Cô bé bán diêm Ngữ văn 8

- An- đéc- xen ( 1805- 1875) là nhà văn Đan Mạch, nổi tiếng với nhiều loại truyện viết cho thiếu nhi.

- Sáng tác truyện khơi từ nhiều nguồn: văn học dân gian, văn học viết và cả những hư cấu sáng tạo độc lập của nhà văn.

- Rất nhiều truyện đã trở thành bạn đọc khắp năm châu: Bầy chim thiên nga, nàng tiên cá, nàng công chúa…, trong đó có truyện  “Cô bé bán diêm”.

- Truyện ông nhẹ nhàng, tươi mát, toát lên lòng thương yêu con người, nhất là những người nghèo khổ và niềm tin vào sự thắng lợi cuối cùng của cái tốt đẹp trên thế giới.

- Sáng tác năm 1845, vào thời điểm An - đéc - xen sáng tác nhiều nhất.

- Tóm tắt: Vào 1 đêm giao thừa, ngòai đường phố lạnh gía xuất hiện 1 cô bé ngồi nép trong 1 góc tường, rét buốt nhưng không dám về nhà vì sợ bố đánh bởi em chưa bán được bao diêm nào. Em quyết định quẹt 1 que diêm để sưởi. Lần quẹt thứ nhất, em thấy ánh lửa lò sưởi. Lần quẹt thứ 2 thấy bàn ăn có ngỗng quay. Lần quẹt htứ ba thấy cây thông Nô-en. Lần quẹt thứ 4 thấy bà hiện về. Quẹt hết những que diêm còn lại, hai bà cháu bay về chầu Thượng đế. Buổi sáng mồng 1 đầu năm, người ta thấy thi thể em bé giữa những bao diêm. Không ai biết những điều kì diệu em bé đã trông thấy.

- Bố cục: ba phần

+ Phần 1: Từ đầu cho đến cứng đờ ra; Hòan cảnh cô bé bán diêm.

+ Phần 2: Tiếp đến về chầu Thượng đế; Những lần quẹt diêm của cô bé bán diêm.

+ Phần 3: Còn lại: Cái chết của cô bé bán diêm.

- Hoàn cảnh sống của cô bé bán diêm: nghèo khổ, thiếu thốn, thiếu sự quan tâm.

- Hoàn cảnh xuất hiện: cô đơn, tội nghiệp.

- Cảnh đêm giao thừa: 

+ Trời đông giá rét, tuyết rơi >< cô bé đầu trần, chân đất.

+ Ngoài đường lạnh buốt, đen tối >< của sổ mọi nhà sáng rực ánh đèn.

+ Cô bé bụng đói, cả ngày chưa ăn >< phố sực nức mùi ngỗng quay.

+ Đối lập giữa hiện tại và quá khứ: Căn nhà của bố con “cái xó tối tăm” >< ngôi nhà xưa của bà nội “xinh xắn có dây tường xuân bao quanh.”

→ Tình cảnh hết sức tội nghiệp (rét, đói, khổ) của em bé.

- Em bé mồ côi mẹ, đi bán diêm suốt 30 ngày và cả đêm giao thừa - ngày cuối năm, mọi người đều được nghĩ ngơi, chuẩn bị đón năm mới.

- Trời gió rét, tuyết rơi, lạnh thấu xương, vắng vẽ…  Một mình em bé phong phanh, chân trần đi lang thang…

- Đêm khuya diêm không bán được, không dám về nhà vì sợ bố đánh. -> Làm nỗi bật tình cảnh đáng thương của em bé

–> Gợi ra rất nhiều thương tâm, đồng cảm trong lòng người đọc. Tối đến em ngồi nép mình trong góc tường. Trong nỗi cô đơn tuyệt đối trong đói khát giữa trời khuya giá lạnh em tìm hơi ấm và nguồn sáng qua những que diêm mong manh. Em quẹt diêm 5 lần -> Em bé đón giao thừa một cách tội nghiệp trong nỗi khát khao hạnh phúc mà. Chỉ mỗi một việc quẹt diêm để sống bằng mộng tưởng. -> Tình xót thương em bé nghèo khổ.

- Lần 1: Lò sưởi.

→ Ấm áp, thân mật, mong ước được sưởi ấm trong 1 mái nhà thân thuộc.

- Lần 2: Bàn ăn và có ngỗng quay.

→ Sang trọng đầy đủ sung sướng, được ăn ngon trong một mái nhà.

- Lần 3: Cây thông nô-en.

→ sống trong ngôi nhà ấm áp.

- Lần 4: Bà nội hiện về.

→ Mong được che chở, yêu thương.

- Lần 5: Đi theo bà.

→ Mong ước được giải thoát và sống hạnh phúc bên người thân.

⇒ Mộng tưởng chỉ là mộng tưởng: Bà cùng em bay lên trời. Nhà văn đã dồn tụ bao nhiêu tình thương và nỗi xót xa lên ngòi bút khi miêu tả những lần em quẹt diêm. Người đọc chắc có lẽ không cầm được nước mắt. Nhà văn thấu hiểu lòng con trẻ nghèo khổ, cô đơn, đói khát tình thương, ánh sáng niềm tin, hạnh phúc gia đình, nhưng em không được. Em quẹt diêm để tìm hạnh phúc trong mộng ảo nhưng những điều ấy vụt sáng rồi vụt tắt theo ánh lửa diêm.

- Giữa tuyết trắng.

- Mặt trời lên chói chang.

- Mọi người vui vẻ ra khỏi nhà.

→ Em bé tội nghiệp chết vì giá rét ở 1 xó tường.

- Em gái đôi má hồng.

- Đôi môi đang mỉm cười.

→ Mãn nguyện với sự ra đi của mình. (Nhưng rõ ràng đây là 1 cảnh thương tâm).

⇒ Qua cái chết của em bé trong câu truyện, nhà văn muốn gửi đến mỗi chúng ta thông điệp về giàu tính nhân đạo: Phê phán cả xã hội vô tâm, ích kỉ trước cái chết của em bé nghèo mồ côi, bên cạnh đó luôn nhắc nhở mọi người quan tâm và yêu thương trẻ em nhiều hơn, để những đứa trẻ luôn sống trong tình cảm yêu thương gia đình. Trong cuộc sống ngày nay vẫn còn nhiều trẻ em rơi vào hoàn cảnh đáng thương và không may trong cuộc sống, truyện ngắn này dù đã lâu nhưng giá trị còn mãi. Em bé chết vì đói rét vì sự vô tâm của mọi người, đôi má hồng, đôi môi mỉm cười cách miêu tả của tác giá đã thể hiện sự cảm thông, thương yêu của tác giả dành cho nhân vật cô bé bán diêm.

- Số phận hoàn toàn bất hạnh - xã hội thờ ơ với nỗi bất hạnh của người nghèo . Nhà văn đã chắp cho em đôi cánh của niềm khao khát. Phải chăng với em, cách duy nhất để thoát mọi buồn đau cơ cực trong cõi đời này chính là được theo bà về với thượng đế chí nhân. Và phải chăng ánh lửa diêm dù mỏng  manh, yếu ớt nhưng lại  nhẹ nhàng, thanh thản đến vậy. Chính tình yêu thương con người đã thăng hoa, tạo nên cái tuyệt diệu của ngòi bút tác giả.

- An-đéc-xen là nhà văn của trẻ em, của những người nghèo khổ.“Cô bé bán diêm” là khúc bi ai, ca bằng văn xuôi vút lên từ trái tim giàu lòng nhân ái, giàu lòng trắc ẩn.

- An-đéc-xen cho chúng ta 1 lời nhắc nhở: Hãy biết yêu thương trẻ thơ, hãy cho trẻ thơ 1 cuộc sống hạnh phúc trong mái ấm gia đình, trong tình cảm nâng niu trân trọng của cả cộng đồng).

- Bằng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, đan xen giữa hiện thực và mộng tưởng, với các tình tiết diễn biến hợp lí, tác phẩm "cô bé bán diêm" của An - đéc - xen truyền cho chúng ta lòng thương cảm sâu sắc đối với một em bé bất hạnh.

- Nghệ thuật đối lập, tương phản, có yếu tố kỳ ảo.

 + Thực tế nghiệt ngã >< Ảo mộng đẹp.

 + Ánh lửa 1 que diêm >< Bóng đêm lạnh giá.

 + Sự loé lên >< Sự vụt tắt.

 + Sự kết thúc >< Sự bắt đầu.

⇒ Lòng thương cảm sâu sắc của nhà văn đối với cô bé bán diêm.

Câu 1. Phân tích truyện ngắn "Cô bé bán diêm" của An - đéc - xen

Gợi ý làm bài:

a. Mở bài

- Nêu một vài nét về tác giả An- đéc- xen: là nhà văn nổi tiếng với thể loại truyện dành cho trẻ em, nhiều truyện ông biên soạn lại từ truyện cổ tích nhưng có nhiều truyện là của ông.

- Một vài nét về tác phẩm: là một trong những câu truyện nổi tiếng của ông viết về đề tài thiếu nhi, được viết vào năm 1845, khi tên tuổi của tác giả lừng danh thế giới với trên 20 năm cầm bút.

b. Thân bài

- Hình ảnh cô bé bán diêm trong đêm gia thừa giá rét.

+ Mẹ mất, bà nội cũng qua đời nên cô bé phải sống với bố.

+ Nhà em rất nghèo phải sống chui rúc tại một xó tối trên gác sát mái nhà.

+ Bố em khó tính, em luôn phải nghe những lời mắng nhiếc, chửi rủa và phải đi bán diêm để kiếm sống.

⇒ Em có hoàn cảnh rất đáng thương, nghèo khổ, cô dơn và đói rét.

- Thời gian bán diêm: Đêm giao thừa giá rét.

- Không gian: Nơi đường phố, tuyết rơi rét buốt.

+ Trời rét, tuyết rơi, giá lạnh thấu xương nhưng em chỉ mặc phong phanh với đôi chân trần.

+ Những ngôi nhà xinh xắn có dây thường xuân bao quanh ở trên phố còn nhà em thì trong một xó tối tăm.

⇒ Những hình ảnh tương phản làm nổi bật lên sự thiếu thốn khổ cực của em cả về mặt vật chất lẫn tinh thần. Qua đó lay động sự cảm thương nơi người đọc.

- Các lần quẹt diêm, mộng tưởng và thực tại.

+ Cô bé bán diêm có năm lần quẹt diêm trong đó có 4 lần quẹt một que và lần cuối cùng là quẹt hết những que diêm còn lại.

+ Thực tế của em ở trong hoàn cảnh đau khổ nhưng mộng tưởng thì lại vô cùng tươi đẹp.

•  Lần 1 quẹt diêm: Em mộng tưởng ra ngôi nhà có lò sưởi⇒ thể hiện mong ước được sưởi ấm.
•  Lần 2 quẹt diêm: Em mộng tưởng thấy căn phòng với bàn ăn, có ngỗng quay ⇒ mong ước được ăn trong ngôi nhà thân thuộc với đầy đủ mọi thứ.
•  Lần 3 quẹt diêm: Em mộng tưởng thấy cây thông Nô-en và nến sáng lung linh⇒ Mong ước được vui đón tết trong ngôi nhà của mình.
•  Lần 4 quẹt diêm: Em thấy bà nội mỉm cười với em ⇒ mong được ở mãi bên bà.
•  Lần 5: Em quẹt hết những que diêm còn lại vì em muốn níu bà em lại, bà cầm tay em rồi hai bà cháu vụt bay- họ về chầu thượng đế.

⇒ Thực tại và mộng tưởng xen kẽ nối tiếp nhau lặp lại và có những biến đổi thể hiện sự mong ước nhưng vô vọng của cô bé. Nhưng ngay cả cái chết cũng được miêu tả một cách thật bay bổng và nhân văn.

- Cái chết thương tâm của cô bé bán diêm.

→ Cô bé chết giữa đường phố, mọi người đi qua không một ai giúp đỡ em.

⇒ Một xã hội lạnh lùng vô cảm, thơ ơ với nỗi bất hạnh của người nghèo.

⇒ Tác giả đã dành cho em tất cả niềm cảm thương sâu sắc nhất thể hiện tính nhân văn của tác phẩm.

c. Kết bài

- Khái quát lại vài nét nội dung nghệ thuật và nội dung: Bằng ngòi bút đẫm chất hiện thực và nhân văn tác giả đã đưa người đọc đến sự rung cảm nhất định là niềm cảm thông trước số phận bất hạnh của cô bé bán diêm cũng như thấy được sự thờ ơ của xã hội trước những số phận khó khăn.

- Lời khuyên của bản thân: Mỗi chúng ta nên sống một cách rộng lượng, biết yêu thương và san sẻ, biết giúp đỡ người khác để xã hội ngày một tươi đẹp.

Câu 2. Ý nghĩa cái chết của cô bé bán diêm trong tác phẩm cùng tên "Cô bé bán diêm"

Gợi ý làm bài:

Nhà văn An- đéc – xen (1805 – 1875) Đan Mạch, nhà văn say mê văn chương và có nhiều tác phẩm nổi tiến, ông nổi tiếng tác phẩm: “Cô bé bán diêm” truyện cổ tích xuất sắc trên toàn thế giới. Đoạn trích trong sách giáo khoa thuộc phần cuối câu chuyện đầy bi thương.

Câu chuyện cô bé bán diêm được trích trong phần cuối, truyện đã kể về em bé mồ côi mẹ đi bán diêm theo lệnh của người bố ngay trong đêm giao thừa rét buốt. Cô không dám về nhà khi chưa bán hết diêm vì sợ bố đánh, em đành ngồi nép vào góc tường, liên tục quẹt diêm để sưởi ấm. Hết một bao diêm thì em bé chết cóng trong giấc mơ cùng bà nội lên trời. Sáng hôm sau – mồng 1 Tết, mọi người qua đường vẫn thản nhiên nhìn cảnh tượng thương tâm trên.

Qua cái chết của em bé trong câu truyện, nhà văn muốn gửi đến mỗi chúng ta thông điệp về giàu tính nhân đạo: Phê phán cả xã hội vô tâm, ích kỉ trước cái chết của em bé nghèo mồ côi, bên cạnh đó luôn nhắc nhở mọi người quan tâm và yêu thương trẻ em nhiều hơn, để những đứa trẻ luôn sống trong tình cảm yêu thương gia đình.

Trong cuộc sống ngày nay vẫn còn nhiều trẻ em rơi vào hoàn cảnh đáng thương và không may trong cuộc sống, truyện ngắn này dù đã lâu nhưng giá trị còn mãi. Em bé chết vì đói rét vì sự vô tâm của mọi người, đôi má hồng, đôi môi mỉm cười cách miêu tả của tác giá đã thể hiện sự cảm thông, thương yêu của tác giả dành cho nhân vật cô bé bán diêm.

Qua bài học các em cần nắm một số nội dung chính sau:

- Nắm được giá trị nhân văn và giá trị nghệ thuật của tác phẩm.

- Tích cực, tự giác, tư duy, sáng tạo trong học tâp.

- Rèn luyện kĩ năng phân tích một tác phẩm văn học.