Luyện tập thao tác lập luận bình luận Ngữ văn 11

- Khái niệm: là bàn bạc, đánh giá đúng sai.

- Mục đích của bình luận: Là đánh giá và bàn bạc.

- Yêu cầu của bình luận

+ Trình bày rõ ràng, trung thực vấn đề được bình luận.

+ Lập luận để khẳng được nhận xét, đánh giá của mình là đúng đắn.

+ Bàn bạc, mở rộng vấn đề một cách sâu sắc và có sức thuyết phục.

Một bài bình luận thường có các bước sau:

- Bước 1: Nêu vấn đề cần bình luận.

+ Nêu rõ được thái độ và sự đánh giá của người bình luận trước vấn đề đưa ra.

+ Trình bày rõ ràng, trung thực

- Bước 2: Đánh giá vấn đề cần bình luận

+ Đứng hẳn về một phía mình cho là đúng để bác bỏ cái sai.

+ Kết hợp phần đúng của mỗi phía và loại bỏ phần sai để tìm ra tiếng nói chung trong sự đánh giá.

+ Đưa ra cách đánh giá của riêng mình.

- Bước 3: Bàn về vấn đề cần bình luận.

+ Bàn về thái độ, hành động, cách giải quyết trước vấn đề đang được xem xét.

+ Bàn về những điều rút ra khi liên hệ với thời đại, hoàn cảnh, lứa tuổi …

+ Bàn về những vấn đề sâu xa hơn mà vấn đề được bình luận gợi ra.

Câu 1. Viết một bài văn ngắn để bình luận về một tác giả mà anh (chị) đã học trong sách Ngữ văn 11, tập hai.

Gợi ý làm bài:

Ngày 24 – 3 – 1926, cách đây đúng 80 năm, một tin chấn động loan khắp nước: chí sĩ Phan Châu Trinh đã qua đời. Ngày 4-4 tiếp liền đó, tại Sài Gòn, đã diễn ra đám tang của ông, mà Nguyễn Ái Quốc lúc ấy đã báo cáo với Quốc tế Cộng sản là “ trong lịch sử người An Nam chưa từng được chứng kiến một sự kiện to lớn như vậy bao giờ’. Hầu hết các tỉnh trong nước đều cử người về Sài Gòn dự tang lễ, rồi trở về địa phương mình tổ chức lễ truy điệu: thật sự đã diễn ra một quốc tang, trong toàn quốc, trong điều kiện vô cùng khắc nghiệt của chủ nghĩa thực dân.

Vì sao cái chết của con người ấy đã có thể gây ra trận “động đất” dữ dội đến vậy? Huỳnh Thúc Kháng dường như đã trả lời câu hỏi đó bằng đánh giá sau đây, thoạt nghe có thể rất lạ, ông viết. “Phan Châu Trinh là nhà cách mạng đầu tiên của Việt Nam”. Nên chú ý ông không nói “nhà yêu nước”, cũng không nói “người chiến sĩ giải phóng dân tộc”, những danh hiệu cũng hết sức cao quý.

Nhà cách mạng – khác với người yêu nước, người chiến sĩ giải phóng dân tộc – là người chủ trương không chỉ chống ngoại xâm, giành độc lập cho đất nước; nhà cách mạng là người chủ trương và thực hiện một cuộc thay đổi tận gốc xã hội, chuyển từ một xã hội này sang một xã hội khác, khác tận gốc, về cơ bản.

Phan Châu Trinh là một người như vậy. Ông là người Việt Nam đầu tiên nhận ra một cách sáng rõ, toàn diện, có hệ thống và triệt để nhất cuộc toàn cầu hoá đang diễn ra thời bấy giờ trên thế giới, cuộc toàn cầu hoá lần thứ nhất; thế giới đã thay đổi một cách căn bản, đã bước sang một thời đại khác; và Việt Nam đã thua, nước mất, dân tộc lâm vào cảnh nô lệ tàn khốc, mọi cuộc vùng dậy cứu nước đều thất bại bi thảm… chính là vì đã u mê mịt mù không hề nhìn thấy được thực tế mới to lớn đó.

Vậy nên, bài học đầu tiên của Phan Châu Trinh là bài học về một tầm nhìn chiến lược, chiến lược thời đại. Chính từ đó ông chủ trương một cuộc cách mạng xã hội chứ không chỉ là một cuộc chiến đấu chống ngoại xâm riêng rẽ, cụ thể.

Cũng từ đó, bài học thứ hai: vì vô cùng yêu nước, vô cùng đau đáu với số phận của dân tộc nên không hề mị dân, không tự hào hão một cách mù quáng, tự đánh lừa mình và đánh lừa quần chúng, Phan Châu Trinh là người dân nhìn thẳng vào những yểu kém chết người của dân tộc, hết sức quyết liệt, triệt để.

Một đỉnh núi cao thì càng đi ra xa càng thấy rõ hơn chiều cao của nó, và những dòng sông bắt nguồn từ đỉnh núi như vậy sẽ chảy đi rất xa. Những tư tưởng cơ bản của Phan Châu Trinh còn nóng hổi với hôm nay, thậm chí càng sống dậy sinh động hơn trong những ngày này, khị chúng ta lại một lần nữa đứng trước những thách thức mới của phát triển.

Nhà sử học Pháp Đa-ni-en Hê-mê-ri quả đã nói rất đúng: “Những nhan đề do Phan Châu Trinh xác định từ đầu thế kỉ XX, các thế hệ người Viêĩ Nam còn phải đám nhận lâu dài”.

(Lược trích từ Nguyên Ngọc, Nhà cách mang đầu tiên của Việt Nam, báo điện tử Tuoitreonline, ngày 21 —3 – 2006)

Câu 2. Bàn về một hiện tượng (vấn đề) đang được xã hội quan tâm

Gợi ý làm bài:

Những chuyến bay đi đến tâm dịch bất chấp hiểm nguy để đón những người con xa xứ. Các y, bác sĩ tận tụy thầm lặng, chấp nhận hi sinh đứng ở hàng đầu chống dịch. Các chiến sĩ quân đội vừa gánh vác trách nhiệm bảo vệ non sông vừa xông lên mặt trận chống giặc bệnh COVID-19: nhường doanh trại cho dân vào rừng ngủ lán, canh gác bảo vệ cho dân, vừa lo tiếp tế lương thực, cơm ăn nước uống…

Các chủ doanh nghiệp sẵn sàng cho mượn khách sạn mới khai trương chưa được vài tháng để làm khu vực cách ly. Các nghệ sĩ cùng xuống tay chung sức chống dịch. Các doanh nghiệp từ nhỏ đến lớn đều thể hiện thiện tâm vì cộng đồng trước dịch bệnh. Học sinh cũng vào cuộc chế tạo nước khử trùng, tỉnh thành nào cũng có những người tự nguyện phát khẩu trang miễn phí.

Trên mạng xã hội người người chia sẻ cho nhau về cách chống dịch có hiệu quả. Và dường như ai cũng trở nên thật dễ thương trong việc nghiêm túc thực hiện chỉ thị "ai ở đâu ngồi yên ở đấy". Không giúp được gì thì ít nhất cũng không nên làm phiền ai, không nên để nhà nước phải bận tâm về mình. Giữ cho mình được an bình cũng là cách thể hiện tinh thần vì cộng đồng trong lúc này. 

Sẽ còn rất nhiều những chuyến bay của kiều bào về nước. Cách ly với một số lượng lớn như thế sẽ có những khó khăn. Mỗi người chịu khó một tí hãy hiểu ai cũng đang cố gắng hết mình. Con số bị nhiễm Covid-19 sẽ tăng hơn nữa , không chỉ một trăm có thể vài trăm cũng chẳng sao. Đừng hoảng loạn, đừng lo lắng thái quá. Tất cả vẫn đang trong tầm kiểm soát của Chính phủ. 

Hãy đoàn kết yêu thương, hãy tỉnh táo trước những tin thất thiệt, hãy bình tĩnh để xử lí tình huống. Không ai bỏ rơi các bạn. Chưa bao giờ như bây giờ chúng ta đang tạo ra một khối thống nhất đang cùng nhau hoà trong cái TA rộng lớn của toàn dân tộc để làm nên SỨC MẠNH VIỆT NAM, TINH THẦN VIỆT NAM.

Qua bài học này các em cần nắm một số nội dung chính sau:

- Củng cố những kiến thức về thao tác lập luận bình luận viết được một vài đoạn văn bình luận (hoặc một văn bản bình luận ngắn) về một chủ đề gần gũi với cuộc sống và suy nghĩ của học sinh.

- Biết vận dụng thao tác lập luận bình luận vào viết văn và ứng xử trong cuộc sống.

- Ý thức nhận xét, đánh giá, bàn bạc trước bất cứ một hiện tượng trong cuộc sống nhằm góp phần thúc đẩy sự phát triển của bản thân và xã hội..