Thuốc Bromocriptine - Điều trị bệnh Parkinson

Tác dụng của bromocriptine là gì?

Bromocriptine được sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp với các thuốc khác (ví dụ, levodopa) để điều trị bệnh Parkinson. Thuốc này có thể cải thiện khả năng di chuyển và giảm run rẩy, cứng tay chân, cử động chậm và đứng không vững. Thuốc cũng có thể làm giảm số lượng các giai đoạn không có khả năng di chuyển (hiện tượng on-off) của bệnh.

Bromocriptine cũng được sử dụng để điều trị các vấn đề nội tiết tố do nồng độ prolactin cao (một chất hóa học tạo ra trong cơ thể). Những vấn đề như: tiết sữa mẹ không mong muốn, kì kinh nguyệt bị trễ/ngừng, khó có thai, giảm sản xuất tinh trùng và giảm khả năng tình dục. Bởi vì các tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xảy ra (ví dụ như: tăng huyết áp, co giật, nhồi máu cơ tim, đột quỵ), bromocriptine không được khuyến cáo để điều trị tình trạng ngừng sữa mẹ không mong muốn sau khi mang thai, sẩy thai.

Thuốc này cũng được sử dụng riêng lẻ hoặc kết hợp với phương pháp điều trị khác để làm giảm nồng độ hormone tăng trưởng cao. Bromocriptine cũng được sử dụng để điều trị các khối u tiết prolactin.  Bromocriptine có thể được sử dụng để làm giảm kích thước khối u trước khi phẫu thuật hoặc để kiểm soát các triệu chứng cho đến khi phương pháp điều trị khác bắt đầu có hiệu quả.

Bromocriptine là một thuốc chiết xuất từ nấm cựa gà, hoạt động bằng cách giúp khôi phục sự cân bằng của dopamine (một chất tự nhiên trong não). Thuốc này cũng ngăn chặn việc giải phóng của một số hormone (hormone tăng trưởng, prolactin). Bromocriptine có thể làm giảm nồng độ các hormone, nhưng thuốc này không chữa được nguyên nhân của sự gia tăng nồng độ.

CÔNG DỤNG KHÁC: Cycloset được sử dụng kèm với một chế độ ăn uống và chương trình tập luyện thích hợp để kiểm soát đường huyết cao ở những người bị bệnh tiểu đường typ 2.

Bromocriptine là một thuốc dẫn chất của ergot (alkaloid nấm cựa gà) được cho là làm cải thiện chức năng của insulin trong cơ thể của bạn tốt hơn, cải thiện kiểm soát đường huyết.

Kiểm soát đường huyết cao giúp ngăn ngừa tổn thương thận, mù lòa, các vấn đề thần kinh, mất chi, và các vấn đề về chức năng tình dục. Kiểm soát bệnh tiểu đường cũng có thể làm giảm nguy cơ nhồi máu tim hoặc đột quỵ.

Bạn nên dùng bromocriptine như thế nào?

Dùng thuốc này bằng đường uống kèm với thức ăn, thường 1-2 lần một ngày hoặc theo chỉ dẫn của bác sĩ. Bác sĩ của bạn có thể bắt đầu điều trị với liều thấp và tăng dần để tìm ra liều tốt nhất cho bạn. Thuốc này thường gây chóng mặt, đặc biệt là ngay khi dùng liều đầu tiên. Bạn nên nằm xuống ngay lập tức sau khi uống liều đầu tiên để làm giảm nguy cơ chấn thương do té ngã.

Liều lượng thuốc được dựa trên tình trạng sức khỏe, tình trạng đang được điều trị, và đáp ứng đối với điều trị của bạn.

Dùng thuốc này thường xuyên để có được nhiều lợi ích nhất từ thuốc. Để giúp bạn nhớ, dùng thuốc vào cùng một thời điểm mỗi ngày.

Đối với bệnh Parkinson, bác sĩ sẽ điều chỉnh liều của bạn dựa trên các triệu chứng và tác dụng phụ. Bác sĩ có thể hướng dẫn giảm liều levodopa của bạn sau khi bạn bắt đầu dùng thuốc này. Không thay đổi hoặc ngừng dùng thuốc mà không nói chuyện với bác sĩ của bạn trước.

Đối với tình trạng nồng độ prolactin cao, có thể mất 6-8 tuần để làm giảm các tác động của prolactin cao. Cần đến 12 tháng để bạn nhận được lợi ích đầy đủ của thuốc này.

Đối với bệnh to cực (to đầu chi), bác sĩ sẽ theo dõi nồng độ hormone tăng trưởng và điều chỉnh liều.

Đừng ngưng dùng thuốc này mà không có sự đồng ý của bác sĩ. Nếu bạn ngừng uống thuốc này đột ngột, phản ứng cai thuốc có thể xảy ra. Những phản ứng này có thể bao gồm sốt, cứng cơ hoặc cả hai. Báo cáo những phản ứng này với bác sĩ của bạn ngay lập tức. Khi việc dừng thuốc được kéo dài, điều trị thông thường với thuốc này, giảm liều lượng dần dần theo chỉ dẫn sẽ giúp ngăn ngừa các phản ứng cai thuốc. Tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn để biết thêm chi tiết.

Hãy cho bác sĩ nếu các triệu chứng của bạn không cải thiện hoặc xấu đi.

Bạn nên bảo quản bromocriptine như thế nào?

Bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm, tránh ánh sáng. Không bảo quản trong phòng tắm. Không bảo quản trong ngăn đá. Mỗi loại thuốc có thể có các phương pháp bảo quản khác nhau. Đọc kỹ hướng dẫn bảo quản trên bao bì, hoặc hỏi dược sĩ. Giữ thuốc tránh xa tầm tay trẻ em và thú nuôi.

Không vứt thuốc vào toilet hoặc đường ống dẫn nước trừ khi có yêu cầu. Vứt thuốc đúng cách khi thuốc quá hạn hoặc không thể sử dụng. Tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc công ty xử lý rác thải địa phương về cách tiêu hủy thuốc an toàn.

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi quyết định dùng thuốc.

Liều dùng bromocriptine cho người lớn là gì?

Liều dùng thông thường cho người lớn bị tăng prolactin máu

Liều khởi đầu: 1,25 mg đến 2,5 mg uống hàng ngày. Điều chỉnh liều: Thêm 2,5 mg, đến khi dung nạp, cho đến liều lượng điều trị mỗi 2-7 ngày. Liều duy trì: 2,5 mg đến 15 mg uống hàng ngày.

Liều dùng thông thường cho người lớn bị bệnh to cực

Liều khởi đầu: 1,25 mg đến 2,5 mg uống mỗi ngày một lần, kèm với thức ăn, trước khi đi ngủ trong 3 ngày. Điều chỉnh liều: Thêm 1,25 mg đến 2,5 mg, đến khi dung nạp, cho đến liều lượng điều trị mỗi 3-7 ngày. Liều duy trì: 20 mg đến 30 mg uống hàng ngày. Liều tối đa không được vượt quá 100 mg/ngày.

Liều dùng thông thường cho người lớn bị bệnh Parkinson

Liều khởi đầu: 1,25 mg hai lần mỗi ngày trong bữa ăn. Điều chỉnh liều: Thêm 2,5 mg/ngày, trong bữa ăn, cho đến liều lượng mỗi 14 đến 28 ngày. Liều tối đa: 100 mg/ngày.

Liều dùng thông thường cho người lớn bị bệnh tiểu đường typ 2

Chỉ đối với thuốc Cycloset (R) (tên thương mại của bromocriptine): Liều khởi đầu: 0,8 mg uống hàng ngày trong vòng hai giờ sau khi thức dậy vào buổi sáng kèm với thức ăn. Điều chỉnh liều: Tăng 0,8 mg hàng tuần theo mức độ dung nạp. Liều duy trì: 1,6-4,8 mg uống hàng ngày trong vòng hai giờ sau khi thức dậy vào buổi sáng kèm với thức ăn. Liều tối đa không được vượt quá 4,8 mg mỗi ngày.

Liều dùng bromocriptinecho trẻ em là gì?

Liều dùng thông thường cho trẻ em bị tăng prolactin máu

11-15 tuổi:

Liều khởi đầu: uống 1,25 mg đến 2,5 mg hàng ngày. Liều duy trì: uống 2,5 mg đến 10 mg hàng ngày.

Bromocriptine có những dạng và hàm lượng nào?

Bromocriptine có những dạng và hàm lượng sau:

Viên nang, đường uống:

Pardolel: 5 mg. Generic: 5 mg.

Viên nén, đường uống:

Cycloset: 0.8 mg. Pardolel: 2.5 mg. Generic: 2.5 mg.

Bạn sẽ gặp tác dụng phụ nào khi dùng bromocriptine?

Các tác dụng phụ thường gặp là: đau đầu nhẹ, chóng mặt, cảm giác mệt mỏi, buồn ngủ nhẹ, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, chán ăn, tiêu chảy, táo bón, cảm giác lạnh hoặc tê ở các ngón tay , khô miệng, khô hoặc nghẹt mũi.

Nhận trợ giúp y tế khẩn cấp nếu bạn có bất cứ dấu hiệu nào của một phản ứng dị ứng như: phát ban; khó thở; sưng mặt, môi, lưỡi, hoặc họng.

Ngưng dùng thuốc này và gọi cho bác sĩ ngay nếu bạn mắc một tác dụng phụ nghiêm trọng như:

Có vấn đề về thị lực, liên tục chảy nước mũi; Đau ngực, đau khi thở, nhịp tim nhanh, thở nhanh, cảm thấy khó thở (đặc biệt là khi nằm xuống); Đau lưng, sưng ở mắt cá chân hoặc bàn chân, đi tiểu ít hơn bình thường hoặc không tiểu được; Lẫn lộn, ảo giác, cảm thấy muốn xỉu; Đường huyết thấp (đau đầu, đói bụng, suy nhược, đổ mồ hôi, run, khó chịu, khó tập trung); Không thể kiểm soát cử động cơ, mất thăng bằng hoặc giảm khả năng phối hợp; Phân có màu nâu đen hoặc hắc ín, ho ra máu hoặc nôn mửa giống như bã cà phê; Tăng huyết áp đền mức nguy hiểm (đau đầu, mờ mắt, ù tai, lẫn lộn, lo lắng, đau ngực, khó thở, tim đập không đều, co giật).

Tác dụng phụ ít nghiêm trọng có thể bao gồm:

Chóng mặt, cảm giác xoay vòng, buồn ngủ nhẹ, cảm giác mệt mỏi; Đau đầu nhẹ, tâm trạng chán nản, khó ngủ (mất ngủ); Khô miệng, nghẹt mũi; Dạ dày khó chịu, buồn nôn, nôn mửa, đau bụng, chán ăn, tiêu chảy, táo bón; Cảm giác lạnh hoặc tê ở các ngón tay của bạn.

Không phải ai cũng biểu hiện các tác dụng phụ như trên. Có thể có các tác dụng phụ khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các tác dụng phụ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc dược sĩ.

Trước khi dùng bromocriptine bạn nên biết những gì?

Trước khi dùng bromocriptine bạn nên:

Báo với bác sĩ và dược sĩ nếu bạn bị dị ứng với bromocriptine; các alkaloid nấm cựa gà như cabergoline (Dostinex), dihydroergotamine (DHE 45, Migranal), mesylates ergoloid (mầm, Hydergine), ergonovine (Ergotrate), ergotamine (Bellergal-S, Cafergot, Ergomar, Wigraine), methylergonovine (Methergine), methysergide (Sansert), và Pergolide (Permax); bất kỳ loại thuốc nào khác; hoặc bất kỳ thành phần trong viên nén hoặc viên nang bromocriptine. Hỏi dược sĩ của bạn về một danh sách các thành phần của thuốc. Báo với bác sĩ và dược sĩ về những loại thuốc kê toa hoặc không kê toa khác, các vitamin, thực phẩm chức năng, và thảo dược mà đang dùng hoặc dự định dùng. Hãy chắc chắn để đề cập đến bất cứ thuốc nào nào sau đây: amitriptyline (Elavil); thuốc kháng nấm như itraconazole (Sporanox) và ketoconazole (Nizoral); thuốc kháng histamin; chloramphenicol; dexamethasone (Decadron, Dexpak); agonists dopamine khác như cabergoline (Dostinex), levodopa (Dopar, Larodopa), Pergolide (Permax), và ropinirole (Requip); thuốc dẫn chất của ergot như dihydroergotamine (DHE 45, Migranal), mesylates ergoloid (mầm, Hydergine), ergonovine (Ergotrate), ergotamine (Bellergal-S, Cafergot, Ergomar, Wigraine), methylergonovine (Methergine), và methysergide (Sansert) ; haloperidol (Haldol); imipramine (Tofranil); insulin; kháng sinh nhóm macrolid như clarithromycin (Biaxin, trong PrevPac) và erythromycin (EES, E-Mycin, Erythrocin); một số thuốc điều trị virus suy giảm miễn dịch ở người (HIV) hoặc hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải (AIDS) như indinavir (Crixivan), nelfinavir (Viracept), và ritonavir (Norvir, trong Kaletra); thuốc uống điều trị bệnh tiểu đường; thuốc trị hen suyễn, cảm lạnh, tăng huyết áp, đau nửa đầu, thuốc điều trị bệnh tâm thần như clozapine (Clozaril, FazaClo), olanzapine (Zyprexa, trong Symbyax), thiothixen (NAVANE), và ziprasidone (Geodon); methyldopa (trong Aldoril); metoclopramid (REGLAN); nefazodone; octreotide (Sandostatin); pimozide (Orap); probenecid (trong Col-Probenecid, Probalan); reserpin; rifampin (Rifadin, trong Rifamate, trong Rifater, Rimactane); và sumatriptan (Imitrex). Bác sĩ của bạn có thể cần thay đổi liều thuốc của bạn hoặc theo dõi bạn một cách cẩn thận các tác dụng phụ. Nhiều loại thuốc khác cũng có thể tương tác với bromocriptine, vì vậy hãy chắc chắn rằng bạn đã nói với bác sĩ của bạn về tất cả các loại thuốc bạn đang dùng, thậm chí cả những loại không xuất hiện trong danh sách này. Báo với bác sĩ nếu bạn bị tăng huyết áp hoặc đau nửa đầu đau đầu gây ra ngất xỉu. Bác sĩ có thể không bạn dùng bromocriptine. Báo với bác sĩ nếu bạn vừa mới sinh con, nếu bạn đã từng bị ngất xỉu, và nếu bạn đang hoặc đã từng bị nhồi máu cơ tim; nhịp tim chậm, hay nhanh; bệnh tâm thần; hạ huyết áp; loét; chảy máu trong dạ dày và ruột; hội chứng Raynaud (bàn tay và bàn chân trở nên tê cứng và lạnh khi tiếp xúc với nhiệt độ thấp); bệnh về tim, thận, hoặc gan; hoặc bất kỳ tình trạng nào ngăn cản bạn tiêu hoác các thức ăn chứa các đường, tinh bột, hoặc sản phẩm từ sữa theo thông thường. Báo với bác sĩ nếu bạn đang mang thai hoặc dự định có thai. Nếu bạn đang dùng bromocriptine (Parlodel) để điều trị thiếu chu kỳ kinh nguyệt và vô sinh do tăng prolactin máu, sử dụng một phương pháp ngừa thai khác không phải thuốc tránh thai nội tiết (thuốc ngừa thai, miếng dán ngừa thai, đặt vòng, hoặc tiêm) cho đến khi chu kỳ kinh nguyệt của bạn đều đặn; sau đó ngừng sử dụng biện pháp tránh thai. Bạn nên đi xét nghiệm để phát hiện có thai mỗi 4 tuần miễn khi bạn không có kinh nguyệt. Sau khi trở về chu kỳ kinh nguyệt bình thường, bạn nên đi xét nghiệm để phát hiện có thai bất cứ khi nào khi kỳ kinh nguyệt của bạn bị trễ 3 ngày. Nếu bạn không muốn có thai, sử dụng một phương pháp ngừa thai khác không phải thuốc tránh thai nội tiết tố trong thời gian đang dùng bromocriptine. Nếu bạn có thai trong khi điều trị với bromocriptine, ngưng dùng thuốc và gọi cho bác sĩ của bạn. Không cho con bú trong thời gian đang dùng bromocriptine. Nếu bạn đang có phẫu thuật, kể cả phẫu thuật nha khoa, hãy nói cho bác sĩ hoặc nha sĩ biết nếu bạn đang dùng bromocriptine (Cycloset). Bạn nên biết rằng bromocriptine có thể làm cho bạn buồn ngủ và làm bạn bất ngờ ngủ đột ngột. Đừng lái xe hay vận hành máy móc cho đến khi bạn biết được thuốc này ảnh hưởng đến bạn như thế nào. Hãy hỏi bác sĩ của bạn về việc sử dụng an toàn các loại đồ uống có cồn trong khi bạn đang dùng bromocriptine. Rượu có thể làm cho các tác dụng phụ của bromocriptine tồi tệ hơn. Bạn nên biết bromocriptine có thể gây chóng mặt, buồn nôn, ra mồ hôi, và ngất xỉu khi đứng lên quá nhanh từ tư thế nằm. Điều này là phổ biến hơn khi bạn lần đầu tiên bắt đầu dùng bromocriptine hoặc khi tăng liều lên. Để tránh vấn đề này, có thể ra khỏi giường từ từ, để chân thoải mái trên sàn nhà một vài phút trước khi đứng dậy. Hỏi bác sĩ phải làm gì nếu bạn bị bệnh, bị nhiễm trùng hoặc sốt, căng thẳng, hoặc bị thương. Các tình trạng này có thể ảnh hưởng đến đường huyết của bạn và lượng bromocriptine (Cycloset) bạn có thể cần.

Những điều cần lưu ý nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú

Vẫn chưa có đầy đủ các nghiên cứu để xác định rủi ro khi dùng thuốc này trong thời kỳ mang thai hoặc cho con bú. Trước khi dùng thuốc, hãy luôn hỏi ý kiến bác sĩ để cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ. Thuốc này thuộc nhóm thuốc B đối với thai kỳ.

Ghi chú: Phân loại thuốc dùng cho phụ nữ có thai:

A= Không có nguy cơ; B = Không có nguy cơ trong vài nghiên cứu; C = Có thể có nguy cơ; D = Có bằng chứng về nguy cơ; X = Chống chỉ định; N = Vẫn chưa biết.

Bromocriptine có thể tương tác với thuốc nào?

Tương tác thuốc có thể làm thay đổi khả năng hoạt động của thuốc hoặc gia tăng ảnh hưởng của các tác dụng phụ. Tài liệu này không bao gồm đầy đủ các tương tác thuốc có thể xảy ra. Hãy viết một danh sách những thuốc bạn đang dùng (bao gồm thuốc được kê toa, không kê toa và thực phẩm chức năng) và cho bác sĩ hoặc dược sĩ của bạn xem. Không được tự ý dùng thuốc, ngưng hoặc thay đổi liều lượng của thuốc mà không có sự cho phép của bác sĩ.

Dùng thuốc này cùng với bất kỳ loại thuốc bên dưới không được khuyến cáo. Bác sĩ của bạn có thể chọn những loại thuốc khác để điều trị cho bạn.

Eletriptan; Frovatriptan; Naratriptan; Phenelzine; Rizatriptan; Sumatriptan.

Dùng thuốc này cùng với những loại thuốc bên dưới không được khuyến cáo, nhưng có thể cần thiết trong một vài trường hợp. Nếu cả hai loại thuốc được kê cùng nhau, bác sĩ của bạn có thể thay đổi liều thuốc hoặc tần suất sử dụng một hoặc hai loại thuốc.

Almotriptan; Amoxapine; Carbamazepine; Ceritinib; Clomipramine; Cobicistat; Crizotinib; Dabrafenib; Dihydroergotamine; Eslicarbazepine acetate; Idelalisib; Indinavir; Isocarboxazid; Isometheptene; Itraconazole; Ketoconazole; Linezolid; Metoclopramide; Mitotane; Nefazodone; Nelfinavir; Nilotinib; Phenylpropanolamine; Piperaquine; Primidone; Procarbazine; Rasagiline; Ritonavir; Selegiline; Siltuximab.

Sử dụng thuốc này với bất kỳ các loại thuốc sau đây có thể gây ra tác dụng phụ nhất định, nhưng sử dụng hai loại thuốc này có thể được điều trị tốt nhất cho bạn. Nếu cả hai loại thuốc được kê cùng, bác sĩ của bạn có thể thay đổi liều lượng hoặc tần suất sử dụng một hoặc cả hai loại thuốc:

Bromperidol; Clarithromycin; Cyclosporine; Erythromycin; Kava; Thioridazine.

Thức ăn và rượu bia có tương tác tới bromocriptine không?

Những loại thuốc nhất định không được dùng trong bữa ăn hoặc cùng lúc với những loại thức ăn nhất định vì có thể xảy ra tương tác. Rượu và thuốc lá cũng có thể tương tác với vài loại thuốc nhất định. Hãy tham khảo ý kiến chuyên gia sức khỏe của bạn về việc uống thuốc cùng thức ăn, rượu và thuốc lá.

Tình trạng sức khỏe nào ảnh hưởng đến bromocriptine?

Tình trạng sức khỏe của bạn có thể ảnh hưởng đến việc sử dụng thuốc này. Báo cho bác sĩ biết nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, đặc biệt là:

Có tiền sử bệnh động mạch vành hoặc rối loạn tim mạch nghiêm trọng khác; Tăng huyết áp, không kiểm soát được; Tăng huyết áp thai kỳ – Parlodel® không nên được sử dụng ở những bệnh nhân có tình trạng này trừ khi cần thiết về mặt y khoa; Tiểu đường có nhiễm toan xeton (xeton trong máu); Ngất xỉu, đau nửa đầu; Tiểu đường tuýp 1 – Cycloset® không nên được sử dụng ở những bệnh nhân có tình trạng này; Sốt; Nhiễm trùng; Phẫu thuật; Chấn thương – Những tình trạng này có thể gây ra vấn đề tạm thời về kiểm soát đường huyết và bác sĩ của bạn có thể điều trị cho bạn tạm thời bằng insulin; Không dung nạp galactose (một rối loạn di truyền hiếm gặp); Kém hấp thu glucose-galactose (một rối loạn di truyền hiếm gặp); Thiếu lactase (một rối loạn di truyền hiếm gặp), nặng – Sử dụng Parlodel® không được khuyến cáo ở những bệnh nhân mắc tình trạng này. Tiền sử nhồi máu cơ tim; Bệnh tim hoặc mạch máu (ví dụ như, tràn dịch màng ngoài tim); Tăng huyết áp; Bệnh phổi (ví dụ như, tràn dịch màng phổi, xơ hóa phổi); Có tiền sử bệnh tâm thần (ví dụ, loạn tâm thần); Xơ hóa sau phúc mạc; Tiền sử động kinh; Có tiền sử loét dạ dày hoặc xuất huyết dạ dày; Có tiền sử đột quỵ – Sử dụng một cách thận trọng. Có thể làm cho tình trạng này tồi tệ hơn. Bệnh gan – Sử dụng một cách thận trọng. Các tác dụng của thuốc có thể tăng lên vì quá trình đào thải thuốc khỏi cơ thể diễn ra chậm hơn.

Bạn nên làm gì trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều?

Trong trường hợp khẩn cấp hoặc quá liều, gọi ngay cho Trung tâm cấp cứu 115 hoặc đến trạm Y tế địa phương gần nhất.

Bạn nên làm gì nếu quên một liều?

Nếu bạn quên dùng một liều thuốc, hãy dùng càng sớm càng tốt. Tuy nhiên, nếu gần với liều kế tiếp, hãy bỏ qua liều đã quên và dùng liều kế tiếp vào thời điểm như kế hoạch. Không dùng gấp đôi liều đã quy định.

Bài viết đã chia sẻ cho bạn đọc những thông tin về thuốc Bromocriptine. Bạn đọc có nhu cầu sử dụng thuốc nên tham khảo ý kiến tham vấn từ bác sĩ hoặc dược sĩ chuyên môn trước khi quyết định sử dụng thuốc để điều trị bệnh.