Sông nước Cà Mau Ngữ văn 6

a. Tác giả:

- Tác giả Đoàn Giỏi (1925 - 1989) quê ở tỉnh Tiền Giang, viết văn từ thời kháng chiến chống Pháp. Ông thường viết về thiên nhiên và cuộc sống con người Nam Bộ.

b. Tác phẩm:

- Tác phẩm Đất rừng phương Nam (1957) là truyện dài nổi tiếng nhất của Đoàn Giỏi.

- Bài văn Sông nước Cà Mau trích chương 18 truyện này.

- Bố cục văn bản có thể chia thành ba đoạn:

+ Đoạn 1: Từ đầu đến “màu xanh đơn điệu”: Khái quát về cảnh sông nước Cà Mau.

+ Đoạn 2: Tiếp theo đến “khói sóng ban mai”: Cảnh kênh rạch, sông ngòi ở Cà Mau, tập trung miêu tả con sông Năm Căn rộng lớn, hùng vĩ.

+ Đoạn 3: Còn lại: Cảnh chợ Năm Căn.

- “…Sông ngòi, kênh rạch càng bủa giăng….sắc xanh cây lá”.

- Màu sắc riêng biệt: Màu xanh của trời nước, cây, lá rừng tạo thành một thế giới xanh, xanh bát ngát chỉ toàn một màu xanh.

- Âm thanh rì rào của gió, rừng, sóng biển đều ru vỗ triền miên.

-> Tác giả đã khắc họa cảnh sông nước Cà Mau vô cùng phnong phú và độc đáo, đó là một không gian rộng lớn mênh mông với sông ngòi, kênh rạch bủa giăng chi chít. Tất cả phủ kín một màu xanh. Một thiên nhiên còn hoang sơ, đầy hấp dẫn và bí ẩn. Sử dụng thành công nghệ thuật so sánh, tả xen kể, liệt kê, điệp từ.

a. Cảnh kênh rạch, sông ngòi:

- Tên các địa danh: Chà Là, Cái Keo, Bảy Háp, Mái Giầm, Ba khía...

-> Cái tên dân dã, mộc mạc theo lối dân gian. Những cái tên rất riêng ấy góp phần tạo nên màu sắc địa phương không thể chộn lẫn với các vùng sông nước khác:

- Đặt tên cho các vùng đất, con sông. Thiên nhiên ở đây phong phú đa dạng, hoang sơ; thiên nhiên gắn bó với cuộc sống lao động của con người.

- Đoạn văn không chỉ tả cảnh mà còn xen thể loại văn thuyết minh. Giới thiệu cụ thể, chi tiết về cảnh quan, tập quán, phong tục một vùng đất nước.

b. Tả cảnh dòng sông Năm Căn:

- Đoàn Giỏi đã thật tinh tế khi quan sát và miêu tả con sông Cà Mau, đó là con sông rất dài và rộng, con sông này chính là mạch nguồn nước quan trọng cho người dân sinh hoạt, nước ầm ầm đổ ra biển ngày đêm như thác; cá hàng đàn đen trũi như người bơi ếch giữa những đầu sóng trắng. Rừng đước: Dựng cao ngất như hai dãy trường thành vô tận; cây đước ngọn bằng tăm tắp, lớp này chồng lên lớp kia ôm lấy dòng sông, đắp từng bậc màu xanh. Tác giả tả trực tiếp bằng thị giác, thính giác. Dùng nhiều so sánh.

-> Thiên nhiên mang vẻ đẹp hùng vĩ, nên thơ, trù phú, một vẻ đẹp chỉ có thời xa xưa.

- Một câu văn dùng tới 3 động từ (thoát, đổ, xuôi) chỉ các trạng thái hoạt động khác nhau của con thuyền trong những không gian khác nhau

-> Cách dùng từ như vậy vừa tinh tế, vừa chính xác.

c. Tả cảnh chợ Năm Căn:

- Gỗ chất thành đống, rất nhiều thuyền trên bến. Nhiều bến, nhiều lò than hầm, gỗ đước; nhà bè như những khu phố nổi, như chợ nổi trên sông; bán đủ thứ. Chợ họp ngay trên mặt nước, có thể mua mọi thứ mà không cần bước ra khỏi thuyền. Người bán hàng thuộc nhiều dân tộc: Hoa, Miên, người Trà Châu Giang...

-> Chợ Năm Căn tấp nập, đông vui, trù phú, độc đáo. Nghệ thuật miêu tả: tác giả quan sát kĩ lưỡng, vừa bao quát, cụ thể, chú ý cả hình khối , màu sắc, âm thanh.

a. Về nội dung:

- Thiên nhiên phong phú hoang sơ mà tươi đẹp; Sinh hoạt độc đáo mà hấp dẫn.

- Tình yêu đất nước sâu sắc và vốn hiểu biết rất phong phú đã giúp tác giả miêu tả, giới thiệu sông nước Cà Mau tường tận, hấp dẫn đến như vậy.

b. Về nghệ thuật:

- Biết quan sát, so sánh, nhận xét về đối tượng miêu tả, say mê với đối tượng được tả.

- Sử dụng ngôi kể thứ nhất đặc sắc.

Câu 1: Em có nhận xét gì về chợ Năm Căn trong văn bản "Sông nước Cà Mau"?

Gợi ý trả lời:

- Chợ Năm Căn là chợ rất quan trọng đối với con người Cà Mau, nơi đây người ta buôn bán đông đúc, tấp nập, những mặt hàng vô cùng phong phú và đa dạng. Những con thuyền bán hàng len lỏi mọi nơi, người ta có thể cập thuyền lại, bước sang gọi một món xào, món nấu Trung Quốc hoặc một đĩa thịt rừng nướng ướp kiểu địa phương kèm theo vài cút rượu, ngoài ra còn có thể mua từ cây kim cuộn chỉ, những vật dụng cần thiết, một bộ quần áo may sản hay một món nữ trang đắt giá chẳng hạn, mà không cần phải bước ra khỏi thuyền.

- Chợ còn là sự đa dạng về màu sắc, trang phục, tiếng nói của người bán, kẻ mua thuộc nhiều dân tộc: người Việt, người Hoa, người Khơ-me, người Chà Châu Giang. Những người con gái Hoa kiều bán hàng xởi lởi, những người Chà Châu Giang bán vải, những bà cụ già người Miên bán rượu, với đủ các giọng nói líu lô, đủ kiểu ăn vận sặc sỡ, đã điểm tô cho Năm Căn một màu sắc độc đáo, hơn tất cả các xóm chợ vùng rừng Cà Mau.

Câu 2: Em hãy viết đoạn văn nêu cảm nhận về văn bản "Sông nước Cà Mau".

Gợi ý trả lời:

Cảnh sắc của Việt Nam quê hương ta vô cùng tươi đẹp, đó là vẻ đẹp của non sông gấm vóc, ở mỗi thành phố, mỗi tỉnh thành lại có những vẻ đẹp đa dạng khác nhau, mang đặc trưng của vùng quê ấy. Là vùng đất nằm ở vị trí cuối cùng của mảnh đất hình chữ S, vùng sông nước Cà Mau không chỉ là một vùng địa lí của đất nước mà nó còn là một cảnh quan tươi sắc thu hút nhiều ngòi bút của thi nhân viết về nơi đây. Tiêu biểu lên trong số đó chính là tác phẩm “Sông nước Cà Mau” của nhà văn Đoàn Giỏi. Đây là tác phẩm viết về cảnh tượng tươi đẹp và hùng vĩ của sông nước Cà Mau, đồng thời cũng thể hiện được tình cảm của tác giả Đoàn Giỏi dành cho nơi đây.

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Cảm nhận được sự phong phú và độc đáo của cảnh thiên nhiên sông nước vùng Cà Mau.

- Nắm được nghệ thuật miêu tả cảnh sông nước trong bài văn của tác giả.

- Rèn kĩ năng đọc và phân tích tác phẩm văn học hiện đại.

- Có thái độ học tập đúng đắn, bồi dưỡng tình yêu quê hương đất nước.