Sinh học 7 Bài 34: Đa dạng và đặc điểm chung của các lớp Cá

- Trên thế giới có khoảng 25 415 loài cá. Ở Việt Nam đã phát hiện 2 753 loài, trong hai lớp chính : Lớp Cá sụn và lớp Cá xương.

• Lớp Cá sụn mới chỉ được phát hiện khoảng 850 loài, gồm những loài cá sống ở nước mặn và nước lợ, có bộ xương bằng chất sụn, có khe mang trần, da nhám, miệng nằm ở mặt bụng. Đại diện là cá nhám (ăn nổi, sống ở tầng nước mặt), cá đuối kiếm ăn ở tầng đáy.
• Lớp Cá xương gồm đa số những loài cá hiện nay sống ở biển, nước lợ và nước ngọt. Chúng có bộ xương bằng chất xương và có những đặc điểm tương tự như cá chép. Đại diện: cá vền, cá chép.

Cá nhám (1), cá trích (2) sống ở tầng nước mặt, thường không có chỗ ẩn náu, có mình thon dài, vây chẵn phát triển bình thường, khúc đuôi khỏe, bơi nhanh

Cá vền (3), cá chép (4) sống ở tầng giữa và tầng đáy có nhiều chỗ ẩn náu, thân tương đối ngắn, vây ngực, vây bụng phát triển bình thường, khúc đuôi yếu, bơi chậm

 Lươn (5) sống chui luồn ở đáy bùn, thân rất dài, vây ngực và vây bụng tiêu biến, khúc đuôi nhỏ, bơi rất kém

Cá đuối (6), cá bơn (7) sống ở đáy biển có thân dẹt, mỏng, vây ngực lớn (cá đuối), nhỏ (cá bơn), khúc đuôi nhỏ, bơi kém

- Những loài cá sống trong những môi trường và những điều kiện sống khác nhau thì có cấu tạo và tập tính sinh học khác nhau

+ Tầng mặt, thiếu nơi ẩn náu:

• Đại diện: Cá nhám
• Hình dạng thân: Thon dài
• Đặc điểm khúc đuôi: Khỏe
• Đặc điểm vây chẵn: Bình thường   
• Khả năng di chuyển: Nhanh

+ Tầng giữa và tầng đáy, nơi ẩn náu thường nhiều:

• Đại diện: Cá vền, cá chép
• Hình dạng thân: Tương đối ngắn
• Đặc điểm khúc đuôi: Yếu
• Đặc điểm vây chẵn: Bình thường
• Khả năng di chuyển: Bơi chậm

+ Trong những hốc bùn đất ở đáy:

• Đại diện: Lươn
• Hình dạng thân: Rất dài
• Đặc điểm khúc đuôi: Rất yếu
• Đặc điểm vây chẵn: Không có
• Khả năng di chuyển: Rất chậm

+ Trên mặt đáy biển:

• Đại diện: Cá bơn, cá đuối
• Hình dạng thân: Dẹt, mỏng
• ​Đặc điểm khúc đuôi: Rất yếu
• Đặc điểm vây chẵn: To hoặc nhỏ
• Khả năng di chuyển: Kém

- Sống hoàn toàn ở nước

- Cơ quan di chuyển: vây bơi

- Cơ quan hô hấp: mang

- Hệ tuần hoàn:

• Tim (số ngăn): 2 ngăn
• Máu trong tim: Máu đỏ thẫm
• Máu nuôi cơ thể: Máu đỏ tươi
• Số vòng tuần hoàn: 1 vòng

- Đặc điểm sinh sản: Đẻ trứng, thụ tinh ngoài

- Nhiệt độ cơ thể: Động vật biến nhiệt

a. Vai trò:

• Cung cấp thực phẩm cho con người.
• Làm thức ăn cho động vật khác.
• Làm nguồn dược liệu để chữa bệnh.
• Làm nguyên liệu cho ngành công nghiệp.
• Diệt muỗi, sâu bọ có hại cho lúa và làm cảnh.
• Một số ít loài cá gây ngộ độc cho con người.

b. Bảo vệ nguồn lợi từ cá

• Ngăn cấm đánh bắt cá còn nhỏ, cá bố mẹ trong mùa sinh sản
• Cấm đánh cá bằng mìn bằng chất độc
• Chống gây ô nhiễm vực nước
• Tận dụng các vực nước tự nhiên để nuôi cá
• Nghiên cứu thuần hoá những loài cá mới có giá trị kinh tế

Câu 1: Em hãy lấy ví dụ về ứng dụng điều chế thuốc chữa bệnh từ cá?

Hướng dẫn giải

• Dầu gan cá nhám, cá thu có nhiều vitamin A và D → điều trị một số bệnh →  như khô mắt, bệnh còi xương.

• Chất tiết từ buồng trứng và nội quan cá nóc được dùng để chế thuốc chữa bệnh thần kinh, sưng khớp và uốn ván.

Câu 2: Em hãy ghép nội dung ở cột vai trò của cá với cột đại diện sao cho phù hợp?

Hướng dẫn giải

1-D, 2- C, 3- A, 4-B

Câu 1: So sánh số loài, môi trường sống của lớp cá sụn và lớp cá xương

Câu 2: Đặc điểm cơ bản nhất để phân biệt lớp cá sụn và cá xương là gì?

Câu 1: Trên thế giới có khoảng bao nhiêu loài cá

a. 5000 loài

b. 10000 loài

c. 15000 loài

d. 20000 loài

Câu 2: Loài cá nào sau đây KHÔNG thuộc lớp Cá xương?

a. Cá đuối

b. Cá chép

c. Cá vền

d. Lươn

Câu 3: Loài cá thích nghi với đời sống ở tầng nước mặt

a. Cá chép, cá vện

b. Cá nhám, cá trích

c. Cá nhám, cá đuối

d. Cá chép, cá trích

Câu 4: Các loài cá sống ở tầng đáy có đặc điểm

a. Bơi rất kém

b. Bơi nhanh

c. Thân thon dài

d. Khúc đuôi khỏe

• Nêu được của các đặc tính đa dạng của lớp cá qua các đại diện khác như: Cá nhám, cá đuối, lươn, cá bơn…Nêu ý nghĩa thực tiễn của cá đối với tự nhiên và đối với con nguời.
• Rèn kĩ năng quan sát để rút ra kết luận. Kĩ năng làm việc theo nhóm.
• Có ý thức bảo vệ môi trường nói chung và bảo vệ các loài cá trong tự nhiên và gây nuôi phát triển các loài cá có giá trị kinh tế cao.