bảo rằng bạn không mang thai.

Thủ thuật này sẽ không được thực hiện nếu bạn đang bị viêm cấp vùng chậu. Bạn nên thông báo với bác sĩ hoặc kỹ thuật viên nếu bạn có dấu hiệu bị nhiễm trùng vùng chậu hay bệnh lây truyền qua đường tình dục chưa điều trị tại thời điểm làm thủ thuật.

Bạn nên thông báo với bác sĩ về các loại thuốc đang dùng hoặc nếu bạn bị dị ứng, đặc biệt là với chất cản quang chứa iốt. Ngoài ra, hãy nói với bác sĩ về tình trạng bệnh lý gần đây.

Tóm lại, bạn sẽ không được chỉ định chụp HSG khi đang có thai, viêm vùng chậu, đang xuất huyết tử cung lượng nhiều và bị dị ứng với thuốc cản quang.

Một số bác sĩ sẽ kê toa kháng sinh uống cho bạn trước và sau thủ thuật.

Sau thủ thuật, bác sĩ sẽ yêu cầu bạn ở lại khoảng 30 phút để chắc chắn bạn đã ổn định.

Quy trình thực hiện chụp tử cung vòi trứng như thế nào?

Chụp tử cung vòi trứng thường do bác sĩ chẩn đoán hình ảnh trong phòng chụp X-quang của bệnh viện hay phòng khám thực hiện. Kỹ thuật viên chẩn đoán hình ảnh và điều dưỡng có thể giúp bác sĩ làm thủ thuật. Bác sĩ phụ khoa hoặc bác sĩ chuyên về điều trị vô sinh cũng có thể hỗ trợ thực hiện thủ thuật.

Trước khi bắt đầu thủ thuật, bạn có thể được cho thuốc an thần hoặc ibuprofen (chẳng hạn như Advil) để giúp bạn thư giãn và giãn cơ tử cung để tránh co thắt trong khi làm xét nghiệm.

Bạn sẽ làm rỗng bàng quang và sau đó nằm ngửa trên bàn khám với hai chân nâng cao, để trên giá đỡ.

Bác sĩ sẽ đưa một cái mỏ vịt mềm, cong vào trong âm đạo. Mỏ vịt sẽ nhẹ nhàng căng thành âm đạo ra, cho phép bác sĩ quan sát được bên trong âm đạo và cổ tử cung của bạn. Cổ tử cung có thể được cố định với kẹp gọi tên là kẹp giữ cổ tử cung. Bác sĩ sẽ rửa cổ tử cung bằng dung dịch sát khuẩn chuyên biệt và đưa ống cứng (cannula) hoặc ống mềm (catheter) thông qua đó để vào tử cung. Chất cản quang được bơm qua ống này.

Nếu vòi trứng còn thông, chất cản quang sẽ chảy qua đó để vào ổ bụng, nơi nó sẽ được cơ thể hấp thu một cách tự nhiên. Nếu vòi trứng đã bị bít tắc, chất cản quang không thể đi qua được. Hình ảnh X-quang được truyền lên một màn hình ti-vi trong quá trình thực hiện thủ thuật. Nếu cần quan sát thêm nhiều hình ảnh, bác sĩ có thể nghiêng bàn khám hoặc yêu cầu bạn thay đổi tư thế.

Sau khi làm thủ thuật, bác sĩ sẽ rút cannula hoặc catheter và mỏ vịt ra. Tổng thời gian thực hiện thủ thuật này thường mất khoảng 30 phút.

Trong suốt quá trình thực hiện thủ thuật, bạn chỉ cảm giác hơi khó chịu và gồng nhẹ khi bác sĩ đặt mỏ vịt và bơm thuốc cản quang vào tử cung, cảm giác này thường không kéo dài. Bạn cũng có thể cảm thấy đau nhẹ bụng dưới sau thủ thuật do phản ứng của phúc mạc ổ bụng với thuốc cản quang. Một số phụ nữ có thể ra máu âm đạo trong vài ngày đầu nhưng rất ít và không nguy hiểm.

Bạn nên làm gì sau khi thực hiện chụp tử cung vòi trứng?

Sau khi làm thủ thuật, một phần chất cản quang sẽ chảy ra khỏi âm đạo của bạn. Bạn có thể chảy máu âm đạo trong vòng vài ngày sau đó. Hãy báo bác sĩ ngay lập tức nếu bạn bị:

Chảy máu âm đạo nặng (thấm ướt nhiều hơn một băng vệ sinh trong vòng một giờ) Sốt Đau bụng hoặc co thắt dữ dội Chảy máu âm đạo kéo dài hơn 3 đến 4 ngày Nôn ói Ngất xỉu

Các biến chứng rất hiếm khi xảy ra bao gồm: thủng tử cung – vòi trứng, sốc do đau, nhiễm trùng phần phụ. Bác sĩ sẽ thảo luận với bạn về vấn đề này trước khi thực hiện thủ thuật.

Phơi nhiễm với tia phòng xạ cũng là điều phụ nữ lo ngại, tuy nhiên với liều phòng xạ rất thấp chỉ 1 rad (10mGy). Đây là liều chấp nhận được ở phụ nữ tuổi sinh sản. Bạn chỉ cần phải xác định rõ trước khi làm thủ thuật là mình chắc chắn không có thai.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về quy trình thực hiện, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và giải đáp.

Kết quả của bạn có ý nghĩa gì?

Kết quả của chụp tử cung vòi trứng được liệt kê dưới đây:

Kết quả bình thường:

Hình dạng của tử cung và vòi trứng bình thường. Vòi trứng không bị sẹo hay tổn thương. Chất cản quang chảy tự do từ tử cung, qua vòi trứng và đổ vào ổ bụng một cách bình thường.

Không tìm thấy dị vật (chẳng hạn như vòng tránh thai), u hoặc khối tăng sinh trong tử cung.

Kết quả bất thường:

Vòi trứng có thể bị sẹo, dị dạng hoặc tắc nghẽn nên chất cản quang không chảy qua vòi và đổ vào ổ bụng được. Các nguyên nhân có thể gây tắc nghẽn vòi trứng bao gồm bệnh viêm vùng chậu hoặc lạc nội mạc tử cung (là tình trạng nội mạc tử cung phát triển ở những vị trí khác thường ngoài lòng tử cung, chẳng hạn tại eo vòi trứng làm tắc vòi trứng của bạn).

Chất cản quang có thể rò xuyên qua thành tử cung, cho thấy có vết rách hoặc lỗ thủng tử cung.

Tử cung bất thường có phần mô (được gọi là vách) chia đôi tử cung.

Có những khối tăng sinh, chẳng hạn như polyp hay u xơ.

Tuy nhiên, kỹ thuật chẩn đoán này chỉ giúp bác sĩ quan sát được những bất thường trong lòng tử cung và vòi trứng mà không thể khảo sát tổng thể cơ quan sinh sản ở vùng chậu. Để bổ sung thêm hoặc làm rõ thêm, các bác sĩ sẽ đề nghị bạn siêu âm, chụp CT scan, MRI vùng chậu hoặc nội soi ổ bụng chẩn đoán.

Trên đây là một số thông tin liên quan đến chụp X quang tử cung vòi trứng với thuốc cản quang (HSG), hy vọng bài viết sẽ hữu ích cho các bạn trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh!