Thủ thuật nong mạch vành - Quy trình thực hiện và những lưu ý cần biết

1. Tìm hiểu chung

Nong mạch vành là gì?

Nong mạch vành (còn được gọi là nong động mạch vành qua da) là một thủ thuật được sử dụng để mở rộng các động mạch vành bị tắc hoặc bị hẹp.

Nong mạch là phương pháp sử dụng một quả bóng để làm giãn nở động mạch bị hẹp hoặc tắc. Tuy nhiên, ngày nay phương pháp nong mạch vành được sử dụng nhiều nhất là đặt stent mạch vành.

Stent là một ống kim loại nhỏ có khả năng giãn ra, đóng vai trò như khung đỡ cho thành động mạch, ngăn ngừa tái hẹp sau khi nong mạch.

Mục đích của nong mạch vành

Phẫu thuật tạo hình động mạch được sử dụng để điều trị xơ vữa động mạch. Xơ vữa động mạch là sự tích tụ các mảng mỡ bám trong mạch máu của tim. Bác sĩ có thể đề nghị bạn nong mạch khi các phương pháp điều trị bằng thuốc hay thay đổi lối sống không đủ để cải thiện sức khỏe tim mạch hoặc nếu bạn bị nhồi máu cơ tim, đau ngực ngày càng nhiều (đau thắt ngực) hoặc các triệu chứng khác.

Nong mạch vành cũng thường được sử dụng như một giải pháp điều trị khẩn cấp sau khi bị nhồi máu cơ tim.

Khi nào bạn nên cần nong mạch vành?

Giống như các cơ quan khác trong cơ thể, tim cũng cần được cung cấp máu liên tục. Các động mạch vành chính là nguồn cung cấp máu cho tim. Ở những người lớn tuổi, những động mạch này có thể bị hẹp và cứng lại (gọi là xơ vữa động mạch), gây ra bệnh mạch vành.

Nếu lượng máu đến tim bị hạn chế, nó có thể dẫn đến đau thắt ngực, thường xảy ra khi bạn thực hiện các hoạt động thể chất hoặc căng thẳng.

Đau thắt ngực thường có thể điều trị bằng thuốc. Tuy nhiên, phương pháp phẫu thuật nong mạch vành sẽ cần thiết trong những trường hợp nghiêm trọng mà thuốc không có hiệu quả để giúp phục hồi việc cung cấp máu cho tim.

Trước khi thực hiện nong mạch vành, bạn cần biết gì?

Nong mạch vành không phải là giải pháp tốt nhất cho tất cả mọi người. Trong trường hợp động mạch chính đưa máu đến tim trái bị hẹp, cơ tim yếu hoặc nếu bạn có nhiều mạch máu bị tổn thương thì phẫu thuật bắc cầu động mạch vành có thể là lựa chọn tốt hơn. Quyết định phẫu thuật nong mạch vành hay phẫu thuật bắc cầu sẽ tùy thuộc vào mức độ bệnh tim và tình trạng bệnh lý tổng thể của bạn. Bạn hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Bạn hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định

Bạn nên chuẩn bị gì trước khi thực hiện nong mạch vành?

Trước khi lên lịch thực hiện nong mạch vành, bác sĩ sẽ xem xét các bệnh sử và khám sức khỏe tổng quát cho bạn. Bạn có thể được yêu cầu chụp mạch vành để xem tắc nghẽn này có thể điều trị bằng nong mạch vành hay không. Bên cạnh đó, chụp mạch vành còn giúp bác sĩ xác định xem các động mạch đến tim bị thu hẹp hay tắc nghẽn.

Trong chụp động mạch vành, bác sĩ sẽ tiêm một loại thuốc nhuộm từ háng, cánh tay hoặc cổ tay đến các động mạch trong tim thông qua ống thông.

Khi thuốc nhuộm lấp đầy các động mạch, chúng sẽ hiển thị trên X-quang và video, nhờ đó bác sĩ có thể nhìn thấy vị trí bị tắc nghẽn trong các động mạch. Nếu bác sĩ tìm thấy tắc nghẽn khi chụp mạch vành, họ có thể quyết định thực hiện nong mạch và đặt stent sau khi chụp X-quang, trong khi ống thông vẫn đặt trong tim.

Bạn sẽ được bác sĩ hướng dẫn về cách ăn uống trước khi nong mạch vành. Thông thường, bạn sẽ phải ngừng ăn hoặc uống từ 6-8 giờ trước khi tiến hành thủ thuật. Bạn cũng có thể nhận được hướng dẫn khác khi đã nhập viện.

Trước khi lên kế hoạch làm thủ thuật hoặc trong trường hợp khẩn cấp, bạn có thể phải làm một số xét nghiệm, bao gồm chụp X-quang ngực, điện tâm đồ và xét nghiệm máu.

Vào đêm trước khi làm thủ thuật, bạn nên:

Làm theo hướng dẫn của bác sĩ về việc điều chỉnh các loại thuốc bạn đang sử dụng trước khi nong mạch. Bác sĩ có thể hướng dẫn bạn ngừng sử dụng một số loại thuốc nhất định trước khi nong mạch như một số loại thuốc tiểu đường. Mang theo tất cả các loại thuốc đến bệnh viện, bao gồm nitroglycerin, nếu bạn đang dùng nó. Uống thuốc với một ngụm nước nhỏ. Sắp xếp người đưa bạn về nhà, vì bạn sẽ phải nằm viện qua đêm sau khi nong mạch vành.

Quy trình thực hiện nong mạch vành như thế nào?

Thời gian thực hiện nong mạch vành

Nếu chỉ một phần của động mạch vành được mở rộng, thủ thuật thường mất khoảng 30 phút. Nếu động mạch vành cần mở một số phần thì quy trình sẽ mất nhiều thời gian hơn. Bạn có thể cần phải ở lại bệnh viện qua đêm để được theo dõi.

Quy trình hực hiện nong mạch vành

Quy trình này thường thực hiện theo 4 bước sau:

Bước 1: Trong khi nong mạch, bác sĩ sẽ đưa một ống thông vào động mạch vành

Việc nong mạch được thực hiện bằng cách sử dụng một ống mềm mỏng gọi là ống thông. Ống thông được dẫn vào các mạch máu của tim. Đầu tiên, bác sĩ đưa ống thông vào một mạch máu ở háng, cánh tay hoặc cổ tay. Sau đó, bác sĩ cẩn thận luồn ống thông qua các mạch máu đến phần hẹp hoặc bị tắc của động mạch vành. Bác sĩ sẽ theo dõi chuyển động của ống thông trong các mạch máu trên màn hình X-quang.

Bước 2: Đặt dây dẫn và quả bóng trong động mạch vành

Sau khi đưa ống thông vào động mạch, bác sĩ sẽ di chuyển dây dẫn xa hơn vào phần bị hẹp hoặc bị tắc và trượt dọc quả bóng theo dây dẫn.

Bước 3: Thổi phồng quả bóng

Sau khi trượt dọc theo dây dẫn, quả bóng sẽ được thổi phồng lên và có thể căng phồng trong một thời gian ngắn. Áp lực từ quả bóng sẽ ép mảng bám ở thành động mạch và tạo thêm khoảng trống cho máu chảy.

Bước 4: Tháo quả bóng, dây dẫn và ống thông

Tiếp theo, bác sĩ sẽ xì hơi quả bóng trong khi ống đỡ vẫn mở rộng. Ống đỡ ép vào thành động mạch và giữ động mạch mở rộng. Sau đó, bác sĩ sẽ lấy quả bóng, dây dẫn và ống thông ra. Ống đỡ được giữ lại trong lòng mạch giúp máu chảy bình thường.

Lưu lượng máu bình thường

Sau khi nong mạch, động mạch bị hẹp hoặc bị tắc được mở ra, máu giàu oxy và giàu chất dinh dưỡng sẽ chảy bình thường trở lại vào cơ tim.

Các động mạch trước và sau khi nong mạch vành

Tia X sẽ hiển thị mạch vành bị tắc trước và sau thủ thuật nong mạch. Trước khi nong mạch, động mạch hẹp sẽ làm lưu lượng máu bị tắc nghẽn. Sau khi nong mạch vành, máu chảy tốt hơn qua động mạch mới mở.

Sau khi thực hiện nong mạch vành

Nếu phẫu thuật được thực hiện không khẩn cấp, bạn có thể nằm viện một ngày để theo dõi tim và điều chỉnh thuốc. Thông thường, bạn có thể trở lại làm việc hoặc thực hiện các thói quen bình thường một tuần sau khi nong mạch vành. Nếu bạn cần nong mạch vành và đặt stent do một cơn đau tim, thời gian nằm viện và phục hồi sẽ lâu hơn.

Bạn hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.

Bạn nên làm gì sau khi thực hiện nong mạch vành?

Khi về nhà, bạn nên uống nhiều nước để giúp cơ thể thải hết thuốc nhuộm tương phản. Bạn cũng nên tránh tập thể dục và nhấc vật nặng ít nhất một ngày sau đó. Bạn cũng nên hỏi bác sĩ hoặc y tá về rằng bạn cần hạn chế những hoạt động nào khác không.

Bạn hãy gọi cấp cứu ngay lập tức, nếu:

• Nơi đưa ống thông vào bắt đầu chảy máu hoặc sưng;
• Bạn bị đau hoặc khó chịu tại chỗ đặt ống thông ;
• Bạn có các dấu hiệu nhiễm trùng như đỏ, sưng, chảy dịch hoặc sốt ;
• Thay đổi nhiệt độ hoặc màu sắc của chân hoặc cánh tay nơi được thực hiện thủ thuật ;
• Bạn cảm thấy cơ thể yếu hoặc rất mệt;
• Bạn bị đau ngực hoặc khó thở.

Bạn phải tuân thủ các khuyến cáo của bác sĩ về việc điều trị bằng thuốc làm loãng máu – aspirin và clopidogrel hoặc các loại thuốc tương tự. Hầu hết những người được nong mạch có hoặc không có đặt stent sẽ phải dùng aspirin vô thời hạn. Những người đã đặt stent sẽ cần một loại thuốc làm loãng máu như clopidogrel trong 1 năm hoặc lâu hơn trong một số trường hợp. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào hoặc cần làm phẫu thuật khác không liên quan đến tim, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi dừng bất kỳ loại thuốc nào trong số này.

Bạn hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.

Bạn có thể gặp các biến chứng nào sau khi nong mạch vành?

Đôi khi, không thể kéo dài động mạch bị thu hẹp, khi đó, bác sĩ sẽ tư vấn cho bạn một phương pháp điều trị thay thế cho chứng đau thắt ngực, được gọi là ghép động mạch. Tuy nhiên, nong mạch vành sẽ là lựa chọn đầu tiên bởi vì nong mạch vành không phải là một phẫu thuật lớn như ghép bắc cầu.

Phần lớn các trường hợp không có vấn đề gì nghiêm trọng, tuy nhiên, bạn phải chấp nhận rủi ro có thể phát sinh trong một số trường hợp:

Vết thương nhỏ nơi ống thông được đưa vào có thể bị nhiễm trùng, bạn hãy báo cho bác sĩ biết nếu vết thương bị đỏ và mềm. Bác sĩ có thể cho bạn sử dụng thuốc khác sinh để hạn chế vấn đề này. Hiếm khi, bạn có phản ứng dị ứng với thuốc nhuộm được sử dụng để hiển thị động mạch vành trên X-quang. Hiếm khi một số biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra. Nguy cơ này chủ yếu xảy ra ở những người mắc bệnh tim nghiêm trọng. Các biến chứng nghiêm trọng tiềm ẩn bao gồm: Thủ thuật đôi khi làm cho động mạch bị chặn hoàn toàn. Nếu điều này xảy ra, bạn có thể được thực hiện phẫu thuật ghép động mạch vành khẩn cấp (thường là thành công). Đau tim trong quá trình phẫu thuật. Ống thông có thể gây tổn thương động mạch vành. Nếu điều này xảy ra, động mạch có thể được phục hồi bằng phẫu thuật tim khẩn cấp. Đột quỵ. Hiếm khi xảy ra tử vong trong quá trình làm thủ thuật.

Trong một số trường hợp, các mảng mỡ (mảng xơ vữa) hình thành lại trong ống đỡ (stent) sau vài tháng hoặc vài năm. Điều này có thể làm hẹp động mạch và đau thắt ngực trở lại.  Nếu trường hợp này xảy ra, bạn có thể được thực hiện lại thủ thuật nong mạch vành hoặc các phương pháp điều trị khác như ghép động mạch vành.

Các tác dụng phụ khi thực hiện nong mạch vành là gì?

Một triệu chứng thường gặp là vết bầm hình thành dưới da nơi ống thông được đưa vào (thường ở háng). Vấn đề này không nghiêm trọng nhưng bạn có thể bị đau trong một vài ngày. Bạn hãy thảo luận với bác sĩ để biết thêm thông tin.

Trên đây là một số thông tin về Thủ thuật nong mạch vành, hy vọng sẽ hữu ích cho các bạn trong quá trình tìm hiểu và có ý định thực hiện thủ thuật này.