Bệnh nhiễm nấm Candida - Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Tuy nhiên, ở những người có hệ thống miễn dịch suy yếu do bệnh hay do sử dụng một số thuốc như corticosteroid, thuốc điều trị ung thư thì không chỉ dễ bị nhiễm nấm tại chỗ mà còn có khả năng nhiễm trùng vào máu nghiêm trọng.

Nhiễm nấm Candida là một bệnh viêm nhiễm do nấm Candida gây ra, phần lớn là chủng Candida albicans. Các chủng nấm này được tìm thấy ở hầu hết mọi nơi trong môi trường sống. Một số chủng có thể chung sống “hòa bình” với các vi khuẩn thông thường có trong miệng, đường tiêu hóa và âm đạo.

Bình thường, nấm Candida được kiểm soát bởi các vi khuẩn khác và hệ miễn dịch của cơ thể. Khi các vi khuẩn thông thường trong cơ thể bị tác động bởi kháng sinh hay độ ẩm bao quanh các vi khuẩn bị thay đổi về tính axit, chúng có thể cho phép các nấm phát triển mạnh và gây ra triệu chứng bệnh.

Bệnh nhiễm nấm Candida xảy ra ở trong miệng hoặc cổ họng thường được gọi là tưa miệng, còn khi nhiễm nấm ở âm đạo thì gọi là viêm âm đạo do nấm. Khi nấm phát triển ngoài tầm kiểm soát hoặc xâm nhập sâu vào cơ thể (chẳng hạn như vào máu hoặc các cơ quan nội tạng như thận, tim hoặc não) sẽ gây ra nhiễm trùng nghiêm trọng. Một số loại nấm Candida còn có khả năng đề kháng với thuốc kháng nấm được sử dụng để điều trị chúng.

Khi tình trạng nhiễm nấm này gây ra triệu chứng, bạn sẽ có thể gặp nhiều dấu hiệu và triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào vị trí bị viêm nhiễm.

• Bệnh tưa miệng (thrush). Người bệnh sẽ có các mảng trắng giống như sữa bị đông dính lại bên trong miệng, nhất là ở trên lưỡi và vòm miệng và xung quanh môi. Nếu bạn cạo sạch bề mặt trắng này sẽ nhìn thấy khu vực bị viêm đỏ, có khi chảy máu nhẹ. Vùng da ở khóe miệng có thể bị nứt nẻ, đỏ ửng, ẩm ướt. Đôi khi các mảng tưa miệng sẽ gây ra đau đớn nhưng đa số trường hợp thì không đau.
• Viêm thực quản. Viêm thực quan do nấm Candida gây ra có thể khiến bạn cảm thấy khó khăn hoặc đau đớn khi nuốt. Bên cạnh đó, bạn có khi cảm thấy đau ở ngực, phía sau xương ức.
• Nhiễm nấm Candida ở da. Tình trạng này gây ra những mảng da đỏ, ẩm, ngứa và đôi khi còn có mụn mủ nhỏ ở xung quanh.
• Nhiễm nấm âm đạo. Khi nhiễm trùng nấm xảy ra ở âm đạo, bạn có thể gặp phải các triệu chứng sau: ngứa hay đau nhức âm đạo; dịch tiết âm đạo sệt và xốp, có kết cấu như phô mai tươi; cảm thấy khó chịu và nóng rát xung quanh cửa âm đạo, đặc biệt khi đi tiểu hoặc chạm vào khu vực này; cảm thấy đau hoặc khó chịu trong lúc quan hệ tình dục.
• Nhiễm nấm Candida vào máu. Khi tình trạng này xảy ra, người bệnh có thể có một loạt triệu chứng nghiêm trọng, từ sốt không rõ nguyên nhân cho đến sốc và suy đa tạng.

Thực tế, các nấm Candida luôn tồn tại sẵn trong cơ thể người. Tuy nhiên, một số yếu tố có thể làm tăng khả năng phát triển của chúng ngoài tầm kiểm soát. Một trong những nguyên nhân phổ biến làm tăng nguy cơ đó là sử dụng kháng sinh quá mức.

Khi bạn sử dụng kháng sinh để tiêu diệt các vi khuẩn có hại thì những vi khuẩn vô hại nhưng có tác dụng kìm hãm sự phát triển của nấm men cũng bị tác động. Thế nhưng, nấm lại không bị ảnh hưởng bởi thuốc kháng sinh và đó là cơ hội để chúng phát triển nhanh chóng, gây ra các triệu chứng bệnh.

Các thuốc corticosteroid và một số thuốc điều trị ung thư làm suy yếu hệ miễn dịch cũng tạo điều kiện cho nấm phát triển. Bệnh tưa miệng (do nhiễm nấm Candida albicans ở miệng) thường xuất hiện ở những người bệnh ung thư và AIDS. Người mắc bệnh đái tháo đường hoặc sử dụng răng giả trong thời gian dài cũng có nguy cơ cao bị nhiễm nấm.

Uống thuốc tránh thai cũng làm tăng khả năng bị nhiễm nấm ở vùng âm đạo. Thời tiết nắng nóng, vệ sinh kém và mặc quần áo quá chật cũng là các yêu tố nguy cơ của bệnh lý này vì giúp tạo ra môi trường lý tưởng cho nấm sinh trưởng, phát triển.

Các yếu tố khác có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nấm là:

Béo phì. Nấm thường xuất hiện ở các vùng da tiếp xúc, cọ xát với nhau. Những người thừa cân dễ có nhiều nếp gấp trên da và thường đổ mồ hôi nhiều hơn nên tạo điều kiện ẩm ướt cho nấm phát triển. Mang thai. Phụ nữ mang thai có nồng độ estrogen tăng cao hơn, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng nấm.

Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.

Bác sĩ thường hỏi thăm về bệnh sử, chế độ ăn uống và việc sử dụng thuốc (như kháng sinh, corticosteroid…) gần đây của bạn. Nếu nghi ngờ bạn bị nhiễm nấm ở da, họ có thể hỏi thêm về cách chăm sóc da và những yếu tố có thể khiến da bị ẩm quá mức.

Thông thường, bác sĩ có thể chẩn đoán bệnh tưa miệng, nhiễm nấm Candida ở da hoặc nhiễm nấm âm đạo bằng cách quan sát và kiểm tra triệu chứng. Nếu chưa chắc chắn, họ có thể lấy mẫu bằng cách cạo nhẹ bề mặt vùng bị ảnh hưởng và đem quan sát dưới kính hiển vi hoặc gửi đi nuôi cấy. Trường hợp bạn bị nghi ngờ mắc phải những bệnh nội khoa khác mà chưa được chẩn đoán có thể làm tăng nguy cơ nhiễm nấm, như đái tháo đường, ung thư hay HIV, thì một số xét nghiệm cận lâm sàng khác (như xét nghiệm máu) có thể cần thực hiện.

Để chẩn đoán viêm thực quản do Candida, bác sĩ sẽ thực hiện nội soi thực quản và có thể lấy một mẫu mô (sinh thiết) trong lúc đó để kiểm tra trong phòng thí nghiệm.

Trường hợp nghi ngờ nhiễm nấm vào máu, bác sĩ sẽ lấy một mẫu máu để kiểm tra sự hiện diện của nấm hoặc các tác nhân truyền nhiễm khác.

Tùy vào vị trí bị nhiễm nấm mà các lựa chọn điều trị có thể khác nhau:

Bệnh tưa miệng. Bác sĩ thường cho bạn sử dụng các thuốc bôi chống nấm để điều trị bệnh lý này, bao gồm nystatin và clotrimazole. Ở trường hợp nhẹ, bạn có thể dùng dung dịch thuốc nystatin dạng ngậm và uống, hay viêm ngậm clotrimazole hòa tan trong miệng. Trường hợp nặng hơn, các loại thuốc chống nấm như fluconazole có thể được chỉ định uống 1 lần mỗi ngày. Viêm thực quản. Tình trạng này thường được điều trị bằng thuốc chống nấm đường uống như fluconazole. Nhiễm nấm Candida ở da. Bạn có thể dùng các loại thuốc chống và kem bôi ngoài da để điều trị nấm da hiệu quả. Lưu ý, vùng da bị ảnh hưởng cần được giữ sạch sẽ, khô ráo và tránh để nứt nẻ. Nhiễm nấm âm đạo. Bác sĩ thường chỉ định các thuốc chống nấm dùng trực tiếp vào âm đạo ở dạng viên nén đặt âm đạo, kem bôi, thuốc mỡ hoặc thuốc đạn. Các thuốc này gồm butoconazole, clotrimazole, miconazole, nystatin và tioconazole. Đôi khi, bạn có thể dùng một liều fluconazole duy nhất để điều trị. Nhiễm nấm Candida vào máu. Trường hợp này thường được bắt đầu điều trị với thuốc chống nấm tiêm tĩnh mạch, chẳng hạn như voriconazole hoặc fluconazole. Những người có số lượng bạch cầu giảm thấp sẽ cần dùng thuốc chống nấm tiêm tĩnh mạch khác thay thế, như caspofungin hay micafungin.

Nhìn chung, bạn có thể phòng ngừa hầu hết các bệnh nhiễm nấm bằng cách giữ vệ sinh cá nhân tốt, để da luôn sạch và khô, không lạm dụng kháng sinh và thực hiện một lối sống lành mạnh, bao gồm có chế độ dinh dưỡng hợp lý.

Những người mắc bệnh đái tháo đường nên cố gắng kiểm soát tốt lượng đường trong máu. Tránh sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá.

Trên đây là một số thông tin liên quan đến bệnh nhiễm nấm Candida, hy vọng bài viết sẽ hữu ích cho các bạn trong quá trình tìm hiểu và điều trị bệnh. Nếu có bất kì dấu hiệu và triệu chứng nào đề cập ở trên, các bạn nên đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị kịp thời.