Sinh học 7 Bài 5: Trùng biến hình và trùng giày

1. Tóm tắt lý thuyết

1.1. Trùng biến hình

- Có 4 giai đoạn trùng biến hình bắt mồi và tiêu hoá mồi:

• Lập tức hình thành chân giả thứ hai vây lấy mồi.
• Vùng tiếp cận mồi lõm vào.
• Hai chân giả kéo dài nuốt mồi vào sâu trong chất nguyên sinh.
• Không bào tiêu hoá tạo thành bao lấy mồi, tiêu hoá mồi nhờ dịch tiêu hoá.

- Thức ăn được tiêu hoá trong tế bào gọi là tiêu hoá nội bào.

- Trao đổi khí (lấy ôxi, thải CO2) thực hiện qua bề mặt cơ thể. Nước thừa được tập trung về một chồ gọi là không bào co bóp rồi chuyển ra ngoài. Chất thải được loại ra ờ vị trí bất kì trên cơ thể.

c. Sinh sản

Khi gặp điểu kiện thuận lợi (về thức ăn, nhiệt độ...), trùng biến hình sinh sản theo hình thức phân đôi.

Trùng giày là đại diện của lớp Trùng cỏ. Tế bào trùng giày đã phân hoá thành nhiều bộ phận. Mỗi bộ phận đảm nhận một chức năng sống nhất định.

a. Cấu tạo

• Phần giữa cơ thể là nhân gồm: nhân lớn và nhân nhỏ. Nửa trước và nửa sau đều có 1 không bào co bóp hình hoa thị, ở vị trí cố định. Chỗ lõm của cơ rãnh miệng, cuối rãnh miệng có lỗ miệng và hầu.

• Di chuyển của trùng giày

Trùng giày di chuyên vừa tiên vừa xoay nhờ các lông bơi rung động theo kiêu lần sóng và mọc theo vòng xoắn quanh cơ thể. 

b. Dinh dưỡng

Thức ăn (gồm vi khuẩn, vụn hữu cơ...) được lông dồn về lỗ miệng. Thức ăn qua miệng và hầu vo thành viên trong không bào tiêu hoá. Sau đó không bào tiêu hoá rời hầu di chuyển trong cơ thể một quỹ đạo nhất định. Enzim tiêu hoá biến thức ăn thành chất lỏng thấm vào chất nguyên sinh. Chất bã được thải ra ngoài qua lỗ thoát ở thành cơ thể.

1. Thức ăn được lông bơi cuốn vào miệng; 2. Miệng;

3. Không bào tiêu hóa ở đáy hầu;  4. Quỹ đạo di chuyển của không bào tiêu hóa;

5. Lỗ thoát bã; 6. Không bào co bóp; 7. Nhân lớn; 8. Nhân nhỏ

c. Sinh sản

• Ngoài hình thức sinh sản vô tính bằng cách phân đôi theo chiều ngang. Trùng giày còn có hình thức sinh sản hữu tính gọi là sinh sản tiếp hợp.
• Sinh sản tiếp hợp:

Câu 1: Trùng biến hình sống ở đâu và di chuyển, bắt mồi, tiêu hoá mồi như thế nào?

Hướng dẫn giải

• Trùng biến hình sống ớ mặt bùn trong các hồ tù hay hồ nước lặng, dôi khi chung nổi lẫn vào lớp váng trôn mật các ao hồ.
• Di chuyển bằng chân giả do sự chuyển động của chất nguyên sinh tạo thành.
• Trùng biến hình bắt mồi (tảo, vi khuân, vụn hữu cơ,...) bằng cách tạo ra chân giả bao vây mồi, rồi hình thành không bào tiêu hóa để tiêu hóa mồi.
• Tiêu hoá mồi nhờ dịch tiêu hoá.

Câu 2: Tại sao gọi là trùng giày hay trùng cỏ? Cách di chuyển của chúng như thế nào? 

Hướng dẫn giải