Giao tiếp, văn bản và phương thức biểu đạt Ngữ văn 6

190 lượt xem
Share

Thông qua bài học dưới đây sẽ giúp các em hiểu được các phương thức biểu đạt được sử dụng phổ biến nhất trong các tác phẩm văn học cũng như trong cuộc sống hằng ngày qua nhiều hình thức khác nhau. Các em nắm được từng đặc trưng của mỗi phương thức sẽ dễ dàng hơn trong cách làm bài của mình. Chúc các em học tốt.

Mục lục nội dung

Giao tiếp, văn bản và phương thức biểu đạt Ngữ văn 6

1. Tìm hiểu chung về văn bản và phương thức biểu đạt

1.1. Văn bản và mục đích giao tiếp

  • Khái niệm giao tiếp: giao tiếp là hoạt động truyền đạt, tiếp nhận tư tưởng, tình cảm bằng phương tiện ngôn từ.

  • Khái niệm văn bản: là chuỗi lời nói miệng hay bài viết có chủ đề thống nhất, có liên kết, mạch lạc, vận dụng phương thức biểu đạt phù hợp để thực hiện mục đích giao tiếp.

1.2. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt của văn bản

Có 6 kiểu văn bản thường gặp với các phương thức biểu đạt tương ứng. Mỗi kiểu văn bản có mục đích riêng:

  • Tự sự: Kể lại một chuỗi các sự việc. Sự viêc này dẫn đến sự việc kia, tạo nên một mạch hoàn chỉnh, không quan tâm đến thái độ và quan điểm của tác giả. Có thể nhận biết phương thức biểu đạt tự sự qua nét đặc trưng sau:

  • Miêu tả: Là dùng ngôn ngữ làm cho người nghe, người đọc có thể hình dung được cụ thể sự vật, sự việc như đang hiện ra trước mắt hoặc nhận biết được thế giới nội tâm của con người.

  • Biểu cảm: Dùng ngôn ngữ để bộc lộ cảm xúc, tình cảm của mình về một sự vật, sự việc. Biểu cảm là một nhu cầu của con người trong cuộc sống bởi trong thực tế sống luôn có những điều khiến ta rung động (cảm) và muốn bộc lộ (biểu) ra với một hay nhiều người khác.

  • Thuyết minh: Là cung cấp, giới thiệu, giảng giải,…những tri thức về một sự vật, hiện tượng nào đó cho những người cần biết nhưng còn chưa biết.

  • Nghị luận: là phương thức chủ yếu được dùng để bàn bạc phải trái, đúng sai nhằm bộc lộ rõ chủ kiến, thái độ của người nói, người viết rồi dẫn dắt, thuyết phục người khác đồng tình với ý kiến của mình.

  • Hành chính – công vụ: Là phương thức dùng để giao tiếp giữa Nhà nước với nhân dân, giữa nhân dân với cơ quan Nhà nước, giữa cơ quan với cơ quan, giữa nước này và nước khác trên cơ sở pháp lí (thông tư, nghị định, đơn từ, báo cáo, hóa đơ

2. Luyện tập

Câu 1: Các đoạn văn, thơ dưới đây thuộc phương thức biểu đạt nào ?

a. Một hôm, mẹ Cám đưa cho Tấm và Cám mỗi đứa một cái giỏ, sai đi bắt tôm, bắt tép và hứa, đứa nào bắt được đầy giỏ sẽ thưởng cho một cái yếm đỏ. Tấm vốn chăm chỉ, lại sợ dì mắng nên mải miết suốt buổi bắt đầy một giỏ cả tôm lẫn tép. Còn Cám quen được nuông chiều, chỉ ham chơi nên mãi đến chiều chẳng bắt được gì. Thấy Tấm bắt dược đầy giỏ, Cám bảo chị :

Chị Tấm ơi, chị Tấm !

Đầu chị lấm

Chị hụp cho sâu

Kẻo về dì mắng.

Tấm tưởng thật, hụp xuống thì Cám trút hết giỏ tôm tép của Tấm vào giỏ mình, rồi chạy về nhà trước.

(Tấm Cám)

b. Trăng đang lên. Mặt sông lấp loáng ánh vàng. Núi Trùm Cát đứng sừng sững bên bờ sông thành một khối tím thẫm uy nghi, trầm mặc. Dưới ánh trăng, dòng sông sáng rực lên, những con sóng nhỏ lăn tăn gợn đều mơn man vỗ nhẹ vào hai bên bên bờ cát. 

(Khuất Quang Thụy, Trong cơn gió lốc)

c. Muốn xây dựng một đất nước giàu mạnh thì phải có nhiều người tài giỏi. Muốn có nhiều người tài giỏi thì học sinh phải ra sức học tập văn hóa và rèn luyện thân thể, bởi vì chỉ có học tập và rèn luyện thì các em mới có thể trở thành những người tài giỏi trong tương lai.

(Trích Tài liệu hướng dẫn đội viên)

d.

Trúc xinh trúc mọc đầu đình

Em xinh em đứng một mình cũng xinh

(Ca dao)

đ.  Nếu ta đẩy quả địa cầu quay quanh trục theo hướng từ tay trái sang tay phải mà chúng ta gọi là hướng từ tây sang đông thì hầu hết các điểm trên bề mặt quả địa cầu đều chuyển động, đều thay đổi vị trí và vẽ thành những đường tròn.

Gợi ý trả lời

a. Phương thức biểu đạt tự sự (vì có người, có việc, có diễn biến của việc)

b. Phương thức biểu đạt miêu tả (tả cảnh thiên nhiên: Đêm trăng trên sông)

c. Phương thức biểu đạt nghị luận (bàn luận về điều kiện làm cho đất nước giàu mạnh)

d. Phương thức biểu đạt biểu cảm (thể hiện niềm tự hào của cô gái)

đ. Phương thức biểu đạt thuyết minh (giới thiệu hướng quay của địa cầu)

Câu 2: Liệt kê và nêu khái niệm 6 phương thức biểu đạt trong văn bản

Gợi ý làm bài

Có 6 phương thức biểu đạt:

  • Tự sự

  • Miêu tả

  • Biểu cảm 

  • Thuyết minh

  • Nghị luận 

  • Hành chính – công vụ

3. Kết luận

  • Có 6 phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm, thuyết minh, nghị luận, hành chính - công vụ. Xác định phương thức biểu đạt trong một văn bản là một trong những yêu cầu thường gặp trong phần đọc hiểu của đề thi THPT quốc gia môn Ngữ văn.

  • Các em cần nắm rõ nội dung từng phương thức để có kết quả tốt hơn.

190 lượt xem
Share
Ngày:21/07/2020 Chia sẻ bởi:
TẢI VỀ XEM ONLINE

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM